Contact
  1. 'Fit de OK in'

Hoe fitter een patiënt voor een operatie is, des te beter de conditie na de ingreep. Anna Kremer, verpleegkundige op de Verpleeg- en beweegafdeling van Isala Hartcentrum is betrokken bij de prevalidatie van patiënten die ingepland staan voor een hartoperatie. ‘Revalidatie start niet na, maar al voor de operatie.’

Anna Kremer, verpleegkundige Verpleeg- en beweegafdeling Cardiologie

Prevalidatie is een trainingsprogramma voor de operatie. Anna: ‘We willen dat de patiënt lichamelijk en mentaal zo fit mogelijk is als de operatie eraan komt.’ Een goede conditie zorgt voor een kleinere kans op complicaties na de operatie en een minder lang verblijf in het ziekenhuis. Na de operatie is de patiënt gemiddeld nog een week in het ziekenhuis. ‘De patiënt kan na de operatie meteen bezig met de adviezen die voor de operatie gegeven zijn. En het helpt de patiënt ook hiermee thuis door te gaan.’

Vragen aan de patiënt

Ik maak een persoonlijk programma waarin de belangrijkste vraag is: “Wat wilt u straks weer kunnen?". Samen met de patiënt ga ik na op welke gebieden behoefte is aan begeleiding. Dat verschilt per persoon. Een patiënt die zelf al fysiek actief en fit genoeg is, heeft minder of andere hulp nodig. De aanpak voor de patiënt met een hoog risico op complicaties is veel intensiever. Als we zien dat er ruimte is voor het verbeteren van de conditie, wordt daar aan gewerkt. Een operatie aan het hart is een zware risicovolle ingreep. Die doorsta je gewoon beter als je fitter bent. Als de patiënt na de operatie probeert op te krabbelen, valt de patiënt minder ver terug. Met prevalidatie bereiden we de patiënt daar goed op voor. Ik doe dat niet alleen. Ik schakel al snel een fysiotherapeut in die bijvoorbeeld de belastbaarheid en het uithoudingsvermogen kan inschatten. Zo is er meteen een goede basis.’

Goede voorlichting is ook belangrijk. ‘Samen nemen we de operatie door. Wat gaat er allemaal gebeuren en hoe verloopt de opnameperiode in het ziekenhuis. Ik neem ook de mogelijke complicaties van een operatie door, zoals doorliggen en verwardheid. Verder leg ik uit dat het belangrijk is om tot aan de operatie in beweging te blijven. Dat fysieke fitheid en activiteit voor, tijdens en na de operatie belangrijk is om de operatie sneller te boven komen. Ik coach de patiënt om in beweging te komen en een motivatie te vinden om te beginnen en het vol te houden.’

Oefeningen alvast oefenen

Met prevalidatie werken we aan vier aandachtsgebieden: bewegen, voeding, geestelijk welzijn en leefstijl. Anna: ‘Bij een openhartoperatie bijvoorbeeld is het borstbeen geopend. Na de operatie is de wond pijnlijk en mag het borstbeen niet te veel belast worden. De patiënt komt dan makkelijker uit bed door zich op te trekken aan een koord. Er is dan minder druk op het borstbeen. Voor de patiënt is het fijn het optrekken alvast voor de operatie te oefenen. Dan weet hij precies wat hij moet doen. Ook de service-assistent betrek ik bij de prevalidatie. Zij weet welke patiënt extra goede voeding nodig heeft. Een extra plakje kaas in plaats van jam op de boterham. Of karnemelk in plaats van sinaasappelsap. De eiwitrijke voeding is goed voor herstel van de wond.'

Psychosociale zorg

Ook angst en depressie kunnen door prevalidatie verminderen. Een medisch maatschappelijk werker of geestelijk verzorger gaat met de patiënt in gesprek. Anna: ‘Zorgen wegnemen voor de operatie door er over te praten kan rust geven en stress verminderen. ‘We maken mee dat patiënten bang zijn voor de openhartoperatie, of opzien tegen de IC en het eerst willen zien.’

Voorsprong bij hartrevalidatie

Hoe goed de patiënt zichzelf ook heeft voorbereid op de operatie, revalidatie daarna is ook altijd nodig. ‘De meeste patiënten gaan na hun ontslag revalideren bij het Harthuis. Prevalidatie geeft de patiënt alvast een voorsprong wanneer de hartrevalidatie start. De patiënt kan thuis al beter uit de voeten en zelf al beginnen met revalidatie omdat we tips en handvatten meegeven om actief te zijn. We hopen dat de patiënt daardoor minder ‘een gat’ ervaart tussen ontslag uit het ziekenhuis en de start van hartrevalidatie.’ 

Uitkomsten

‘We zien al mooie uitkomsten van de inzet van prevalidatie. In een gesprek na de operatie vragen we de patiënt of hij het gevoel had een eigen bijdrage aan het herstel te hebben geleverd. Veel patiënten hebben dat.’

Meer informatie

isala.nl/hartcentrum
isala.nl/harthuis

Gerelateerd nieuws