Met een katheter naar huis Met een katheter naar huis

Leven met een katheter en instructies bij mogelijke problemen

Startset

U heeft een startset gekregen omdat u langdurig een katheter nodig heeft. Dit kan zowel een katheter door de buikwand zijn (suprapubische katheter) als een katheter door de plasbuis (katheter à demeure). Bij kortdurend gebruik van een katheter worden losse materialen meegegeven vanuit de afdeling waar u verblijft.

In de startset vindt u materialen voor de eerste week thuis. Om zelf verdere materialen te kunnen bestellen, heeft de verpleegkundige voor u een verantwoordingsformulier (machtiging) geschreven en verzonden naar uw leverancier.

In de startset zit slechts materiaal voor ongeveer een week. Om nieuw materiaal thuisbezorgd te krijgen, neemt u zelf contact op met uw leverancier. Ook met vragen over het gebruik van de materialen kunt u bij uw leverancier terecht. Uw leverancier zorgt ook voor de verdere afhandeling met uw zorgverzekeraar.

Belangrijk: bestel uw materialen op tijd en houd rekening met weekenden, feestdagen en vakanties.

Heeft u vragen of problemen met uw katheter, belt u dan gerust met de polikliniek Urologie. Het telefoonnummer vindt u in deze folder.

Verzorging van de katheter

Het is belangrijk dat u uw katheter regelmatig op de juiste manier verzorgd. Hoe u dit doet, leest u hieronder per kathetersoort.

Katheter door de buikwand (suprapubische katheter)

Schoonmaken

Maak om de dag, of elke dag als u dagelijks doucht, de insteekopening schoon met een onsteriel gaas met schoon leidingwater. Was van te voren uw handen. U kunt met de katheter onder de douche. Verwijder dan wel vooraf het verband. Het is normaal als er dagelijks een beetje viezigheid en roodheid rondom de insteekopening zit. Dit is een reactie van het lichaam op de katheter. Als uw huid rondom de katheter rood en pijnlijk is, mag u de huid verzorgen met Betadine zalfgaas. Wissel het zalfgaas dagelijks na het schoonmaken. Betadine zalf raden we af, omdat het de huid week maakt. Pas wanneer er een harde, rode pijnlijke plek ontstaat, is er sprake van een ontsteking. Neem in dat geval, of bij twijfel, contact op met uw huisarts of de polikliniek Urologie.

Verbinden

Het is niet nodig de katheter te dompelen of te draaien. Trek eerst zacht aan de katheter tot u weerstand voelt. Nu ligt het ballonnetje, aan het uiteinde van de katheter, goed tegen de blaaswand. Vervolgens bedekt u de insteekopening met een (split)gaas, die u om de katheter vouwt, met daarover een afdekkende pleister. Let er dus op dat de insteekopening na het afplakken altijd afgedekt is, zodat er geen vuil in kan, en dat de katheter met behulp van een pleister is vastgeplakt op de buikwand. Dit is om heen en weer schuiven van de katheter in de blaas te voorkomen wat krampen, pijn, lekkage, of bloedinkjes kan veroorzaken.

Katheter door de plasbuis (katheter à démeure)

Schoonmaken

Door het heen en weer schuiven van de katheter in de plasbuis kan wat afscheiding ontstaan. Hierover hoeft u zich geen zorgen te maken. U kunt dit gewoon, bijvoorbeeld met een washand, weg wassen. Maak dagelijks de ingang van de katheter schoon met lauw water. U kunt gewoon met de katheter onder de douche. Voor mannen geldt: dagelijks de voorhuid terugschuiven voor het wassen. Voor vrouwen geldt: was tussen de schaamlippen van voor naar achter.

Fixeren

De katheter moet altijd aan het bovenbeen gefixeerd worden met een pleister om spanning/trekken aan de katheter te voorkomen.

