Over de afdeling

Binnen de afdeling is ook de afdeling Infectiepreventie ondergebracht, waar deskundigen infectiepreventie en de deskundige scopen, reiniging, desinfectie werken aan het voorkómen, opsporen en controleren van infecties onder patiënten en zorgmedewerkers binnen en buiten Isala. Diagnostiek die hiervoor nodig is wordt door het LMMI uitgevoerd.

Diagnostiek

Patiëntmaterialen voor microbiologische diagnostiek zijn o.a. urine, sputum en ontlasting, afgenomen in een steriel potje, of uitstrijken van keel, oor, wond, genitaliën, etc. afgenomen met een speciale wattenstok met transportvloeistof. Van patiënten met mogelijk een bloedvergiftiging wordt bloed afgenomen in speciale bloedkweekflesjes. Bloed kan ook worden afgenomen voor het aantonen van virusdeeltjes of antilichamen tegen verschillende soorten infectieverwekkers.

Op het LMMI komt patiëntmateriaal binnen op de afdeling Preanalyse & Secretariaat (APS). Daar worden de aanvragen in het laboratoriuminformatiesysteem ingevoerd en het materiaal voorbereid voor verdere verwerking. Vervolgens worden de onderzoeken uitgevoerd op de betreffende labafdelingen met behulp van onderstaande technieken:

Kweek op pathogene micro-organismen

Bacteriën, gisten en schimmels in alle mogelijke soorten patiëntmateriaal kunnen worden aangetoond door kweken. Materiaal als urine, sputum of pus wordt op voedingsbodems (plastic petrischalen gevuld met agar; een soort gelatine, verrijkt met voedingsstoffen) gebracht, die in een broedstoof worden geplaatst. Na voldoende lange incubatie groeien de micro-organismen op de agarplaten met kolonies, die met het blote oog kunnen worden beoordeeld. In principe worden alle aanwezige bacteriën gekweekt, dus ook die van nature aanwezig zijn en behoren tot b.v. keelflora of huidflora. De waarschijnlijke infectieverwekkers in de kweek worden geïdentificeerd en de gevoeligheid voor een reeks antibiotica (of specifieke antischimmelmiddelen) wordt bepaald. In de uitslag van de kweek worden deze pathogenen gerapporteerd samen met een advies voor behandeling.

Moleculaire microbiologie

Ziekmakende bacteriën, virussen, schimmels en parasieten kunnen ook in patiëntmateriaal worden opgespoord door het aantonen van hun genetisch materiaal. In de polymerase chain reaction of PCR worden stukjes DNA of RNA die specifiek zijn voor het gezochte micro-organisme steeds opnieuw vermeerderd, totdat de detectiegrens wordt bereikt en de reactie positief wordt. Op deze manier kunnen ook heel kleine hoeveelheden genetisch materiaal worden aangetoond, zodat de test heel gevoelig is. De PCR is bovendien geschikt voor micro-organismen die niet of heel moeilijk te kweken zijn en levert flinke tijdswinst op.

Serologie

Serum is het vloeibare deel van bloed dat overblijft als gestold bloed is gecentrifugeerd. In serum bevinden zich antilichamen tegen infectieverwekkers, die het lichaam heeft aangemaakt t.g.v. een infectie of na vaccinatie. Aangetoonde antilichamen geven een aanwijzing of er sprake is van een acute infectie, of de infectie is doorgemaakt en/of er sprake is van langdurige bescherming. Verschillende bepalingstechnieken worden toegepast, waarvan de enzyme-linked-immuno-sorbent-assay (ELISA) er één is: antilichamen in serum binden zich aan bacterie- of virusdeeltjes die zijn aangebracht in een buisje. Hieraan worden antilichamen gericht tegen het ontstane complex toegevoegd met daaraan een chemisch label, dat ervoor zorgt dat een positieve reactie gemeten kan worden. Andersom kunnen  ook virusdeeltjes in bloed op deze manier worden aangetoond.

Microscopie

In de medische microbiologie worden verschillende soorten kleuringen toegepast als onderdeel van de diagnostiek. De bekendste is de Gramkleuring, waardoor bacteriesoorten onder de microscoop grof in groepen kunnen worden ingedeeld gebaseerd op de samenstelling van hun celwand. In de schimmelleer (mycologie) is microscopie nog altijd belangrijk voor de identificatie. Daarnaast wordt microscopie gebruikt voor het onderzoeken van patiëntmateriaal, zoals het aantonen van parasieten in ontlasting en bloed, en bacteriën en lichaamscellen in urine en sputum.