‘Een jonge patiënt van midden dertig had een plek op haar rug die haar al een tijdje irriteerde’, vertelt dermatoloog Jorrit Terra. ‘Uit voorzorg werd ze doorverwezen naar de dermatoloog. Ik haalde tijdens die eerste afspraak die plek weg onder lokale verdoving en een week later moest ik haar vertellen dat dit een melanoom was.’
‘Gelukkig betrof het een laagrisico melanoom en waren er geen uitzaaiingen. Maar de impact was er niet minder om. De schrik zat er goed in. Waarom heb ik op deze leeftijd al huidkanker? Dat was haar belangrijkste vraag. Het “waarom” van haar ziekte was goed uit te leggen. Zij- blond haar, licht huidtype en blauwe ogen - bleek te zijn opgegroeid aan de Noordzeekust, waar ze veel op het strand had gespeeld. Insmeren met bescherming tegen de zon behoorde in haar jeugd niet tot een vast ritueel. Daarnaast had ze in haar studententijd regelmatig de zonnebank bezocht voor een “gezond” kleurtje. De optelsom van al deze factoren had er voor gezorgd dat ze op deze jonge leeftijd met kanker werd geconfronteerd.’
Geen vertrouwen
‘De jaren daarna is ze bij mij onder controle gebleven. Elke twee jaar haalde ik weer wat nieuwe huidkankerplekjes weg. ‘Het lijkt wel alsof ik een chronische ziekte heb’, zei ze een keer gekscherend. Zo’n rare opmerking was dat niet. In haar geval was huidkanker inderdaad een chronische ziekte geworden. Dat gebeurt meer. We weten inmiddels dat wanneer iemand eenmaal huidkanker heeft gehad, diegene ook een verhoogd risico heeft op nieuwe plekken. In hoeverre dit gebeurt verschilt per persoon.’
‘De psychologische impact van de ziekte op haar, maakte veel indruk op mij. Ze durfde nauwelijks nog naar buiten als de zon scheen. Het vertrouwen in haar eigen lichaam was volledig zoek. Ik vond het belangrijk om haar te begeleiden in het leren kennen van haar eigen huid. In wat het effect van de zon op haar huid was, wanneer ze wel verantwoord in de zon kon zijn en wanneer het beter voor haar was om in de schaduw te blijven. Deze hulp in combinatie met controles op de polikliniek, hebben haar uiteindelijk weer het vertrouwen in haar lichaam teruggegeven, maar dit heeft wel zo’n drie jaar geduurd.’
Richtlijnen niet heilig
‘Als dokter word je geleerd om vaste richtlijnen voor bijvoorbeeld controles op te volgen. Voor elke vorm van huidkanker staat beschreven hoe vaak iemand een controle zou moeten hebben. Ik besloot me bij deze patiënt niet zozeer vast te houden aan een richtlijn maar juist te kijken naar wat iemand nodig heeft. In haar geval was een jaarlijkse controle bij de dermatoloog belangrijk; gezien haar verleden liep ze extra risico. Dat bleek ook wanneer ik nieuwe plekken ontdekte en deze op tijd kon weghalen.’
‘Wat zijn de risico’s uit iemands verleden en wat voor type huid heeft iemand? Hoeveel zonschade is er al aanwezig? Op basis van deze kennis ga ik het gesprek met een patiënt aan en maak ik een risicoanalyse. Er zijn ook mensen bij wie ik één keer plekje weghaal. Die hebben vooral pech gehad en lopen weinig risico op herhaling. Maar volgens de richtlijnen zouden ze jaren gecontroleerd moeten worden. Terwijl zij met goede informatie over hoe ze de huid zelf kunnen controleren en advies over hoe verstandig om te gaan met de zon, geen structurele controle in het ziekenhuis nodig hebben.’
‘Kijk naar wie er tegenover in je de spreekkamer zit en behandel niet enkel de huidkanker maar juist de mens. Dat is wat ik vooral heb opgestoken van dit traject met deze patiënt. Het is waar passende zorg wat mij betreft om draait.’