Teaching on the run

Teaching on the Run (TOTR) is een programma van korte praktische trainingen in onderwijs- en opleidingsvaardigheden. Het kan gebruikt worden als didactische bij- en nascholing voor artsen die al Teach the Teacher cursussen hebben gevolgd, of als zelfstandige scholing in de vaardigheden die medisch specialisten nodig hebben bij onderwijs aan coassistenten en opleiding van aios. Daar waar Teach the Teachers uit drie meerdaagse cursussen bestaat duurt elke module van Teaching on the Run twee á drie uur. Daardoor zijn ze goed in te passen in de drukke klinische praktijk. U kunt u dus – on the run – tussendoor nascholen. Het programma is afgeleid van een soortgelijk, succesvol initiatief in Australië. Het gehele programma is GAIA-geaccrediteerd.

Het programma Teaching on the Run is een initiatief van de OOR Noordoost-Nederland. Het is ontwikkeld met steun van het innovatiefonds van de OOR, in een samenwerkingsverband tussen de Isala Academie, het Wenckebach instituut en Seneca Advies, Begeleiding en Training.

Bij opleidingsvisitaties worden strenge eisen gesteld. Niet alleen aan de (plaatsvervangend) opleider, maar ook aan de overige leden van de opleidingsgroep. Sinds 2012 zijn nieuwe RGS-eisen voor medisch specialisten die betrokken zijn bij de opleiding van coassistenten en arts-assistenten (aios) van kracht. Het volgen van didactische bij- en nascholing is sindsdien verplicht. Teaching on the Run kan in deze behoefte voorzien.

Programma

Het programma Teaching on the Run bestaat uit modules die zoveel mogelijk worden afgestemd op de deelnemers en deelnemende vakgroepen. Een intakegesprek maakt zonodig deel uit van de aanmeldingsprocedure.

De modules zijn:

• Opleiden in de dagelijkse praktijk;
• Korte Praktijk Begeleiding (KPB);
• Interactief onderwijs;
• Vaardighedenonderwijs;
• STAMPPOT: opleiden in klinisch redeneren;
• Lastige gesprekken in de opleidingssituatie;
• Leerstijlen;
• Onderwijs op de polikliniek;
• Begeleiden, toetsen, beoordelen en EPA;
• Feedback tussen collega’s;
• Gebruik van onderwijskundige principes in de spreekkamer;
• Effectief begeleiden van coassistenten in Master1 G2020;
• Intervisie door specialisten;
• Opleiden in leiderschap.

1. Opleiden in de dagelijkse praktijk

Duur: 2½- 3 uur
Doelgroep: Specialisten en aios

Van medisch specialisten wordt verwacht dat zij een bijdrage leveren aan de opleiding van coassistenten, arts-assistenten, physician assistants en verpleegkundig specialisten. Deze onderwijstaak wordt grotendeels uitgevoerd, geïntegreerd met klinisch en poliklinisch werk.

Hoe kan een medisch specialist dat nu het handigste doen? Dus: de onderwijs- en opleidingstaken goed en serieus uitvoeren, maar wel de balans bewaken zodat optimale patiëntenzorg daar niet onder lijdt, en het allemaal behapbaar blijft qua werk- en tijdbelasting. Deze module geeft concrete handvaten en tips om dat te bereiken: hoe kun je in de praktijk van alledag, op de werkvloer, onderwijs en opleiding integreren met effectieve patiëntenzorg?

Na afloop van de module:

• kan de deelnemer de grondslagen van het leren van volwassenen toepassen in onderwijs;
• kent de deelnemer het belang van leerdoelen;
• kent de deelnemer de STAMPPOT methode om onderwijs en patiëntenzorg te integreren bij de supervisie van een coassistent, aios, enz.

