Contact
  1. Samen beslissen in de kliniek

Samen beslissen wordt steeds vaker en beter toegepast. Onderzoek hiernaar vindt echter vooral plaats op de polikliniek omdat daar veel beslissingen over de medische behandeling worden genomen. Op de verpleegafdeling gaat samen beslissen ook over de (verpleegkundige) zorg die patiënten krijgen. Hoe wordt samen beslissen daar toegepast? Janita Post - Bakker, verpleegkundig onderzoeker in Isala, zocht het uit samen met drie collega’s van het AMC en UMCU.

Ilja Brugman, Loes Peters, Elke Loskamp-Huntink en Janita Post Bakker samen op de foto

Ilja Brugman, Loes Peters, Elke Loskamp-Huntink en Janita Post Bakker deden onderzoek naar samen beslissen in de kliniek

Het onderzoek maakt deel uit van het VWS-programma Uitkomstgerichte zorg. Het ministerie van VWS (Volksgezondheid Welzijn en Sport) en de NFU (Nederlandse Federatie van Universitair Medisch Centra) subsidieerden het onderzoek. Janita: ‘Aan de hand van observaties en interviews hebben wij gekeken of samen beslissen op de verpleegafdeling bekend is bij zorgverleners en patiënten. Wij hebben gekeken hoe het wordt toegepast en tot slot welke factoren samen beslissen in de praktijk beïnvloeden.’

Opleiding

Niet iedereen wist wat samen beslissen is. Janita: ‘Samen beslissen bestaat uit een aantal stappen. Wij wilden van zorgverleners (verpleegkundigen en artsen) horen of zij hier bekend mee zijn en vroegen om een voorbeeld van wat samen beslissen volgens hen inhoudt. Wij zagen dat recent afgestudeerde verpleegkundigen het vaak wel kenden omdat er aandacht aan is besteed tijdens de opleiding. Neemt niet weg dat zij het soms lastig vinden om samen beslissen toe te passen door gebrek aan ervaring. De meeste patiënten wisten niet wat samen beslissen inhoudt. Zij gaven aan, na uitleg van de onderzoeker, dat zij positief staan tegenover samen beslissen en dat zij wel wilden meebeslissen over kleine dingen, zoals de zorg thuis of de dagelijkse verzorging op de afdeling, maar dat zij de beslissing over de medische behandeling liever aan de arts lieten.’

Mogelijkheden

Samen beslissen is een manier om patiënten regie in het zorgproces te geven. Janita: ‘Bijvoorbeeld als er beslissingen genomen moeten worden over de dagelijkse zorg, verpleegkundige handelingen of ontslag. Je kan dan in gesprek gaan over welke opties er zijn en wat voor de patiënt belangrijk is. Deze informatie kun je bijvoorbeeld weer teruggeven aan de transferverpleegkundige of diëtist.’ Op de afdeling zou de verpleegkundige “in the lead” kunnen zijn als het gaat om het proces van Samen Beslissen. Vooral als het gaat over beslissingen over de te verlenen zorg. Op de polikliniek neemt de arts vaak het voortouw en kan de verpleegkundige ondersteunend zijn. Wij zagen dat verpleegkundigen er mee worstelen hoe zij het op de juiste manier kunnen toepassen en welke situaties zich er goed voor lenen. Daarnaast benoemden zij ook andere bekende belemmerende factoren: denk aan tijdsdruk, acute situaties, taalproblemen en verschil in visie en kennis bij andere zorgverleners of patiënten.’   

Theorie

Volgens Janita is het belangrijk om te kijken wat realistisch is als het gaat om samen beslissen op de verpleegafdeling. ‘Ik ben zelf verpleegkundige dus ik weet hoe druk het kan zijn. Ik denk ook niet dat hoe samen beslissen op de poli wordt vorm gegeven één op één kan worden overgenomen op de verpleegafdeling omdat het op de verpleegafdeling vaak meer om zorgbeslissingen gaat dan om medische behandel beslissingen. Wat wel? In elk geval weten en uitvragen wat belangrijk is voor de patiënt, ook in de kleinere beslissingen die gaan over de zorg. Welke beslissingen en situaties zich beter lenen voor samen beslissen zouden we verder moeten onderzoeken. Daar starten we in de zomer mee. Wat wij ook gezien en gehoord hebben, is dat er een groot verschil is tussen de theorie en het toepassen in de praktijk. Daarom is ons advies onder andere dat samen beslissen een onderdeel moet zijn van nascholingen en dat scholing plaats moet vinden in de praktijk, op de werkplek dus.’

Naast zorgverleners moeten ook patiënten zich meer bewust worden dat ze mee mogen beslissen. Janita: ‘Alleen al benoemen dat de patiënt een stem heeft, is al winst. In ons onderzoek kwam naar voren dat patiënten vaak niet wisten dat er meerdere opties waren hoe zij zorg willen ontvangen en dat ze hierin een stem hadden.’

‘Steeds meer raken we ervan overtuigd’, besluit Janita, ‘dat ook bij beslissingen die gaan over de zorg aan een patiënt, samen beslissen belangrijk is. De patiënt krijgt op deze manier meer en meer de regie in het zorgproces en de verpleegkundige speelt hierbij een belangrijk rol.'

Voor iedereen die geïnteresseerd is in het rapport, via deze link is het rapport te lezen: HandlerDownloadFiles.ashx (platformuitkomstgerichtezorg.nl)