Vloeibare voeding Vloeibare voeding

Zelf maken

Waarom vloeibare voeding?

Door ziekte of behandeling is het nodig dat u (tijdelijk) vloeibare voeding gebruikt, omdat

• u slik- en/of kauwproblemen heeft;
• u een vastgezette kaak (kaak- fixatie) heeft;
• u een vergrote kans op verslikken heeft;
• u een pijnlijke mond of keel heeft;
• uw lichaam kan (nog) geen vast voedsel verdragen.

Vloeibare voeding is een voeding die vloeibaar gemaakt is óf van zichzelf vloeibaar is. Het is van groot belang dat vloeibare voeding voldoende voedingsstoffen en energie (calorieën) bevat. Met wat extra aandacht voor het kiezen en bereiden van uw voeding hoeft dat geen probleem te zijn.

Aandachtspunten

Energie

Het is belangrijk dat u voldoende energie binnenkrijgt. Wanneer u minder eet dan u nodig heeft, neemt uw gewicht af. Ieder mens heeft een andere energiebehoefte. Afhankelijk van uw gewicht, ziekte en/of behandeling kan de diëtist uw voedingsbehoefte berekenen en zo een advies opstellen. Door uzelf eenmaal per week te wegen (liefst op dezelfde weegschaal en op hetzelfde tijdstip) kunt u nagaan wat uw gewichtsverloop is.

• Gebruik per dag drie hoofdmaaltijden en minimaal drie tussenmaaltijden.
• Gebruik volle in plaats van halfvolle of magere melk(producten).
• Op productverpakkingen staat altijd de hoeveelheid calorieën vermeld, waardoor producten onderling te vergelijken zijn. Producten waarop bijvoorbeeld staat dat er geen suiker aan is toegevoegd of die minder vet bevatten, kunt u beter niet gebruiken. Kies voor producten die dit wel bevatten.
• Voorbeelden zijn: volle melk, volle vla, volle yoghurt, volle (vruchten)kwark, maar denk ook aan pap gemaakt van volle melk.
• Ook kunt u naar smaak suiker, honing, stroop, (limonade)siroop, roomboter, (dieet)margarine, olie of ongeklopte (slag)room toevoegen.
• Gebruik hartige sauzen als curry- en tomatenketchup, satésaus, mayonaise en andere (kant-en-klaar) sauzen voor bij de warme maaltijd.
• Ook zoete sauzen zoals aardbeien- en chocoladesaus kunt u door de vla en dergelijke mengen. Denk aan een vlaflip.

Eiwitten

Eiwit is een bouwstof die nodig is om de spieren en andere lichaamsweefsels in stand te houden. Het is daarom belangrijk om voldoende eiwitten te eten. Voedingsmiddelen waarin veel eiwit voorkomt zijn:

• melk(producten);
• vlees, vis en gevogelte;
• (smeer)kaas en (smeerbare) vleeswaren.

Meestal bevat een voeding met voldoende energie ook voldoende eiwitten.

Vitamines en mineralen

• Vitamines en mineralen zitten in de basisvoedingsmiddelen zoals brood, aardappelen, vlees, groente, fruit, melk(-producten) en dergelijke.
• Aangezien u niet al deze voedingsmiddelen kunt gebruiken, leest u bij 'Vervangen' hoe u toch een volwaardige voeding kunt samenstellen.
• Soms is het zinvol om een voedingssupplement te gebruiken. Overleg dit met uw behandelend arts en/of diëtist.

Vocht

• Voldoende vocht is altijd belangrijk voor het lichaam.
• Uw lichaam heeft ongeveer 1,5 tot 2 liter vocht per dag nodig om alle afvalstoffen uit het lichaam te transporteren. Dit betekent 10 tot 15 kopjes drinken per dag. Koffie, thee, soep, vla, yoghurt en dergelijke tellen mee als vocht.
• Bij koorts of diarree geldt dat u nog meer moet drinken om uitdroging te voorkomen.

Vezels

De meest voorkomende oorzaken van obstipatie kunnen zijn:

• te weinig voedingsvezels;
• te weinig drinkvocht;
• te weinig lichaamsbeweging.