2. Korte Praktijk Begeleiding (KPB)

Duur: 2½- 3 uur

Doelgroep: Specialisten en aios

De KPB, de Korte Praktijk Begeleiding, is een vorm van toetsen die een centrale plek inneemt in de medische vervolgopleiding en in de begeleiding van coassistenten in de masterfase van de geneeskundestudie. De KPB bestaat uit observatie door een supervisor van een leerling (bijvoorbeeld een coassistent of aios) in een relevante beroepssituatie, gevolgd door een gestructureerd feedbackgesprek en het vastleggen van de punten uit het feedbackgesprek. Meestal gaat het om het observeren van een (poli)klinisch patiëntcontact. Maar ook het leiden van een overdracht of een patiëntenpresentatie, het organiseren van een zaalvisite, een door de leerling geschreven brief naar de huisarts, enz. laten zich met een daarop toegespitste KPB prima toetsen. KPB’s zijn geen examens maar mogelijkheden tot het met de leerling bespreken van de punten ‘Wat kan ik al?’ en ‘Wat moet beter en hoe?’. In deze module zal duidelijk worden dat het afnemen van een KPB niet veel tijd hoeft te kosten (maximaal 10 minuten). Bij de opfrisversie is ervaring met het doen van KPB’s vereist. Ervaringen van cursisten kunnen in de module worden ingebracht en daarmee zal worden geoefend.
U oefent in deze module met door uzelf opgenomen videomateriaal van aios of coassistenten die voor uw beroepspraktijk relevante taken uitvoeren. U krijgt dus voor de cursus instructies hoe u dergelijk videomateriaal kunt aanleveren.

Na afloop van de module kent de deelnemer:

• de principes van feedback geven;
• de procedure van een KPB;
• het principe van gefocust observeren;
• de drie beperkingsregels van de KPB.

Na afloop van de module kan de deelnemer:

• gefocust observeren;
• de regels van Pendleton toepassen in een KPB-gesprek;
• (opfrisversie:) ook een lastig KPB-gesprek tot een goed einde brengen.

Beginnersniveau of 'opfris' niveau, deze module kan in twee versies worden aangeboden.

3. Interactief onderwijs

Duur: 2½- 3 uur
Doelgroep: Specialisten en aios

Onderwijs aan coassistenten en aios wordt meestal interactief gegeven, in kleine groepen. U wilt in een onderwijsleergesprek uw boodschap goed overbrengen. In deze module oefent u hier intensief mee. U krijgt veel tips om de effectiviteit van uw onderwijs te optimaliseren en om de vele korte onderwijsmomenten die zich in de praktijk voordoen soepel te laten verlopen. Uiteraard wordt er in de module veel geoefend, dat past bij interactief onderwijs.

Na afloop van de module kent de deelnemer:

• de grondslagen van het leren door volwassenen;
• de elementen die interactief onderwijs aan kleine groepen succesvol maken.

Na afloop van de module kan de deelnemer:

• met drie vragen het kennisniveau van de leerling(en) vaststellen;
• interactief onderwijs toepassen.

Voor deze module krijgt u een voorbereidingsopdracht (een kort onderwijsmoment van 5 minuten voorbereiden).

4. Vaardighedenonderwijs

Duur: 2½- 3 uur
Doelgroep: Specialisten en aios

Vakgerelateerde vaardigheden zijn essentieel voor elke goede arts. Veel vaardigheden worden geleerd in het klinisch trainingscentrum tijdens het eerste masterjaar van de studie geneeskunde, maar de coassistent en de aios moeten het eerder geleerde toepassen in allerlei klinische situaties. In de latere masterjaren en in de vervolgopleidingen worden vaardigheden vooral op patiënten uitgevoerd. En de vaardigheden worden complexer.

In deze module zullen de deelnemers een methode aanleren waardoor de coassistent of de aios de vaardigheid kan leren zonder dat goede patiëntenzorg daarmee in gevaar komt. Verder wordt duidelijk dat de docent onbewust bekwaam is en dat dat een belemmering is bij het onderwijzen van vaardigheden. In deze module blijkt hoe de docent daar iets aan kan doen.

