Contact
  1. 6048-Epilepsie bij hersentumoren en hersenmetastasen

Bijlage van het PID Hersentumor

​De aanwezigheid van een hersentumor of hersenmetastasen (uitzaaiingen) kan epilepsie veroorzaken. Epilepsie kan ook ontstaan door de behandelingen die bij deze aandoeningen worden gegeven (operatie en bestraling). Hier vertellen wij u meer over epilepsie.

Wat is epilepsie?

Epilepsie is een aandoening die zich uit in de vorm van aanvallen (insulten). Deze aanvallen ontstaan door een plotselinge, tijdelijke verstoring van de elektrische prikkeloverdracht in de hersenen. Het gaat om een soort van “kortsluiting”.
Er kunnen verschillende redenen zijn waardoor de prikkeloverdracht verstoord raakt. Deze folder is bedoeld voor mensen die door een hersentumor of hersenmetastase of de behandeling daarvan, epilepsie hebben gekregen.

De verstoring van de prikkeloverdracht kan beperkt blijven tot een bepaald gebied in de hersenen, of zich door de gehele hersenen uitbreiden. In het eerste geval ontstaan verschijnselen die passen bij het gebied in de hersenen waar de verstoring optreedt. Als de gehele hersenen betrokken zijn, dan zijn er vaak verschijnselen van het hele lichaam.

Verschijnselen

Epileptische aanvallen kunnen zich uiten op verschillende manieren. Een aanval kan zich uiten met weinig verschijnselen, maar kan ook heel uitgebreid zijn.

Soms is er een ‘aanloop’ en kan iemand de aanval voelen aankomen. Dat kan zijn doordat diegene bijvoorbeeld iets ziet (bijvoorbeeld gekleurde bollen, sterretjes), iets ruikt wat er niet is, of een vreemd gevoel vanbinnen ervaart (bijvoorbeeld een opstijgend warm gevoel vanuit de buik). Niet iedereen voelt een aanval aankomen, het kan ook plotseling optreden.
Voorbeelden van beperkte aanvallen zijn kortdurend ‘afwezig’ zijn of haperende spraak, of ongecontroleerde bewegingen van een arm of een been.

Uitgebreidere aanvallen kunnen zich uiten met bijvoorbeeld schokken of spasmen over het hele lichaam en bewustzijnsverlies. Ook kan iemand op zijn tong, wang, of lip bijten, en kan er sprake zijn van urineverlies. Na een uitgebreide aanval is degene die de aanval heeft gehad vaak erg vermoeid, slaperig en soms verward. Dit kan uren tot (enkele) dagen aanhouden. Soms is er na een uitgebreide aanval ook sprake van spierpijn.

Het krijgen van een aanval is vaak erg schrikken voor degene die de aanval heeft gehad, maar ook voor de omgeving. Het is belangrijk om te weten dat de meeste aanvallen vanzelf binnen enkele minuten stoppen. Doorgaans leidt een aanval niet tot schade aan de hersenen zelf.

Behandeling

De behandeling van epilepsie bestaat uit het voorschrijven van medicijnen (anti-epileptica).
Meestal worden medicijnen voorgeschreven die dagelijks gebruikt moeten worden om aanvallen te voorkomen.
Wanneer een grote aanval heeft plaatsgevonden wordt ook een medicijn voorgeschreven dat kan worden gebruikt wanneer er tóch weer een aanval optreedt.
Vaak wordt daarvoor de neusspray midazolam voorgeschreven.|Via deze link kunt u een filmpje zien met instructies voor het toedienen van midazolam.

Er zijn verschillende soorten anti-epileptica. De neuroloog en/ of verpleegkundig specialist schrijft deze medicijnen voor en kiest een medicijn dat in uw situatie het meest geschikt is. Hij zal u informeren over de mogelijke bijwerkingen. De meeste medicijnen tegen epilepsie kunnen vermoeidheid veroorzaken.

Het operatief verwijderen van de tumor (of een gedeelte ervan) en radiotherapie kunnen er soms toe leiden dat de verschijnselen van epilepsie verminderen of zelfs verdwijnen. Maar ze kunnen helaas ook tijdelijk of blijvend juist een risico vormen voor het optreden van epilepsie. Dit komt door het mogelijk tijdelijk toenemen van zwelling tijdens de behandeling of het optreden van een soort “littekenvorming” daarna. In veel gevallen zal het gebruik van anti-epileptica noodzakelijk blijven, maar de dosering en het aantal anti-epileptica kan soms worden verlaagd. 

Het is helaas niet voor elke patiënt mogelijk de aanvallen volledig onder controle te krijgen met medicijnen.

