Het hart is een holle spier die, door ritmisch samen te trekken, het bloed rondpompt. Bij hartfalen functioneert het hart onvoldoende. De pompkracht van de hartspier is verminderd, waardoor een verminderde doorbloeding van organen en spieren optreedt. Dit kan leiden tot functiestoornissen en verlies van prestatievermogen van organen en spieren.
Er kunnen verschillende oorzaken van hartfalen zijn, zoals:
- één of meerdere hartinfarcten;
- een slechte doorbloeding van de hartspier;
- langdurig een hoge bloeddruk;
- slecht functionerende hartkleppen;
- een zieke hartspier (cardiomyopathie);
- langdurige hartritmestoornissen.
Wat betekent het om met hartfalen te leven?
Hartfalen is een chronische (voortdurende) ziekte en is niet te genezen. De hierboven genoemde klachten en verschijnselen kunnen wel worden behandeld. Ze kunnen worden onderdrukt met medicijnen en door aanpassingen van uw leefgewoonten. Hierdoor kunt u minder last hebben van de gevolgen van hartfalen en bent u veelal toch in staat om dingen te blijven doen.
De basis van de behandeling van hartfalen bestaat uit medicijnen, aanpassingen van uw eet- en drinkpatroon en aanpassing van uw leefgewoonten. Voor de behandeling zijn vijf ‘steunpilaren’ nodig:
- uzelf;
- de verpleegkundig specialist (VS)/ physician assistant (PA) hartfalen;
- de cardioloog;
- de huisarts;
- Chance@home;
- uw naasten.
Hieronder worden deze steunpilaren één voor één besproken.
1. U bent de belangrijkste steunpilaar van de behandeling! Wat kunt u zelf doen aan een goede behandeling?
- Het is belangrijk om trouw uw medicatie te nemen. Dit kan de kwaliteit van uw leven positief beïnvloeden en uw leven verlengen.
- Wees voorzichtig met de hoeveelheid drinken. Door de plastabletten heeft u vaak een dorstgevoel. Dit mag u niet verleiden tot extra veel drinken, omdat dit uw hart te veel belast. Tenzij anders afgesproken is het meestal aan te bevelen niet meer én niet minder dan 1500 ml per dag te drinken. Dit zijn tien tot twaalf glazen of kopjes.
- Toetje bij de warme maaltijd hoeft niet meegerekend te worden.
- Eet u 3 of meer stuks fruit per dag? Vanaf meer dan 3 stuks telt dit mee als 1 glas of kopje.
- Het is belangrijk dat u zich dagelijks, bij voorkeur ’s ochtends, weegt. U kunt dan zelf in de gaten houden of u te veel vocht vasthoudt.
- Let op uw gewicht. Overgewicht is een extra belasting voor uw hart. Blijf wel gezond eten om in een goede lichamelijke conditie te blijven.
- Houdt u aan een zoutbeperkt dieet omdat zout vocht vasthoudt. Als u een verminderde eetlust heeft, komt dit meestal door vochtophoping in de buikholte.
- Creëer voldoende rustmomenten over de dag en wissel deze af met perioden van activiteiten. Zo blijft u in beweging en dat is belangrijk bij hartfalen.
- Rook niet! Roken heeft een extra negatieve invloed op de pompwerking van het hart. Het wordt daarom sterk afgeraden.
- Herken en meld klachten bij de verpleegkundig specialist.
2. Verpleegkundig specialist (VS)/ physician assistant (PA) hartfalen
De VS/ PA is de tweede steunpilaar van uw behandeling. De VS/PA hartfalen:
- informeert u over uw ziekte en begeleidt u bij het omgaan hiermee;
- is uw aanspreekpunt wanneer er vragen of problemen zijn;
- bepaalt (eventueel in overleg met de cardioloog) of uw medicatie of uw behandeling veranderd moet worden;
- verricht het lichamelijk onderzoek;
- beoordeelt of er een indicatie is voor tele-monitoring. Dit houdt in dat u via een app op uw smartphone thuis uw bloeddruk, hartslag en gewicht kunt meten. De gegevens hiervan worden automatisch naar een beveiligde website gestuurd. Op ieder gewenst moment kunnen de metingen worden ingezien door zowel de patiënt als de VS/PA.
3. Cardioloog
De cardioloog is de derde steunpilaar van uw behandeling. De cardioloog:
- stelt de diagnose en bepaalt het behandelplan en welke combinatie van medicijnen voor u het meest geschikt is;
- spreekt soms nader onderzoek af om de beste combinatie van medicijnen voor u te bepalen. Deze onderzoeken kunnen zijn: een fietstest, bloedonderzoek, echo van het hart, elektrocardiogram (‘het hartfilmpje’).
4. Huisarts
Uw huisarts is de vierde steunpilaar van uw behandeling.
- Uw huisarts is (in)direct natuurlijk ook bij uw behandeling betrokken. Hij wordt schriftelijk geïnformeerd en op de hoogte gehouden van uw behandeling.
- Het kan niet genoeg benadrukt worden dat u bij acute situaties altijd contact moet opnemen met uw huisarts. Buiten kantooruren en in het weekend belt u in acute situaties met de huisartenpost of met het alarmnummer 112.
