U heeft in overleg met uw arts besloten Methotrexaat (MTX) te gaan gebruiken. Deze folder geeft informatie over dit medicijn. Heeft u na het lezen nog vragen, dan kunt u daarmee altijd bij uw dermatoloog of dermatologieverpleegkundige terecht.
Wat doet Methotrexaat bij psoriasis?
MTX onderdrukt het afweersysteem en remt ontstekingen. Het heeft een remmend effect op de celdeling. Bij psoriasis is de huid rood, schilferend en jeukend. En als reactie op de ontsteking groeien de cellen van de bovenste huidlaag te snel. Op beide processen grijpt MTX in. Het effect van MTX treedt niet meteen in. Soms is het pas na enkele weken zichtbaar. Maar een minimale behandeling van drie maanden is noodzakelijk om de werking van de MTX te kunnen beoordelen. Bij 70-90% van de patiënten wordt een goed resultaat bereikt met MTX. Bij een combinatie met lokale behandelingen zijn de resultaten zelfs nog beter.
Inname Methotrexaat
Hoe moet Methotrexaat worden ingenomen?
MTX dient 1 x per week te worden ingenomen, waarbij de tabletten worden verdeeld over 3 porties met een tussenpoos van twaalf uur. Bijvoorbeeld bij een dosering van 6 tabletten slikt u op maandagochtend 08.00 uur 2 tabletten, om 20.00 uur 's avonds 2 tabletten en op dinsdagochtend 8.00 uur 2 tabletten. Natuurlijk kunt u andere dagen en tijden aanhouden. Dit noemt men het "Weinstein"- schema. Om bijwerkingen van het medicijn MTX te voorkomen wordt meestal door uw specialist ook foliumzuur voorgeschreven. Dit medicijn mag niet worden ingenomen op de dagen dat MTX gebruikt wordt. Let dus goed op de verdeling van uw medicatie. Een juiste inname van de medicatie is erg belangrijk bij MTX. De wekelijkse dosering verschilt van patiënt tot patiënt. De dosering nooit op eigen initiatief veranderen! De tabletten kunt u het beste tijdens de maaltijd innemen, maar niet met melk! Gebruik daarom vanaf twee uur vóór inname tot één uur na inname van de tabletten geen melk of melk- producten, zoals kaas en yoghurt.
Bijwerkingen
Tijdens de behandeling met MTX kunt u last krijgen van bijwerkingen, maar niet iedereen heeft daar last van. Meestal verdwijnen deze bijwerkingen snel na het stoppen van de behandeling of als uw arts de dosering vermindert. De mogelijke bijwerkingen zijn onder te verdelen in twee groepen.
Bijwerkingen waarvan u zelf iets merkt:
- misselijkheid, maag- en buikklachten, vooral tijdens de dagen dat u MTX inneemt
- lusteloosheid
- zweertjes in de mond
- haaruitval, meestal mild en niet blijvend
- pneumonitis, een zeer zeldzame vorm van longontsteking.
Bijwerkingen waar u zelf weinig of niets van merkt:
- een daling van de hoeveelheid witte of rode bloedcellen in het bloed, waardoor bloedarmoede of een verhoogd risico op infecties kan ontstaan
- leverbeschadiging.
Behandeling
Bloedcontrole
Voordat u met MTX begint wordt uw bloed gecontroleerd op leverfuncties. Zijn er geen afwijkingen , dan kan begonnen worden met de behandeling. Ook tijdens de behandeling moet bloed worden gecontroleerd. Door regelmatig bloed te onderzoeken, kunnen vroegtijdig tekenen van lever- en bloedbeeldafwijkingen worden opgespoord. Het is daarom erg belangrijk u aan de afspraken voor bloedcontroles te houden.
Als u lijdt aan een van de volgende aandoeningen, dan moet u dit doorgeven aan uw dermatoloog:
- porfyrie, een stofwisselingsziekte met aanvallen van buikpijn, braken en hartkloppingen. MTX kan een aanval uitlokken.