Een vloeibare voeding bevat van nature weinig vezels. Het is afhankelijk van de eventuele slikproblematiek in hoeverre u (grove) vezels kunt gebruiken. De volgende voedingsmiddelen bevatten veel voedingsvezels:

• pap (havermout, Bambix®, Brinta®);
• drinkontbijt: Goedemorgen® (Mona), Rythm® (Domo), Wake up!® (Honig), Fruit Ontbijt® (Hero);
• vruchtendrank met extra vezels (multi fibre mix): Stimulance® (Nutricia);
• abrikozen- en pruimenmoes;
• vruchtenmoes, geraspt/gemalen fruit, vruchtensap met vruchtvlees;
• peulvruchten (erwtensoep, bruine bonensoep).

Pruimensiropen, zoals Roosvicee Laxo® of Karvan Laxo®, hebben een laxerende werking.

Apparatuur/bereidingswijzen

• Voor het vloeibaar maken van vaste voeding is apparatuur nodig als een staafmixer, keukenmachine of blender. Pap kunt u bijvoorbeeld zeven, maar om aardappelen, groente of fruit te pureren, is een mixer, blender of keukenmachine nodig. Wanneer de verwachting is dat u langere tijd vloeibare voeding moet gebruiken en u niet één van de bovengenoemde apparaten in huis heeft, is het raadzaam om deze alsnog aan te schaffen.
• Groentesappen, compotes en aardappelpuree zijn ook producten die goed verwerkt kunnen worden.

Vervangen voedingsmiddelen

In plaats van vaste voedingsmiddelen kunt u vervangende voedingsmiddelen gebruiken of ze anders klaar maken.

Brood

• In plaats van brood kunt u (kant-en-klare) pap en vla gebruiken, gemaakt van melk of karnemelk. Varieer zo veel mogelijk van kleur en smaak.
• Als bindmiddel kunt u onder andere griesmeel, bloem, Brinta®, custard, rijstebloem, maïsmeel en Bambix® gebruiken. Pap op basis van graansoorten kan nog korrelig zijn en problemen geven. Door deze te mixen kunt u deze gladder maken. Enkele soorten zijn griesmeel-, havermout-, en rijstepap.
• Pap op basis van meelsoorten zijn gladder; denk dan aan bloem- of maïzenapap.
• Tegenwoordig zijn er kant-en-klare ontbijtproducten op de markt die goed toegepast kunnen worden in een vloeibare voeding. Hoe u pap en vla energierijker kunt maken, leest u bij Energie.

Melkproducten

• Melk en melkproducten behoren tot de basisvoeding en zijn van zichzelf vloeibaar.
• Kies voor volle producten en werk eventueel met toevoegingen naar smaak.

Warme maaltijd/mixvoeding

• Het fijnmaken van de bestanddelen voor een mixvoeding kan met een staafmixer, een keukenmachine of blender (= mengbeker).
• De bestanddelen moeten wel goed gaar zijn.
• U kunt alle vleessoorten, licht gebraden, gestoofd of gekookt vlees, gebruiken.
• Snijd het vlees fijn voordat u het mixt en voeg wat jus, margarine of bouillon toe om het geheel smeuïg te krijgen.
• Ook kunt u alle groentesoorten gebruiken. Zorg voor voldoende variatie in kleur, soort en smaak.
• Asperges, zuurkool en lof kunnen draderig worden. De gare bestanddelen kunt u bij elkaar doen en fijnmaken.
• U kunt het geheel daarna vloeibaar maken door toevoeging van melk, jus, bouillon of kookvocht.
• De dikte van het vloeibare gerecht bepaalt u zelf door meer of minder vocht toe te voegen. Het toevoegen van extra boter of room geeft extra energie.
• Eenpansgerechten zoals stamppot, nasi en bruine bonen, zijn ook erg geschikt voor mixvoeding.
• Om velletjes, pitjes en harde stukjes uit de voeding te halen, kunt u de voeding zeven.
• Als u niet in de gelegenheid bent een mixvoeding of een maaltijdsoep te bereiden, kunt u deze vervangen door kant-en-klare producten, bijvoorbeeld potjes babyvoeding met groente en vlees of door soep uit een blik of pak met extra vlees en eventueel bijgebonden met bloem of maïzena (ook deze mixen en zeven).

Voorbeelden van menucombinaties die u kunt bereiden:

• ham, koolraap, aardappelen, kaas (smeltkaas of korstloze kaas) en melk;
• rijst met goulash, paprika, tomaat en bouillon;
• gemalen rookworst, stamppot boerenkool en bouillon;
• visragout, worteltjes, aardappelpuree en melk;
• spaghetti bolognese met extra saus, paprika, ui en courgette;
• kipragout, bietjes, aardappelen en bouillon;
• bruine bonen met gehakt en extra saus, paprika, gezeefd, met appelmoes;
• gemalen runderlapje, sperziebonen, aardappelen en jus;
• rijst met gehakt in roomsaus, doperwten.

