Osteopenie Osteopenie

Wat is osteopenie?

In uw skelet wordt steeds nieuw bot aangemaakt en oud bot afgebroken. Tot iemand 30 is wordt er meer bot aangemaakt dan afgebroken. Maar wanneer iemand ongeveer 45 is, draait dit om. Er wordt dan meer bot afgebroken dan uw skelet aanmaakt. Wanneer u ouder wordt is het dus normaal dat er meer bot wordt afgebroken en de botten brozer worden, uw botdichtheid wordt minder.

Wat is botdichtheid?

Onze botten bestaan onder andere uit kalk (calcium), fosfor, merg en andere stoffen. Deze vormen samen een hechte structuur met kleine openingen ertussen. Is de botdichtheid goed, dan heeft u gezond, stevig bot dat tegen een stootje kan. Worden die kleine openingen in het bot echter groter en groter, dan wordt het bot poreuzer en daarmee steeds minder stevig; de botdichtheid neemt af.

Wanneer heeft u een vergrote kans op osteopenie?

Er zijn diverse factoren waardoor iemand een vergrote kans op osteopenie heeft. Een aantal voorbeelden hiervan zijn:

• U bent ouder dan 50 jaar.
• U heeft een calcium- en/of vitaminetekort.
• Erfelijke factoren, zoals ouders die een heupfractuur of osteoporose hebben gehad.
• Vrouwen hebben een groter risico vanwege de overgang.
• U weegt te weinig, passend bij uw lengte.
• U heeft maandenlang weinig lichaamsbeweging gehad.
• U gebruikt(e) bepaalde medicijnen zoals prednison of ontstekingsremmers.
• Bij bepaalde darmziekten, waarbij voeding minder goed wordt opgenomen of er ontstekingen zijn.
• Bij anti-hormonale behandelingen bij bijvoorbeeld borstkanker of prostaatkanker.
• Bij een tekort aan geslachtshormonen, bijvoorbeeld door een vroege overgang.
• Wanneer u een eetstoornis heeft of heeft gehad.
• Bij afwijkingen van de schildklier of bijschildklier.
• Wanneer u reumatoïde artritis heeft.
• Bij mannen: een tekort aan testosteron onder de leeftijd van 70 jaar.

Gevaar van osteopenie?

Van osteopenie merkt u niets. U heeft meestal geen pijn. Of andere klachten. Als het botverlies erger wordt gaat osteopenie over in osteoprose. Bij osteoporose is de botdichtheid zo laag geworden dat uw botten heel makkelijk breken. Ook kunt u dan pijnklachten krijgen door bijvoorbeeld ingezakte wervels. U kunt dit voorkomen door goed voor uw botten te zorgen.

Botbreuken genezen bij oudere mensen langzamer dan bij jonge mensen. U heeft langer pijn en wordt hierdoor (tijdelijk) minder zelfstandig. U kunt bijvoorbeeld niet meer alleen uw dagelijkse dingen doen. Als u ouder bent kan het goed zijn dat u niet meer de oude wordt. Uw conditie en vitaliteit gaan achteruit. En u bent daarna misschien bang om weer te vallen. U wordt minder zelfredzaam en blijft soms hulp nodig hebben. Een kwart van de ouderen overlijdt zelfs binnen een jaar na een botbreuk in de heupen.

Voorkom osteoporose, zorg voor u botten!

Het is belangrijk in het dagelijks leven goed voor uw botten te zorgen:

• Eet gezond en zorg ervoor dat u voldoende calcium binnen krijgt.
• Ga regelmatig naar buiten want onder invloed van de zon wordt vitamine D aangemaakt.
• Wees matig met alcohol, koffie, zout en stop met roken.
• Beweeg regelmatig bot belastend (bijvoorbeeld wandelen) en begin daar zo jong mogelijk mee.
• Voorkom zoveel mogelijk dat u valt.
• Zoek balans in belastbaarheid en werk.

Eet gezond en zorg voor voldoende calcium

Het is belangrijk dat u iedere dag voldoende calcium binnenkrijgt. Calcium zorgt voor stevigheid van het bot en is nodig bij de aanmaak van nieuw bot. Calcium zit in zuivel, peulvruchten, groenten en in noten. Als u ouder bent, neemt uw lichaam minder makkelijk calcium op uit uw eten en drinken. Daarom is het belangrijk dat u extra calcium eet.

We adviseren om 4 keer per dag een product met zuivel te eten of drinken, naast wat u dagelijks eet of drinkt. Bijvoorbeeld: 150 ml vla, melk, kwark of yoghurt of 20 gram kaas als broodbeleg.

Vindt u het lastig voldoende zuivelproducten te eten en drinken? Of bent u allergisch? Dan zijn er ook producten waar extra calcium inzit. Overleg met uw arts of dit voor u verstandig is.

