Mastopathie is een verzamelnaam van goedaardige aandoeningen waarbij er sprake is van goedaardige knobbels of andere onregelmatigheden in de borst die ook pijn kunnen veroorzaken. Het Griekse woord “mastos” betekent borst en “patho” betekent aandoening. In deze folder leest u meer over mastopathie en de behandelingen.
De borst is hoofdzakelijk opgebouwd uit:
- melkklieren
- melkgangen, die de melkklieren en de tepel met elkaar verbinden
- vet- en bindweefsel dat de melkklieren en de melkgangen omringt
- bloedvaten
- lymfvaten
Afbeelding 1: de borst.
Uw arts heeft bij u de diagnose mastopathie vastgesteld. Mastopathie kan voorkomen in één borst of in beide borsten. Zeker tien procent van de vrouwen heeft, in meer of minder ernstige mate, last van mastopathie. In het leven van veel vrouwen met masthopatie speelt pijn een grote rol. Bewegen en aanraken (sporten, traplopen, vrijen, kinderen knuffelen, op de buik liggen) is vaak erg pijnlijk. Maar ook bij gewoon stilzitten kunnen de borsten pijnlijk zijn (pijnlijke borsten wordt ook wel mastalgie genoemd).
Masthopatie is een goedaardige aandoening. Het is geen kanker. Bij de meest voorkomende vormen van mastopathie is de kans op borstkanker niet groter dan bij vrouwen zonder masthopatie.
Oorzaken
Het is niet altijd even duidelijk waardoor mastopathie veroorzaakt wordt. Hormonen spelen in ieder geval een grote rol. Mastopathie zien we meestal bij vrouwen tussen de 35 en 50 jaar. Er bestaan twee vormen van mastopathie:
Cyclische mastopathie
Mastopathie gerelateerd aan de menstruatiecyclus. Drie tot zeven dagen vóór de menstruatie ontstaan de klachten: zware of gespannen borsten en soms stekende pijn. Vrouwelijke geslachtshormonen laten de borstklieren dan iets zwellen. Over het algemeen is de pijn niet exact aan te wijzen, maar vaak voelt een vrouw wel knobbeltjes in uw borsten.
Niet-cyclische mastopathie
Mastopathie niet gerelateerd aan de menstruatiecyclus. Deze vorm komt minder vaak voor. De pijn zit op een duidelijk aanwijsbare plek, is brandend, scherp of zeurend en straalt vaak uit naar de oksel. Deze variant komt meer voor bij vrouwen ouder dan veertig jaar. Tijdens de menopauze nemen de klachten vaak af.
Onderzoek
Als u klachten heeft, zoals hierboven beschreven, is het belangrijk om een ernstige oorzaak uit te sluiten. Daarom wordt uw klacht goed onderzocht. Van een ernstige oorzaak is gelukkig zelden sprake.
Röntgenfoto
Een röntgenfoto (mammografie) is de meest toegepaste onderzoeksmethode. Bij dit onderzoek worden de borsten kortdurend tussen twee platen geklemd. Doorgaans worden van beide borsten twee opnames gemaakt (in twee richtingen).
Echografie
Als er sprake is van ‘compact’ klierweefsel kan aanvullend een echografie gemaakt worden. Met behulp van geluidsgolven wordt het klierweefsel onderzocht op afwijkingen. Een echografie is een eerste keus onderzoeksmethode bij vrouwen onder de 30 jaar.
Punctie
Soms is het noodzakelijk om cellen of een pijpje weefsel te onderzoeken om de juiste diagnose te stellen. Cellen worden afgenomen door een punctie te doen met een dunne naald (cytologische punctie). Weefsel kan worden afgenomen door met een dikke naald (histologisch biopt) een pijpje weefsel op te zuigen. De borst wordt dan eerst verdoofd.
Goedaardige aandoeningen: Cyste of Fibroadenoom
Bovengenoemde onderzoeken kunnen duidelijkheid geven over eventuele aanwezigheid van een cyste of een fibroadenoom.
Cyste
Een cyste is een met vocht gevulde holte. Deze kan ontstaan door verstopping van een afvoergangetje van een melkkliertje. Vooral wanneer een cyste op spanning staat is deze voelbaar als een gladde, ronde, stevige en beweeglijke afwijking.
Cysten kunnen vrij plotseling ontstaan. Ze kunnen tot enkele centimeters groot worden. Vaak worden ze na verloop van tijd vanzelf weer kleiner of verdwijnen. Meestal gebeurt dit na een menstruatie. Overal in de borst kunnen cystes blijven komen en gaan. Pijnlijke cysten kunnen worden leeggezogen. Dit aanprikken gebeurt meestal tijdens het maken van een echografie.
Fibroadenoom
Een fibroadenoom is een goedaardige bindweefselknobbel. Een fibroadenoom drukt omliggend weefsel opzij, maar groeit er niet in. Het is een knobbeltje dat niet altijd voelbaar is. Het kan langzaam groeien.