Fruit

• Aanbevolen is om twee stuks fruit per dag te gebruiken.
• Vergelijkbare producten zijn vruchtensappen en vruchtenmoes.
• Eén stuk fruit staat gelijk aan één glas vruchtensap (= 150 ml).

Tussendoor

• Als tussendoortje zijn heel snel verschillende dranken klaar te maken (zie recepten). Een schep suiker of honing of een scheut room door thee, koffie, melk of vla geeft extra energie.
• Zorg voor variatie wat betreft temperatuur en smaak van het drinken. Enkele voorbeelden zijn: verschillende soorten thee met suiker (anijs-, bosbessen-, citroen-, grapefruit-, kamille-, kruiden- of rozenbottelthee), koffie met melk en suiker, vruchtensap, gemixte compote (eventueel met room), dubbeldrank, melk, karnemelk, yoghurt, milkshake, groentesap, tomatensap, bouillon, warme chocolademelk met slagroom, anijsmelk.

Voorbeeld vloeibaar dagmenu

Ontbijt:

1 schaaltje pap met room/suiker (200 ml)
1 schaaltje vla/yoghurt (200 ml)

Tussendoor:

 1 beker melk(drank)
1 glas vruchtensap

Lunch:

1 schaaltje pap met room/suiker
1 schaaltje vla/yoghurt

Tussendoor:

1 beker melk(drank)
1 glas vruchtensap
evt. een beker bouillon of groentesap

Warme maaltijd:

1 bord mixvoeding (300 ml)
of 1 bord maaltijdsoep (300 ml)
(zie bereidingswijze)
1 schaaltje pap of vla

Tussendoor:

1 beker melk(drank)
1 glas energierijke drank
(zie recepten)

Hele dag:

thee of koffie met melk en suiker naar wens

Dit schema is een basisvoeding en kan naar eigen behoefte worden aangepast. Wel geldt voor alle bovengenoemde producten – behalve de warme maaltijd – een minimale hoeveelheid van 200 ml. Als u slechts kleine hoeveelheden (minder dan 200 ml) tegelijk kunt gebruiken, raden we u aan vaker iets tussendoor te nemen.

Deze voeding is niet volwaardig wat betreft de aanbevolen dagelijkse hoeveelheden vitamines en mineralen. Daarom is het raadzaam om een aanvullend multivitaminepreparaat te gebruiken dat 50% van deze dagelijkse aanbevolen hoeveelheid bevat (tenzij u een dieetpreparaat gebruikt dat al aanvullende vitamines en mineralen bevat).

Recepten vloeibare voeding

Kwarkdranken
 

Kwarkdrank op basis van (karne)melk

• Meng enkele eetlepels kwark met melk of karnemelk.
• Voeg vers fruit/blikfruit of vruchtenmoes toe.
• Maak het geheel op smaak met limonadesiroop en/of basterdsuiker.
• Voeg eventueel een scheut ongeklopte slagroom toe.
• Mix of roer alles door elkaar.

Kwarkdrank op basis van vanillevla

• Meng enkele eetlepels kwark met vanillevla.
• Voeg een scheut ongeklopte slagroom toe.
• Maak het geheel op smaak met limonadesiroop of vruchtensap.
• Mix of roer alles door elkaar.

Melk- en yoghurtdranken

Milkshake

• Meng 2 eetlepels vanille-ijs met een kopje melk, 1 eetlepel basterdsuiker, een scheut ongeklopte slagroom en een banaan (of ander fruit).
• Voeg naar smaak een scheutje limonadesiroop en iets citroensap toe.
• Mix alles door elkaar.

Chocoladedrank

• Meng door een beker chocolademelk (kant-en-klaar of zelfgemaakt) een scheutje ongeklopte slagroom.

Citroendrank

• Meng door een beker melk 1 eetlepel honing, een klein beetje kaneel en kruidnagelpoeder en het sap van 1 citroen.

Anijsdrank

• Los in een beker warme melk een anijstablet op.
• Voeg kaneel naar smaak toe.
• Het geheel goed roeren.

Koffiedrank

• Meng door een beker warme melk 1 tot 2 theelepels poederkoffie of koffie-extract.
• Voeg een scheut ongeklopte slagroom en een eetlepel basterdsuiker toe.