5. Chance@home verpleegkundige
De Chance@home verpleegkundige is uw vijfde steunpilaar en een gespecialiseerd verpleegkundige van Isala werkzaam in het team Chance@home. Daarnaast zijn de verpleegkundigen werkzaam op de Hartbewaking, Intensive care en/of Eerstehartlonghulp. De Chance@home verpleegkundige bezoekt een patiënt thuis die in thuisbehandeling is of zij die een thuisbezoek krijgen na ontslag uit het ziekenhuis. De verpleegkundige:
- informeert u over uw ziekte en begeleidt u bij het omgaan hiermee;
- is uw aanspreekpunt tijdens de thuisbehandeling wanneer er vragen of problemen zijn;
- overlegt met de cardioloog of uw medicatie of uw behandeling veranderd moet worden;
- verricht het lichamelijk onderzoek.
6. Uw naasten
Uw naasten vormen de zesde steunpilaar. Wat kunnen zij voor u betekenen?
- Hartfalen heeft net zo veel invloed op u als op uw naasten. Ze kunnen u steunen bij het omgaan met uw ziekte. Ook kunnen ze meedenken en u helpen met het aanpassen van uw eetgewoonten, uw dagelijkse activiteiten en het gebruik van uw medicijnen. Probeer daarom uw naasten zo veel mogelijk te betrekken bij uw dagelijkse activiteiten.
- Uw naasten zijn met name van belang wanneer u zich gaat aanpassen aan een nieuwe levensstijl en de daarmee samenhangende emotionele situatie. Laat hen weten hoe ze u kunnen helpen.
Herken en meld de volgende klachten
Neem contact op met de hartfalenpolikliniek of uw huisarts als u een van onderstaande klachten herkent. Hoe eerder u belt, des te sneller kan de behandeling aangepast worden.
- Dikke benen, enkels, vingers of buik. Uw schoenen of uw kleren gaan strakker zitten, uw broekriem moet twee gaatjes wijder.
- Uw gewicht neemt toe met meer dan één kilo per dag of twee tot drie kilo in drie dagen.
- Continu of toenemend een ‘vol gevoel’ hebben, buikpijn hebben of misselijk zijn.
- Toenemende vermoeidheid.
- Toenemende kortademigheid, vooral bij inspanning en platliggen.
- Hartkloppingen, snelle hartslag.
- Duizeligheid of de neiging tot flauwvallen.
- Pijn of druk op de borst.
- Last van kriebelhoest.
- Verwardheid en onrust.
- ‘s Nachts vaker moeten plassen.
- Overdag minder moeten plassen, uw urine wordt donkerder.
- Een grieperig gevoel of koorts die een aantal dagen aanhoudt.
Eventuele opname in het ziekenhuis
Ondanks alle inspanningen kan het zijn dat u toch (weer) opgenomen moet worden. Of dat u in aanmerking komt voor ziekenhuis verplaatste zorg in de vorm van een thuisbehandeling door Chance@home. De oorzaak is dan vaak het vasthouden van vocht dat ‘achter de longen’ kan gaan zitten. Hierdoor kunt u toenemend kortademig worden. Ook een forse toename van het gewicht kan aanleiding zijn om u op te nemen.
In ons ziekenhuis krijgt u te maken met verschillende zorgverleners. De belangrijkste zijn:
- Cardioloog
Hij/zij is de hoofdbehandelaar en zodoende eindverantwoordelijk voor uw behandeling.
- Arts-assistent cardiologie
Hij/zij voert de behandeling uit die in samenspraak met de cardioloog is afgesproken. Regelmatig bespreken de cardioloog en de assistent uw behandeling. Daarna komen ze bij u langs om te horen hoe het met u gaat en om de verdere behandeling met u te bespreken.
- Afdelingsverpleegkundige
Op de verpleegafdeling werkt een vast team van verpleegkundigen en leerling-verpleegkundigen. Tijdens uw verblijf heeft u het meest contact met de verpleegkundigen. Als u of uw naasten vragen of wensen hebben, bijvoorbeeld een persoonlijk gesprek met de cardioloog of arts-assistent, kunt u dit altijd met de afdelingsverpleegkundige bespreken.
- Voedingsassistente
Op de dag van de opname bespreekt de voedingsassistente uw dieetwensen en eventuele dieetvoorschriften.
Thuisbehandeling door Chance@home
Uw behandeling thuis is vergelijkbaar met die in het ziekenhuis en valt onder de verantwoordelijkheid van de cardioloog. De verpleegkundige van Chance@home die u dagelijks ziet, is gedurende de behandelperiode echter uw eerste aanspreekpunt.
Mocht blijken dat de thuisbehandeling voor uw situatie niet voldoende is, dan kan de verpleegkundige in overleg met de cardioloog besluiten u alsnog in het ziekenhuis te laten opnemen.
Uiteraard worden uw huisarts en de apotheek ingelicht over uw thuisbehandeling.
Meer informatie over Chance@home vindt u in de folder Thuisbehandeling Chance@home bij hartfalen.