Er kan een reden zijn om een fibroadenoom onder controle te houden door middel van echografie. De chirurg of verpleegkundig specialist zal dit met u bespreken. Een fibroadenoom kan, indien gewenst, operatief worden verwijderd. Nadeel van een operatie is dat er een litteken ontstaat.
Behandeling
Behandeling zonder hormonen
Helaas zijn er geen adviezen te geven die voor elke vrouw met mastopathie afdoende zijn. Onderstaande adviezen kunnen mogelijk verlichting van de klachten geven.
Ondersteuning
Steun de borsten door het dragen van een stevige BH. Een (sport)BH met brede banden en zonder beugels is vaak prima geschikt.
Dieet
Sommige vrouwen hebben er baat bij als zij minder of geen koffie, thee, chocolade, cola, wijn en kaas gebruiken. In deze producten zitten methylxanthines en tyramines. Deze stoffen kunnen invloed hebben op verschillende processen in het lichaam. Het duurt ongeveer drie maanden voordat u effect kunt verwachten van het stoppen met deze producten.
Ook lijkt er een verband te bestaan tussen een tekort aan onverzadigde vetzuren en het ontstaan van mastopathie. U kunt zorgen voor meer onverzadigde vetzuren in de voeding door uw brood te besmeren met dieetmargarine of dieethalvarine en te bakken in vloeibaar bak- en braadvet of olie.
Warmte en kou
Sommige vrouwen ervaren verlichting van de klachten door warmte, bijvoorbeeld door een warme douche te nemen. Warme kleding is dan ook van belang. Warme kompressen kunnen soms verlichting van de klachten geven.
Sommige vrouwen vinden kou juist aangenaam. Het gebruik van een coldpack kan dan voor (tijdelijke) verlichting zorgen.
Pijnbestrijding
Bij pijnklachten mag paracetamol gebruikt worden: 3 tot 4 x daags 2 tabletten van 500 mg. Helpt dit onvoldoende, overleg dan met uw huisarts of u (tijdelijk) andere pijnstillers mag gebruiken.
Teunisbloemolie
Teunisbloemolie (primrose oil) is verkrijgbaar in verschillende toedieningsvormen. U kunt het kopen bij de drogist of reformzaak . Dit middel biedt in 40% van de gevallen verlichting.. Ook hierbij duurt het ongeveer drie maanden voordat u effect kunt verwachten.
Behandeling met hormonen
Sommige vrouwen ervaren verlichting van de klachten als ze de anticonceptiepil gaan gebruiken. Anderen hebben juist minder klachten als ze stoppen met de pil. Soms geeft verandering van pil verlichting van klachten.
Bij een ernstige vorm van cyclische mastopathie is een hormonale behandeling te overwegen. Gezien de mogelijke bijwerkingen van deze behandeling, wordt pas in laatste instantie hiertoe besloten.
Overige goedaardige afwijkingen van de borst
Vetweefselknobbel (lipoom)
Een vetweefselknobbel (lipoom) is een goedaardige afwijking. Deze ontstaat vanuit het vetweefsel in de borst. Vetweefselknobbels (lipomen) voelen zacht aan. Deze vetweefselknobbels zijn vaak in grootte variërend van enkele millimeters tot soms grote afwijkingen. Medisch gezien is het vaak niet noodzakelijk om een lipoom uit de borst te verwijderen.
Papilloom
Achter de tepelhof, in de melkgangen, komen soms kleine gezwellen voor die papillomen worden genoemd. Papillomen produceren soms geel tepelvocht, of veroorzaken een ingetrokken tepel. Papillomen komen met name voor bij vrouwen tussen de dertig en vijftig jaar. De diagnose papilloom wordt vaak door middel van een punctie vastgesteld.
Bij een papilloom wordt, bij voorkeur, de betreffende melkgang operatief weggenomen (microdochectomie).
Deze operatie vindt plaats in dagbehandeling. Een klein percentage papillomen blijkt na onderzoek een (voorloper)stadium van kanker te bevatten. Een alternatief voor operatie is om de afwijking te controleren door middel van echografie.
Verwijde melkgang (ductectasie)
Verwijde melkgangen kunnen gepaard gaan met een chronische ontsteking en tepelvloed. Het komt met name voor bij vrouwen voor of rond de menopauze, dus vooral rond de vijftig jaar. Het is onbekend wat de oorzaak hiervan is. Zijn de tepelvloed of chronische ontstekingsverschijnselen erg storend, dan is het raadzaam om operatief enkele verwijde melkgangen te verwijderen (microdochectomie). Het verwijderen van alle tepeluitgangen heet een conusexcisie. Hierbij wordt het klierweefsel verwijderd achter de tepel en tepelhof middels een snee langs de tepelhof. Door deze ingreep kan de gevoeligheid van de tepel blijvend veranderen.
Vragen
Mocht u naar aanleiding van uw bezoek aan de diagnosepoli of na het lezen van deze informatiefolder nog vragen hebben, dan kunt u contact opnemen met uw eigen huisarts.