In de handel zijn verschillende kant-en-klare karnemelk- en yoghurtdranken verkrijgbaar. Deze kunt u vinden in het zuivelvak of bij de frisdranken.

Vruchtendranken

Basis vruchtendrank

• Neem een klein blikje of potje vruchtenmoes of vruchten op sap.
• Voeg 2 eetlepels vanille-ijs en een scheut ongeklopte slagroom toe.
• Mix het geheel door elkaar.
• Voeg eventueel een scheutje melk, karnemelk of yoghurt toe en basterdsuiker naar smaak.

Sinaasappeldrank

• Meng een glas sinaasappelsap met het sap van 1 citroen.
• Voeg een in stukjes gesneden banaan en een scheut ongeklopte slagroom toe.
• Mix het geheel door elkaar.
• Voeg naar smaak basterdsuiker toe.

Zwartebessendrank

• Meng een glas zwartebessensap met een scheut ongeklopte slagroom.
• Voeg basterdsuiker naar smaak toe.

Grapefruitdrank

• Meng het sap van een grapefruit met het sap van een sinaasappel en het sap van een citroen door elkaar.
• Voeg een scheut ongeklopte slagroom en een eetlepel basterdsuiker toe.

Perzikdrank

• Maak perzik uit blik of pot fijn met een mixer.
• Meng er sinaasappelsap of ananassap door.
• Voeg een scheut ongeklopte slagroom en een eetlepel basterdsuiker toe.

In de handel zijn verschillende soorten vruchtensappen en vruchtendranken verkrijgbaar. U kunt deze producten ‘puur’ gebruiken, maar er ook een scheut ongeklopte slagroom en/of een paar eetlepels vanille-ijs aan toevoegen.

Pijnlijke mond/keel

Het kan zijn dat u een pijnlijke mond of keel heeft. Enkele adviezen zijn:

• Vermijd scherpe kruiden en specerijen zoals peper, mosterd, sambal en knoflook.
• Laat warme dranken en een warme maaltijd afkoelen.
• Soms zijn ijs en koude dranken prettig om te gebruiken, soms ook niet.
• Vermijd koolzuurhoudende dranken en (sterk) alcoholische dranken.
• Kies voor minder zuur fruit, zoals peer, aardbeien, perzik, banaan en meloen.
• Vermijd zoute producten zoals gerookte vleeswaren, gerookte vis en bouillon.

Dieetproducten

Het is moeilijk met vloeibare voeding voldoende calorieën per dag binnen te krijgen. Het is daarom belangrijk dat u uw gewicht eenmaal per week controleert.

Als het niet haalbaar is om met bovengenoemde adviezen een volwaardige voeding te behalen en uw gewicht afneemt, is het raadzaam om contact op te nemen met uw behandelend arts en/of diëtist.

Het zou dan zinvol kunnen zijn om dieetproducten te gaan gebruiken. Er zijn veel producten van verschillende fabrikanten op de markt. In overleg met de diëtist en afhankelijk van uw ziektebeeld kunnen deze producten worden besteld.

Verkrijgbaarheid dieetproducten

De dieetproducten kunnen worden geleverd door een facilitair bedrijf of door de apotheek of thuiszorgwinkel. De meeste energierijke producten in poedervorm zijn ook bij de drogist verkrijgbaar.

Recepten

Bij sommige dieetproducten horen receptenboekjes. Deze kunt u krijgen via uw diëtist, apotheek of de fabrikant van het product dat u gebruikt.

Dieetkostenvergoeding

De diëtist kan u meer vertellen over de dieetkostenvergoeding en zal de vergoeding aanvragen bij uw zorgverzekeraar.

Meer informatie

Op de volgende websites vindt u meer handige informatie:

• Recepten-soep-smoothie (receptenboek voor energierijke en eiwitrijke soepen en smoothies)
• Voedingscentrum (voor o.a. informatie over uw normale aanbevolen hoeveelheid voedsel).
• Fijn-proevers (leveren gastronomische vloeibare producten bij u thuis).
• Vind een diëtist in de buurt

Contact

Heeft u nog vragen over de voeding, dan kunt u contact opnemen met de locatie waar u onder behandeling bent:

Zwolle

Diëtetiek
088 624 53 27 (bereikbaar van maandag tot en met vrijdag van 8.30 tot 17.00 uur)

Meppel

Diëtetiek
088 624 53 27 (bereikbaar op werkdagen van 8.30 tot 17.00 uur)

Kunt u niet komen? Laat het ons snel weten, dan maken wij een nieuwe afspraak