Blaastraining

Blaastraining is nuttig voor iedereen met een verblijfskatheter, tenzij uw uroloog u dit afraadt. Dus zowel als u een katheter via de buikwand in de blaas (suprapubische katheter) heeft, als een katheter via de plasbuis in de blaas (katheter à démeure), kunt u blaastraining volgen.

Waarom belangrijk?

Blaastraining is belangrijk om de capaciteit van uw blaas zoveel mogelijk te behouden. Als de urine constant via een katheter weg zou lopen in een urinezak, kan de blaas kleiner worden, de wand dikker en de druk in de blaas hoger. Dit kan op den duur leiden tot blaasschrompeling met als gevolg: vaker plassen en aandrangsincontinentie door blaaskrampen. De urine wordt zomaar langs de katheter geperst. Een ander probleem dat kan ontstaan is: steenvorming (door bacteriën) in de blaas of op de katheter, waardoor de katheter sneller verstopt kan raken. In een enkel geval lukt blaastraining echt niet en kan er in overleg met de uroloog worden besloten de urine wel constant weg te laten lopen in een urinezak.

Schema blaastraining

Hieronder vindt u per kathetersoort de instructies voor blaastraining.

Katheter via de buikwand in de blaas (suprapubische katheter)

Na het inbrengen van de katheter dient er gedurende 24 uur een urinezak aangesloten te zijn, zodat u kunt controleren of de urine helder blijft en goed afloopt. Plaats wel een kraantje ertussen en zet deze open. Zet het kraantje na deze 24 uur dicht en haal de urinezak er overdag af. Probeer elke 3 à 4 uur eerst zelf te plassen en leeg daarna door middel van het kraantje de rest van de blaas boven het toilet. ’s Nachts mag er wel een urinezak aan, om uw nachtrust niet te verstoren. Zet dan wel het kraantje open.

Katheter via de plasbuis in de blaas (katheter à démeure)

Overdag dient het kraantje dicht te staan en moet u de blaas elke 3 à 4 uur legen boven het toilet door het kraantje open te zetten. ‘s Nachts mag er wel een urinezak aan, om uw nachtrust niet te verstoren. Zet dan wel het kraantje open.

Gebruiksaanwijzing kraantje en nacht- en beenzak

Kraantje openen en sluiten

• Was de handen voor en na gebruik van het kraantje.
• Open het kraantje door de grijze hendel naar beneden te duwen.
• Laat de urine wegstromen in het toilet of in een maatbeker.
• Sluit het kraantje door de grijze hendel naar boven te duwen.

Nachtzak

Aansluiten van de nachtzak

• Was de handen voor en na het aansluiten van de nachtzak.
• Leeg van tevoren de blaas door het kraantje te openen boven het toilet of een maatbeker.
• Open de verpakking van de nachtzak, verwijder de beschermdop en bewaar deze. Zorg ervoor dat het klepje of schuifje onderaan de zak ook dicht zit.
• Duw de connector van de slang van de nachtzak aan/in het uiteinde van het kraantje.
• Laat het kraantje de hele nacht openstaan.
• Bevestig de nachtzak aan de bedhanger en hang hem aan het bed, of leg de nachtzak in een schone emmer naast het bed.

Afsluiten van de nachtzak

• Was de handen voor en na het afsluiten van de nachtzak.
• Sluit het kraantje voordat u de nachtzak afkoppelt.
• Haal de nachtzak van de bedhanger.
• Maak de slang van de nachtzak los van het kraantje.
• Leeg de nachtzak in het toilet.
• Gooi de zak in de afvalemmer.