Bij de opfrisversie is ervaring met vaardighedenonderwijs vereist. Ervaringen van cursisten kunnen in de module worden ingebracht en daarmee zal worden geoefend.

Na afloop van de module kent de deelnemer:

• de niveaus in de vaardighedenontwikkeling;
• de vier-stappen-methode.

Na afloop van de module kan de deelnemer:

• de begrippen (on)bewust (in)competent hanteren;
• de vier-stappen-methode toepassen.

Beginnersniveau óf ‘opfris' niveau, deze module kan in twee versies worden aangeboden. Voor deze module krijgt u een voorbereidingsopdracht (nadenken over een eenvoudige niet-medische vaardigheid die u uw medecursisten wilt leren, en het meebrengen van de benodigde attributen daarvoor).

5. STAMPPOT: opleiden in klinisch redeneren

Duur: 2½- 3 uur
Doelgroep: Specialisten en aios

Bij het superviseren van een coassistent of aios die bij een patiënt anamnese en lichamelijk onderzoek heeft verricht moeten optimale patiëntenzorg en opleiden in klinisch redeneren beide aan bod komen en efficiënt geïntegreerd worden. Een hiervoor geschikte methode is de STAMPPOT-methode waarbij elke letter staat voor een onderdeel van het supervisieproces. Deze STAMPPOT-methode is eenvoudig te leren voor en toe te passen door de opleider, wordt door coassistenten en aios zeer gewaardeerd, en helpt hen zich te verbeteren  in het proces van klinisch redeneren en in hun diagnostische vaardigheden. In deze module wordt de methode geïntroduceerd en wordt er uiteraard intensief mee geoefend.

Na afloop van de module kent de deelnemer:

• de theoretische basis van de STAMPPOT-methode;
• de gebruiksmogelijkheden van de STAMPPOT methode.

Na afloop van de module kan de deelnemer:

• de STAMPPOT methode toepassen bij supervisie van coassistenten en aios.

6. Lastige gesprekken in de opleiding

Duur: 2½- 3 uur
Doelgroep: Specialisten

Met de strengere eisen die de laatste jaren gesteld worden aan de begeleiding van coassistenten en aios zijn de taken die de medisch specialist als supervisor van deze leerlingen moet uitvoeren er niet eenvoudiger op geworden. Hoe kan een opleider of supervisor een zo goed mogelijk beeld krijgen van de competenties van de leerling? Hoe krijgt de opleider of supervisor informatie over de aios ten aanzien van de groei in EPA’s? Hoe verzamelt u als verantwoordelijke supervisor genoeg goede informatie? Welke valkuilen zijn er bij een voortgangs- en beoordelingsgesprek? Hoe kun je de uitblinkende aios helpen om zich nóg verder te verbeteren? Hoe kan zo’n gesprek gevoerd  worden als de boodschap niet (alleen maar) constructief en positief is, maar er ook een paar harde noten moeten worden gekraakt? En hoe kunnen de verschillende competentie-rollen van de coassistent of aios voldoende worden belicht? U krijgt de gelegenheid om voortgangs- en beoordelingsgesprekken te oefenen met een ervaren trainingsacteur. U kunt daarbij uw eigen casuïstiek inbrengen, of gebruik maken van de scenario’s die wij voor u hebben voorbereid.

Na afloop van de module kent de deelnemer:

• het verschil tussen begeleiden en beoordelen in de coschappen en de medische vervolgopleidingen
• de belangrijkste valkuilen in feedback-, voortgangs- en beoordelingsgesprekken.

Na afloop van de module kan de deelnemer:

• ‘moeilijke’ thema’s in voortgangs- en beoordelingsgesprekken aan de orde stellen en bespreken.