Ga regelmatig naar buiten

Uw lichaam heeft vitamine D nodig voor stevige botten. Vitamine D zorgt dat calcium uit uw eten en drinken beter in het bloed en in de botten wordt opgenomen. Uw huid maakt vitamine D als u buiten bent en zonlicht op uw huid komt. Ook als het overdag bewolkt is. Tussen 11 en 15 uur zijn de UV-stralen het sterkst. Ga iedere dag minimaal 30 minuten naar buiten.

Vitamine D zit ook in voeding. Vooral in (vette) vis, zoals zalm, haring en makreel. Vitamine D wordt ook toegevoegd aan margarine en halvarine.

Wees matig met alcohol, cafeïne, zout en stop met roken

Als u te veel alcohol, koffie of cola drinkt of te veel zout eet, heeft dit invloed op de calcium opname in uw lichaam. Roken zorgt er ook voor dat uw botten minder snel nieuw bot aanmaakt. Ook passief meeroken heeft al invloed.

Beweeg regelmatig

Elke vorm van lichaamsbeweging is zinvol voor de spierkracht en conditie. Minimaal een halfuur bewegen op een dag is daarom erg belangrijk. In uw skelet wordt steeds nieuw bot aangemaakt en oud bot afgebroken. Belastende beweging waarbij uw lichaam met zijn eigen gewicht wordt belast, heeft het grootste effect, want dat zorgt ervoor dat er meer nieuw bot wordt aangemaakt. Dit is bijvoorbeeld wandelen, traplopen, tuinieren, springen en hardlopen. Het is beter om twee keer per dag een kortere tijd te bewegen dan één keer per week heel lang.

Voorkom vallen

• Bewegen helpt u ook om uw balans, coördinatie en uithoudingsvermogen te verbeteren. Hierdoor heeft u minder kans om te vallen. Een fysiotherapeut kan u hierbij helpen. 
• Misschien bent u ook wel bang om te vallen. En beweegt u daarom minder. Een valtraining kan u helpen over de angst heen te komen. En leert u hoe u zorgt dat u niet valt. En wat u moet doen als u wel valt.
• Controleer uw huis en omgeving op losse kleden, loszittende trapleuningen, opstapjes en richels of slecht verlichte plekken waar u makkelijk (over) kunt vallen.
• Leg spullen op planken waar u moeilijk bij komt op een plek waar u wel makkelijk bij kunt. Zo raakt u niet uit balans.
• Het belangrijk om naar uw opticien te gaan om uw bril te laten controleren. Soms verandert uw houding door osteoporose waardoor u op een ander punt door uw bril kijkt.

Zoek balans in belastbaarheid en werk

Werkt u? Ook in uw werk kan u last hebben van uw osteopenie. Ervaart u problemen in uw werk, neem dan contact op met uw bedrijfsarts. U kunt dan samen met hem bekijken wat de mogelijkheden zijn. Daarnaast geven we u een paar adviezen die kunnen helpen:

• Wissel uw werkzaamheden zoveel mogelijk af. Zit of sta niet te lang in dezelfde houding.
• Deel uw werk zo in dat u zoveel mogelijk kan bewegen.
• Voorkom tillen of kracht zetten als u in een gebogen houding staat.
• Voorkom vallen, ook op uw werk, met de tips hierboven.

Aanvullingen op uw voeding

U kunt extra voedingssupplementen slikken, bijvoorbeeld calcium of vitamine D. Deze bouwstoffen zijn belangrijk voor uw botten. Wanneer u niet voldoende calcium of vitamine D binnenkrijgt, kunnen uw botten niet sterker worden. Overleg met uw arts of u extra voedingssupplementen nodig hebt.

Vervolg: regelmatig controleren 

Als u osteopenie heeft, is het belangrijk om de gezondheid van uw botten in de gaten te houden. We onderzoeken hoe sterk uw botten zijn met een dexa-scan (botdensitometrie). Met dit onderzoek meten we de botdichtheid van uw botten. Hoe lager de dichtheid van uw bot is, hoe groter de kans is dat u een bot breekt wanneer u valt. We meten dus eigenlijk de kans op een breuk en kunnen niet voorspellen of u een bot breekt. Uw huisarts geeft u een verwijzing voor een dexa-scan.

Meer informatie

Osteoporose Vereniging

De Osteoporose Vereniging is de landelijke patiëntenorganisatie voor osteopenie- en osteoporosepatiënten. Zij bieden een telefonische hulplijn en ook kunt u uw vragen via de website (osteoporosevereniging.nl) stellen.

Valtraining en fysiotherapie

• netwerkvallenverledentijd.nl
• https://chronischzorgnet.nl/nl/aandoeningen/osteoporose-vallen-breken/fysio-en-oefentherapie-bij-osteoporose-vallen-breken

Contact

Heeft u nog vragen, dan kunt u bellen met:

Zwolle

Interne ouderengeneeskunde

(088) 624 33 50 (bereikbaar van maandag tot en met vrijdag van 8.30 tot 17.00 uur)

Meppel

Interne ouderengeneeskunde

088 624 45 45 (bereikbaar van maandag tot en met vrijdag van 8.30 tot 17.00 uur)