Beenzak

Aansluiten van de beenzak

• Was de handen voor en na het aansluiten van de beenzak.
• Leeg van tevoren de blaas door het kraantje te openen boven het toilet of een maatbeker en zet het kraantje dicht.
• Open de verpakking van de beenzak en knip zo nodig de slang op maat. De beenzak kan aan het boven- of onderbeen. Zorg dat het uiteinde van de beenzak dicht zit door het klepje dicht te klikken.
• Druk de losse connector, met beschermdop, op de slang van de beenzak.
• Duw de connector, nu zonder beschermdop, van de slang van de beenzak stevig in het uiteinde van het kraantje.
• Bevestig de 2 beenbanden aan de beenzak door middel van de knopen en knoopsgaten.
• Bevestig daarna de beenzak aan het boven-of onderbeen door middel van het klittenband.
• Zorg dat de slang nergens knikt of strak staat. Plak de slang bijvoorbeeld met tape vast op uw been.

Aansluiten van de nachtzak op de beenzak

Als u overdag een beenzak draagt, is het handig om ’s avonds de nachtzak rechtstreeks aan te sluiten op de beenzak, dus door te koppelen. Dit is hygiënischer en u hoeft niet de zakken te wisselen. Zorg er wel voor dat zowel he kraantje als het klepje onderaan de beenzak openstaat, zodat de urine in de nachtzak kan lopen. Zie verder hierboven voor aan- en afsluiten nachtzak.

Vervangen materiaal

Hoe vaak moet u het materiaal vervangen?

• Een beenzak vervangt u 2 keer per week. Is uw urine bloederig of vies? Wissel dan vaker.
• Een nachtzak vervangt u 1 keer per week. Leeg 's ochtends de zak boven het toilet. Spoel de nachtzak door met water. Doe het dopje op de slang en hang hem weg voor de volgende nacht.
• Het kraantje vervangt u elke keer als u een nieuwe katheter krijgt. Of als het kraantje erg vies is of minder goed werkt.

Werkwijze

• Was en droog uw handen zorgvuldig voordat u materiaal gaat vervangen.
• Bij het ontkoppelen van materiaal vanaf de katheter moet u de katheteraansluiting schoonmaken met alcohol 70% voordat u het nieuwe materiaal aansluit. Alcohol 70% kunt u kopen bij een drogist of apotheek.

Wisselen van de katheter

Katheter door de buikwand

 De katheter moet regelmatig gewisseld worden. De eerste katheterwissel vindt plaats op de polikliniek Urologie, 6 weken na het inbrengen. Dit combineren we met uw bezoek aan de uroloog. Vervolgens dient de katheter elke 8 tot 12 weken te worden gewisseld door de thuiszorg of uw huisarts. Hiervoor belt u zelf een thuiszorgorganisatie of uw huisarts voor een afspraak. Bij de thuiswisseling van de katheter heeft u nodig:

• een katheterwisselset
• een katheter
• katheterventiel (kraantje)
• splitgazen steriel
• 10x10 onsteriele gazen
• eilandpleister
• Transafix (voor fixatie katheter op buik)
• zo nodig nachtzakken
• zo nodig beenzakken 

De materialen kunt u bij uw leverancier bestellen en worden thuis afgeleverd. Zie voor de bestelnummers ook het bestelformulier in de startdoos, als u die heeft gekregen.

Katheter door de plasbuis

De katheter dient elke 8 tot 12 weken gewisseld te worden door de thuiszorg of uw huisarts. Voor het maken van een afspraak belt u zelf een thuiszorgorganisatie of uw huisarts. Bij de thuiswisseling van de katheter heeft u nodig:

• een katheterwisselset
• een katheter
• katheterventiel (kraantje)
• zo nodig nachtzakken
• zo nodig beenzakken

De materialen kunt u bij uw leverancier bestellen en worden thuis afgeleverd.

Aandachtspunten

Als u een katheter heeft, let u dan goed op de volgende twee aandachtspunten.

Drinken

Het is belangrijk dat u voldoende drinkt, ongeveer anderhalf tot twee liter per dag. Drinkt u niet genoeg, dan kan de katheter verstopt raken. Hierdoor kan de urine donker kleuren of vlokken, sliertjes of bloedstolsels bevatten. Ook voorkomt u met voldoende drinken dat er een infectie ontstaat of steenvorming.