7. Leerstijlen

Duur: 2½- 3 uur
Doelgroep: Specialisten en aios

Veel opleiders gaan er – ten onrechte - van uit dat iedereen het prettigst en snelst leert zoals hij zelf het liefste leert. Aan deze misvatting wordt in deze module snel een einde gemaakt. De leerling leert effectiever en met meer zelfvertrouwen als hij zijn eigen voorkeursleerstijl mag gebruiken.

Na afloop van deze module:

• kennen de deelnemers hun eigen voorkeursleerstijl;
• kennen zij de voordelen en nadelen van de 'eigen' leerstijl;
• weten zij dat de hele leercirkel doorlopen moet worden om optimaal te leren;
• kunnen zij voor een leerling een plan maken voor de eigen voorkeursleerstijl van de leerling.

8. Onderwijs op de polikliniek

Duur: 2½- 3 uur
Doelgroep: Specialisten en aios

Een drukke dag, een volle poli, en dan moet er ook nog een coassistent meelopen, een aios gesuperviseerd. Hoe krijgt u dat voor elkaar? In deze module leert u hoe u de principes van het leren van volwassenen toe kunt passen om zelfs tijdens een drukke en volle poli effectief onderwijs te kunnen geven. Als u de geleerde technieken in de praktijk toepast zult u merken dat coassistenten en aios niet langer een last zijn maar dat zowel u als de leerling plezier en profijt kan hebben van uw onderwijsinspanningen.

Na het volgen van deze module kan de deelnemer:

• onderwijsmomenten zinvol integreren in een spreekuur;
• leerdoel(en) samenstellen met aios of coassistent;
• kiezen voor verschillende invalshoeken voor onderwijs bij elk consult.

9. Begeleiden, toetsen, beoordelen en EPA

Duur: 2½- 3 uur
Doelgroep: Medisch specialisten en/of aios in vakgroep- of maatschapsverband.

Bij het bespreken van de voortgang van aios en coassistenten blijkt meestal dat er verschillende meningen over deze leerlingen bestaan in een opleidingsgroep. Waar de één de aios of coassistent goed vindt, vindt een ander dezelfde leerling slecht. Het blijkt vervolgens lastig om te expliciteren waar de meningen op zijn gebaseerd. Dit geeft onderlinge onduidelijkheid over de kwaliteit van de aios en coassistent en kan bij hen onzekerheid veroorzaken.

In deze module geven we inzicht in de factoren die een rol spelen in uw beeldvorming. Daarbij gaan we oefenen met het bewuster kijken naar video’s van aios en coassistenten. Ook geven we een aanzet om met deze kennis binnen uw groep te komen tot meer uniformiteit in toetsen en beoordelen. We laten u kennismaken met de methodiek van de EPA, de entrustable professional activity, die in de huidige landelijke opleidingsplannen een centrale plaats gaan innemen bij het beoordelen van het competentieniveau van de aios.

Na afloop van deze module:

• kent de deelnemer de factoren die bijdragen aan de beeldvorming over hun aios en coassistenten;
• kan de deelnemer met zijn/haar vakgroep/maatschap een zinvolle discussie voeren over implementatie van EPA’s met de bijbehorende toetscriteria en normen.

10. Feedback tussen collega’s

Duur: 2½- 3 uur
Doelgroep: Huisartsen en medisch specialisten

Vrijwel elke arts vindt dat hij of zij aanspreekbaar is op een niet juiste inschatting. Maar doen we dat ook in de praktijk, een collega aanspreken op zijn of haar gedrag? We zijn allemaal gewend aan het geven van feedback in een opleidingssituatie. Maar een collega feedback geven, dat vinden we moeilijk en ingewikkeld. In deze workshop maakt u kennis met een methode om collega’s effectief en veilig feedback te geven, en oefent u met het toepassen van deze methode.

Na afloop van deze module:

• kent de deelnemer de basisprincipes van feedback geven, zowel in de opleidingssituatie als tussen collega’s;
• kan de deelnemer een collega effectief feedback geven binnen 5 minuten;
• kent de deelnemer de valkuilen bij het geven van feedback tussen collega’s.

