Vochtbalans
Naast het verwijderen van afvalstoffen is het tweede doel van dialyse het verwijderen van het teveel aan lichaamsvocht. Het verwijderen van het teveel aan lichaamsvocht is nodig om de vochthuishouding in balans te houden.
In deze folder vertellen we over het verband tussen het lichaamsgewicht, de bloeddruk en de vochtbalans. Daarnaast leert u hoe een wisselschema op kan stellen op basis van uw gewicht en bloeddruk.
Streefgewicht en bloeddruk
Streefgewicht
Het streefgewicht is uw gewicht bij een goede bloeddruk, wanneer u geen oedeem heeft en waarbij u zich goed voelt. Dit streefgewicht bepaalt u samen met uw arts en de PD-verpleegkundige.
Bloeddruk
Bloeddruk is de druk die wordt uitgeoefend op de wanden van de bloedvaten door het pompen van het hart. De bloeddruk bestaat uit een bovendruk, ook wel systolische druk genoemd, en een onderdruk, ook wel diastolische druk genoemd. De druk die ontstaat in de slagader doordat de hartspier samentrekt en het bloed het lichaam instroomt, is de systolische bloeddruk. De druk die ontstaat wanneer de hartspier ontspant en het hart zich opnieuw vult met bloed is de diastolische druk.
| Bloeddrukwaarden |
Systolische |
Diastolische bloeddruk |
| Normale bloeddruk | Minder dan 140 | Minder dan 90 |
| Licht verhoogde bloeddruk | 140 tot 160 | 90 tot 95 |
| Verhoogde bloeddruk |
Meer dan 160 | Meer dan 95 |
U neemt dagelijks het gewicht en de bloeddruk op om te kunnen controleren of u op het streefgewicht bent en om het wisselschema van die dag te bepalen. Wanneer u twijfelt, neemt u voor overleg contact op met de PD-verpleegkundige.
Overvulling
Overvulling wil zeggen dat u teveel overtollig vocht in de weefsels en in de bloedvaten heeft. Wanneer u ‘overvuld’ bent, merkt u dit door:
- Een stijging van het ‘normale’ gewicht (streefgewicht).
- Een stijging van de druk in de bloedvaten waardoor u een hogere bloeddruk meet.
- Oedeem (waterophoping) bijvoorbeeld in de enkels en soms rond de ogen.
- Benauwdheid en daardoor overbelasting van het hart. Als u ligt wordt de benauwdheid erger.
Om dit overtollige vocht weer kwijt te raken, past u het schema aan en gaat u wisselen met een vloeistof met een hogere oplossing glucose of u doet een extra wisseling. Daarnaast is het van belang dat u minder gaat drinken. Dit houdt in niet meer dan één liter per dag.
Ondervulling
Ondervulling betekent dat u te weinig vocht in de weefsels en in de bloedvaten heeft. Er is te veel vocht verwijderd door de PD-dialyse of u hebt extra vocht verloren door diarree, braken of hevig transpireren. Wanneer u ‘ondervuld’ bent, merkt u dit doordat:
- U zich beroert of slap voelt.
- U last heeft van krampen, meestal in de voeten of de benen.
- U last heeft van duizeligheid of flauwvallen.
- Uw bloeddruk laag is.
- Uw gewicht is gedaald.
Afbeelding: Ondervulling = te weinig vocht (Bron: Baxter)
Om het tekort aan vocht aan te vullen, past u het wisselschema aan en gaat u met een lichtere glucoseconcentratie wisselen. Daarnaast is van het belang dat u extra gaat drinken. Hoeveel u extra gaat drinken, bespreekt u met de PD-verpleegkundige. Het drinken van bouillon helpt tegen de duizeligheid en de daling van de bloeddruk. Het zout uit de bouillon houdt namelijk het vocht vast in uw lichaam.
Aanpassen van het wisselschema
Voor het bepalen van uw wisselschema hanteert u de vuistregel in de tabel.
| Gewicht | Bloeddruk | Aanpassing in wisselschema |
|---|---|---|
| Streefgewicht | Normaal | Schema aanhouden |
| Hoger | Hoger | Extra wisseling of hogere concentratie glucose in het schema |
| Lager | Lager | Lagere concentratie glucose in het schema |
| Hoger | Normaal | Schema aanhouden |
| Lager | Normaal | Schema aanhouden |
| Normaal gewicht | Verlaagd | In overleg met de arts de bloeddrukverlagende medicatie aanpassen |
Speciale spoelvloeistoffen
Extraneal
Extraneal is een oplossing met Icodextrine. Icodextrine is een glucoseachtige oplossing en deze onttrekt vocht uit uw lichaam gedurende een langere tijd, minimaal acht uur. De Extraneal gebruikt u dan ook ’s nachts bij de CAPD en overdag bij de APD.
Nutrineal
Nutrineal is een oplossing met eiwitten (aminozuren). Nutrineal verbetert uw voedingstoestand door het afgeven van aminozuren aan het bloed.
Controlevragen
Is bovenstaande informatie voldoende duidelijk voor u? U vindt u hieronder een aantal controlevragen.
- Kunt u het verschil uitleggen tussen overvulling en ondervulling?
- Noem drie punten waaraan u overvulling bij u zelf kunt herkennen.
- U voelt zich beroerd en slap, u heeft last van krampen en uw bloeddruk is te laag. Waar denkt u aan?
- Heeft u zelf wel eens last gehad van ondervulling of overvulling?
- Stel u bent overvult. Gaat u wisselen met spoelvloeistof met een hoge of lage glucoseconcentratie?
- Wanneer wordt Extraneal gebruikt?
- In welke spoelvloeistof zitten eiwitten?