Zwemmen

U mag met een katheter zwemmen en douchen, maar alleen in zwembadwater en niet in verontreinigd water, zoals bijvoorbeeld een recreatieplas.

Mogelijke problemen

Hieronder staan enkele situaties beschreven, die mogelijk tot problemen kunnen leiden. 

Bloed bij de urine

U kunt tot twee dagen na het inbrengen van een katheter last hebben van bloed bij de urine. Houdt het bloeden langer aan of neemt het bloeden toe, neemt u dan contact op met de polikliniek Urologie.

Troebele en/of geconcentreerde urine

Dit kan komen doordat u wellicht te weinig drinkt. Probeert u meer te drinken. Als u een verblijfskatheter heeft, dient u tot wel 2 liter per dag te drinken. 

Uitvallen van suprapubische katheter

De suprapubische katheter haakt zich met behulp van een ballonnetje vast achter de blaaswand. U kunt dan ook gewoon alles doen, ook sporten. Mocht de katheter er onverhoopt toch uitvallen, neem dan direct  contact op met diegene die de katheter wisselt. De insteekopening sluit zich namelijk binnen enkele uren.

Koorts

Heeft u een katheter en krijgt u koorts? Neem dan contact op met de polikliniek Urologie. Mogelijk heeft u een blaasontsteking waarvoor u behandeld moet worden. Het is aan te raden extra water te drinken en de katheter een aantal dagen op afloop te zetten door een beenzak op het kraantje aan te sluiten en het kraantje open te zetten. Zo kan de geïnfecteerde urine direct wegstromen uit de blaas.

Lekkage van urine langs de katheter

Sommige patiënten met een katheter hebben last van urineverlies naast de katheter. Dit kan verschillende oorzaken hebben. Meestal ligt de oorzaak in een eenvoudige knik of afsnoering van de afvoerende slang naar de katheterzak. Kijkt u eerst of de katheter geknikt is. Is dit het geval, heft u deze knik dan op. Soms kan een blaaskramp de oorzaak zijn. Hierbij wordt urine langs de katheter geperst. Blaaskrampen zijn vaak het gevolg van irritatie door de katheter. Neem in dat geval contact op met uw huisarts of uroloog. Behandeling kan bestaan uit spasmeremmende medicijnen.

Verstopping van de katheter

De katheter kan verstopt raken door bijvoorbeeld slijm, vlokken, sliertjes, kleine bloedstolseltjes, gruis of kleine blaassteentjes. De katheter loopt dan niet meer (goed) af. Om de verstopping op te heffen, moet de katheter doorgespoeld worden met lauw kraanwater (of een zoutoplossing). Dit kan de thuiszorg of huisarts voor u verzorgen. Treedt er daarna geen verbetering op, dan moet de katheter gewisseld worden. Steen- of gruisvorming ontstaat door bacteriën. Soms helpt spoelen kraanwater (of met een zoutoplossing) onvoldoende. Dan schrijft uw arts een ander spoelmiddel voor.

Contact

Deze folder geeft u algemene informatie en is bedoeld als aanvulling op het gesprek met uw uroloog. Het kan zijn dat uw situatie aanleiding geeft tot wijziging van de gebruikelijke gang van zaken die in deze folder beschreven staat.

Heeft u nog vragen, dan kunt u bellen met:

Zwolle

Urologie
088 624 27 40 (bereikbaar van maandag tot en met vrijdag van 8.30 tot 17.00 uur)

Meppel

Urologie
088 624 96 33 (bereikbaar van maandag tot en met vrijdag van 8.30 tot 17.00 uur)

Medireva

043 369 08 20
info@medireva.nl
www.medireva.nl

Mediq

088 888 94 50
www.mediq.nl

Hoogland Medical

0800 022 07 05 (gratis)
mail@hooglandmedical.nl
www.hooglandmedical.nl