11. Gebruik onderwijskundige principes in de spreekkamer

Duur: 2½- 3 uur
Doelgroep: Medisch specialisten

Een medisch consult bevat onderwijskundige elementen, zoals de uitleg die u geeft over ziekte of behandeling. U kunt de effectiviteit van uw uitleg verhogen door gebruik te maken van de principes van het leren van volwassenen. In deze module frissen we daarom de principes van het leren van volwassenen op, en oefent u op het toepassen er van in uw medische consulten. Zo leert u om het doel van het consult vast te stellen samen met uw patiënt, zodat datgene wat u gaat bespreken relevant voor de patiënt is en deze gemotiveerd is om met u samen te werken. Ook oefent u in het structureren en regisseren van uw consult.

Na afloop van deze module:

• kan de deelnemer een aantal onderwijskundige technieken, die artsen in het consult kunnen gebruiken, herkennen en benoemen;
• kan de deelnemer beredeneren waarom gebruik van deze technieken de effectiviteit van het consult verhoogt;
• kent de deelnemer methoden om het gebruik van deze technieken te onderwijzen aan aios en coassistenten.

12. Effectief begeleiden van coassistenten in Master 1 G2020

Duur: 2½- 3 uur
Doelgroep: Medisch specialisten

In het eerste masterjaar (M1) van de studie geneeskunde maakt de coassistent kennis met de klinische praktijk van de geneeskunde. Het bestaat uit het leren en oefenen van allerlei vaardigheden in het klinisch trainingscentrum van het UMCG, afgewisseld met coschappen in een aantal M1-ziekenhuizen en -afdelingen. Het begeleiden van deze beginnende coassistenten vraagt om een aantal specifieke vaardigheden van de betrokken opleiders. De docent/opleider moet het kennisniveau van de coassistent kunnen vaststellen om daarop gericht onderwijs te kunnen geven. De docent-opleider moet bovendien constructief feedback kunnen geven en een globaal oordeel kunnen geven over de competenties van de coassistent. Deze vaardigheden worden geoefend in deze module.

Na het volgen van deze module:

• kent de deelnemer de context van het M1 coschap;
• kent  de deelnemer een aantal onderwijskundige methoden voor het actief begeleiden van de coassistenten;
• kan de deelnemer deze methoden herkennen en een aantal gebruiken om coassistenten actief te begeleiden.

13. Intervisie door specialisten

Leren van en met elkaar aan de hand van eigen ervaringen

Duur: 3 uur
Doelgroep: Specialisten, al dan niet uit een vakgroep
Aantal deelnemers: 5-8

Voor studenten is ‘intervisie’ een vast onderdeel van het vak Professionele Ontwikkeling. Voor AIOS is het niet altijd verplicht maar valt op dat ze er steeds vaker om komen vragen. Onder medisch specialisten begint inmiddels ook langzaam door te dringen dat deze vorm van groepsleren de onderlinge communicatie en samenwerking kan bevorderen.

U krijgt in deze workshop niet alleen meer helderheid over de termen reflecteren, feedback geven en intervisie, maar vooral de gelegenheid om aan den lijve te ervaren hoe het is om deel te nemen aan intervisie. We zullen twee intervisiemodellen demonstreren met de groepsleden als deelnemers. Zo kunt u ervaren hoe een gestructureerde manier van bevragen en adviseren de inbrenger kan helpen om zijn/haar werkervaring te onderzoeken.

We werken met u in een veilige en vertrouwelijke sfeer. Tot slot krijgt u adviezen hoe u het proces van intervisie kunt starten met collega’s van uw eigen afdeling of daarbuiten.