Houdt er rekening mee dat de kans op een aanval wat groter is als je koorts hebt of grieperig bent. Bij vrouwen is de kans ook groter wanneer er hormonale schommelingen zijn

Kans op een aanval verkleinen

De volgende tips kunnen helpen om de kans op een aanval kleiner te maken:

  • Gebruik uw medicijnen zoals is voorgeschreven.
  • Zorg dat u voldoende medicatie op voorraad hebt, bestel tijdig nieuwe.
  • Probeer genoeg te slapen
  • Probeer stress en spanning te voorkomen wanneer dat mogelijk is
  • Gebruik geen drugs
  • Drink het liefst geen alcohol, of in ieder geval niet meer dan één glas per dag.

Het drinken van alcohol kan soms een aanval uitlokken. Ook is gebruik van medicijn tegen epilepsie in combinatie met alcohol niet goed voor het lichaam

Oververmoeidheid, spanning, koorts, hormonale veranderingen en alcohol- en drugsgebruik zijn niet de oorzaak van epilepsie. Maar ze kunnen soms een aanval uitlokken. Ze worden daarom “uitlokkers” of “triggers” genoemd. 

Wat te doen bij een aanval?

Wanneer bij iemand epilepsie is vastgesteld, is het belangrijk dat mensen in zijn of haar omgeving weten wat ze moeten doen als een aanval optreedt. In het algemeen gelden de volgende adviezen:

Wanneer een aanval optreedt:

  • Blijf bij de persoon, kijk wat er gebeurt.
  • Kijk hoe laat het is, om vast te kunnen stellen hoe lang de aanval duurt.
  • Probeer letsel te voorkomen. Schuif bijvoorbeeld meubels die dichtbij staan aan de kant. Je kunt iets zachts onder het hoofd leggen.
  • Probeer eventuele bewegingen van armen en/of benen niet tegen te houden.
  • Geef niets te eten of te drinken.
  • Verplaats de persoon bij voorkeur niet, doe dit alleen als de situatie onveilig is.

 

Wanneer de persoon niet bij bewustzijn is:

  • Leg de persoon op de zij, dan blijft de ademweg vrij.
  • Maak knellende kleding los (jas, stropdas).
  • Stop niets tussen de tanden

Over het algemeen gaat een epileptische aanval vanzelf over.

Duurt de aanval meer dan drie minuten en is er al medicatie voor het doorbreken van aanvallen voorgeschreven (in spray- of druppelvorm):

  • dien de voorgeschreven medicatie toe 
  • Let op: dien géén pillen toe!

Duurt de aanval langer dan 5 minuten of bij twijfel:

  •  bel 112.

Meer informatie

Zwemmen en watersporten

In het algemeen is het advies voor mensen met epilepsie om te zwemmen of in bad te gaan in aanwezigheid van iemand die op de hoogte is van de situatie. Deze persoon kan dan direct zorgen dat het hoofd boven water blijft wanneer er een insult plaatsvindt. Zwem, sport of baadt alleen in helder water dat ondiep genoeg is om te blijven staan. Ga niet lopen of fietsen vlak langs water.

Fietsen

Draag een fietshelm wanneer de aanvallen (nog) niet volledig onder controle zijn.

Op hoogte werken en sporten

Op daken werken, op ladders klimmen en extreme sporten beoefenen, zoals parachutespringen, bergbeklimmen en duiken kunnen risico’s met zich meebrengen. Vermijd ze of neem de juiste veiligheidsmaatregelen.

Reizen

Wanneer u gaat reizen, zorg dan dat u voldoende medicatie meeneemt.

Neem een overzicht van uw medicijnen mee. U kunt hiernaar vragen bij uw apotheek. Voor medicijnen die onder de opiumwet vallen, zoals midazolam, moet u een speciale verklaring meenemen wanneer u naar het buitenland gaat. Meer informatie leest u op www.hetcak.nl. Bereid u ruim op tijd voor uw vakantie voor!

Autorijden

Voor auto- en motorrijden gelden speciale regels. U leest hier meer over in de folder: Veilig de weg op bij hersentumoren en uitzaaiingen in de hersenen.

Handige websites en apps

Op de website www.epilepsie.nl vindt u aanvullende informatie, onder andere over werken, reizen en sporten. Er is een advieslijn voor onafhankelijke informatie en voor een gesprek met een ervaringsdeskundige.

Op de site kun je ook kaartjes bestellen voor in je jaszak en/of mobiel, zodat mensen weten wie je bent en wat ze moeten doen als je een aanval hebt.

Medapp

De app Medapp heeft een aparte epilepsiemodule. Je kunt in deze app je medicijnen invoeren en de tijdstippen waarop je ze in moet nemen. Je kunt u een seintje krijgen als je ze moet innemen. Eventueel kun je aanvallen invoeren in een “dossier”. Er zit ook een alarmknop op die doorschakelt naar een telefoonnummer dat je zelf hebt gekozen. Je kunt de app vinden in de App store of Play store. Of kijk op medapp.nu.  

Heeft u vragen?

Neemt u bij vragen contact op met uw vaste aanspreekpunt (regieverpleegkundige, verpleegkundig specialist) of medisch specialist.

Laatst gewijzigd 20 januari 2023 / 6048 / P