- maagzweer of darmontsteking
- chronische infectieziekten zoals HIV, hepatitis, TBC
- nierziekte, leverziekte, bloedarmoede
- afweerstoornissen
Alcohol
Wees voorzichtig met alcohol. Alcohol kan de kans op een afwijkende leverfunctie vergroten. Gebruik daarom bij voorkeur geen, maar niet meer dan één alcoholconsumptie per dag.
Autorijden
Bij dit middel zijn hiervoor geen beperkingen.
Antibiotica
Als uw huis(arts) het noodzakelijk vindt u met antibiotica te behandelen, geef dan altijd aan dat u behandeld wordt met MTX. Bepaalde antibiotica (trimethoprim en co-trimoxazol=Bactrimel®) mogen namelijk nooit in combinatie met MTX worden gegeven.
Combinaties met andere medicijnen
MTX heeft een wisselwerking met de volgende medicijnen:
- ciclosporine=Neoral®
- probenicide (een middel tegen jicht)
- ibuprofen, naproxen, diclofenac (pijnstillers van het NSAID-type) Zij kunnen de bijwerkingen van MTX versterken, met name wanneer u meer dan 15 mg MTX per week gebruikt.
- valproine, carbamazepine, fenytoine en fenobarbital (middelen tegen epilepsie)
Als u nog andere medicijnen gebruikt, controleer dan altijd bij uw arts of u deze samen met MTX kunt gebruiken. Overleg ook met uw arts als u medicijnen wilt gebruiken die u zonder recept kunt krijgen. Bij twijfel kunt u contact opnemen met uw huisarts of apotheek.
Vaccinaties
Wij raden u aan om de griepprik te nemen tijdens deze behandeling. Geef dit door aan uw huisarts. Over andere vaccinaties tijdens behandeling met MTX is weinig bekend. Overleg in ieder geval met uw dermatoloog als u gevaccineerd moet worden met een verzwakt levend vaccin, zoals bof, mazelen, rode hond (BMR), gele koorts, oraal polio of tuberculose (BCG).
Effect op de zwangerschap
Belangrijk voor vrouwen en mannen: MTX kan van invloed zijn op de productie van zaad- en eicellen. Bij gebruik van MTX tijdens de zwangerschap bestaat de kans op miskramen en aangeboren afwijkingen. Daarom wordt altijd geadviseerd om tijdens de behandeling met MTX voor een goede, betrouwbare anticonceptie te zorgen en deze na beëindiging van de medicatie nog minstens vier maanden voort te zetten. Indien u een zwangerschap overweegt, overleg dan eerst met uw dermatoloog.
Dosis vergeten?
Als u er de volgende dag achter komt dat u een dosis vergeten bent, kunt u de tabletten alsnog volgens schema innemen. De week erop neemt u de MTX weer op de gebruikelijke dag(en). Is er echter meer dan een dag verstreken, bel dan uw dermatoloog voor advies.
Stoppen met MTX
Bijwerkingen kunnen een reden zijn om te stoppen. Als het echt nodig is om te stoppen, mag MTX in één keer worden gestopt. Er zijn geen onthoudingsverschijnselen. De klachten kunnen dan wel weer terugkomen of verergeren. Voordat u stopt, moet u altijd eerst contact opnemen met uw dermatoloog.
Ondanks de uitgebreide lijst van bijwerkingen die kunnen optreden, is MTX in de praktijk een goed en (mits er voorzorgsmaatregelen getroffen worden) veilig middel voor ernstige psoriasis. Binnen de dermatologie is er al meer dan 35 jaar ervaring met MTX. De meeste patiënten verdragen het medicijn goed en kunnen er langere tijd, soms jarenlang, hun psoriasis mee onder controle houden.
Contact
Heeft u nog vragen, dan kunt u bellen met de locatie waar u onder behandeling bent:
Meppel
polikliniek Dermatologie
(0522) 23 38 07 (bereikbaar van maandag tot en met vrijdag van 8.00 tot 16.30 uur)
Kunt u niet komen? Laat het ons snel weten, dan maken wij een nieuwe afspraak.