Na afloop:

• kent de deelnemer de overeenkomsten en verschillen tussen feedback, reflectie en intervisie;
• heeft de deelnemer geoefend met reflecteren op eigen gedachtegoed;
• heeft de deelnemers twee intervisie modellen aan den lijve ervaren;
• weet de deelnemer wat hij moet doen als hij intervisie wil opzetten met collega’s van binnen of buiten de afdeling.

14. Opleiden in leiderschap

Duur: 2½- 3 uur
Doelgroep: Specialisten en aios

In de laatste herziening van het CanMeds raamwerk is de titel van het competentiegebied “Organisatie en management” veranderd in “leiderschap”. We moeten de medisch specialist van de toekomst dus (ook) opleiden in leiderschap. Met alle uitdagingen die op de aios anno nu afkomen is dat ook geen overbodige luxe. Een alsmaar veranderend zorglandschap, een vergrijzende bevolking met steeds meer complexe multimorbiditeit, zorg die steeds meer in netwerken wordt georganiseerd, een opleiding die ingewikkelder en korter wordt, de toenemende werkstress en burnoutklachten onder aios…

In deze module bespreken we wat medisch leiderschap inhoudt, volgens de deelnemers en volgens de literatuur. In welke opleidingssituaties is leiderschap nodig? Aan welk gedrag van de aios kun je als supervisor aflezen dat de aios leiderschap toont En hoe geef je feedback op leiderschapsvaardigheden?

Na afloop van de module:

• hebben de deelnemers bepaald wat voor hen leiderschap inhoudt en welk gedrag daarbij hoort.
• zijn deelnemers zich bewust dat ze met supervisoren en aios gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor ‘het runnen van de tent’ en welke leiderschapscompetenties daarvoor nodig zijn.
• hebben de deelnemers geoefend in het geven van feedback op Leiderschap

Programmacommissie

• Prof.dr. Paul L.P. Brand, programmaleider, kinderarts Isala Zwolle; hoogleraar klinisch onderwijs UMCG;
• dr. Agnes D. Diemers, hoofd Docentprofessionalisering, Wenckebach Instituut voor Onderwijs en Opleiden UMCG;
• drs. Ruud Venekamp, Seneca Advies, Begeleiding en Training Haren.

Docenten

De docenten zijn medisch specialisten met affiniteit voor en ervaring in onderwijs en opleiding. Ze zijn voor het geven van deze modules getraind door de samenstellers van het programma.

Voor wie?

De trainingen worden uitsluitend op aanvraag verricht aan medisch specialisten die arts-assistenten of coassistenten opleiden, arts-assistenten die coassistenten opleiden en (plaatsvervangend) opleiders.

Accreditatie

Alle modules zijn geaccrediteerd bij het accreditatiebureau medisch specialisten binnen het GAIA-systeem. Per gevolgde module ontvangt u drie accreditatiepunten.

Duur

De modules duren elk twee á drie uur.

Groepsgrootte

De groep bestaat uit minimaal zes personen en maximaal twaalf personen. U kunt de modules volgen met (een deel van) uw eigen maatschap of vakgroep, of samen met uw aios. De modules kunnen ook gevolgd worden in een gemengd gezelschap van verschillende specialisten.

Kosten

De prijs per deelnemer per training is €150 (tot 17.00 uur) of €200 (na 17.00 uur) excl. reiskosten van de docent. Vanwege de inzet van trainingsacteurs geldt voor module 6 ‘Lastige gesprekken in de opleiding’ een tarief van €200 (tot 17.00 uur) of €250 (na 17.00 uur) per deelnemer excl. reiskosten docent en trainingsacteur.

Voor instellingen buiten de OOR Noordoost gelden hogere tarieven. Het minimum aantal deelnemers is 6, het maximum 12. U ontvangt vooraf een offerte van de Isala Academie.

Trainingsdata en aanmelden

De Isala Academie verzorgt de training op aanvraag. Dat betekent dat we de datum in overleg vaststellen. U kunt uw interesse voor één of meerdere modules kenbaar maken via totr@isala.nl.