Een goed voorbeeld van verpleegkundig leiderschap. Zo noemen Oncologieverpleegkundigen Matje Pleiter en Hanna van Dam de bijdrage van verpleegkundigen aan het programma ERAS (enhanced recovery after surgery). Oftewel “Sneller herstel na een operatie”. ‘Wij hebben ons in deze manier van zorg bieden verdiept en het opgepakt in Isala. Dat hebben wij gedaan in overleg met de chirurgen Erik van Westreenen en Gijs Patijn. Zij denken met ons mee, maar laten ook veel aan ons over.’
Dankzij “Sneller herstel na een operatie” gaan patiënten na een darmoperatie niet na vijf dagen maar na drie dagen al naar huis. Dat lukt dankzij een andere manier van zorg verlenen. ‘Het is echt een andere mindset’, vertelt Matje. ‘Het hele zorgtraject bestaat uit verschillende stukjes. En al die stukjes samen maken dat een patiënt sneller naar huis kan. Wij doen dit voor de patiënt, want hoe sneller iemand op de been is, des te minder risico’s op complicaties.’
Zelfredzaamheid
Maar hoe ziet dat traject er dan uit? En waarom werkt het zo goed? Hanna: ‘Belangrijk is dat de patiënt zo veel mogelijk de regie houdt. Voorheen kreeg je zodra je de afdeling opliep een bed toegewezen, ging je met dit bed naar de OK en als je na de ingreep weer terug op de afdeling kwam, belemmerde een infuus en katheter je zelfredzaamheid.’ Dat doen wij nu dus anders’, vervolgt Matje. ‘Patiënten worden opgenomen op de dag van de operatie. Iemand houdt gewoon zijn kleren aan en gaat niet in een bed liggen. Want zodra je in een bed ligt, voel jij je ziek en afhankelijk. Patiënten gaan dus ook niet meer per bed naar de OK, maar lopend. Zij kleden zich daar om en worden vervolgens geopereerd. De chirurg kies als het kan voor een minimaal invasieve techniek (kijkoperatie), waardoor je na de operatie sneller herstelt.’
Goede voorlichting
Op de recovery zitten patiënten vrij snel met de benen over de rand van het bed. Matje: ‘Daarmee krijg je de doorbloeding weer op gang, maar ook de darmen. Zodra iemand terug is op de afdeling, gaan meteen de lijnen zoals een katheter eruit en een eigen pyjama aan. En heeft iemand trek in eten, dan regelen wij dat. Ook hebben patiënten een dagboekje waarin ze bijhouden of zij uit bed zijn geweest, hebben gegeten enzovoort. Het staat en valt bij goede voorlichting. En dat begint al tijdens het eerste gesprek met de regieverpleegkundige. Daarnaast is de samenwerking met anesthesie en de recovery enorm belangrijk.’
Interessant om op te zetten
“Sneller herstel na een operatie” (ERAS) loopt al in meerdere ziekenhuizen. Matje: ‘Het Martini ziekenhuis in Groningen heeft al veel ervaring met deze manier van zorg verlenen. Daarom zijn wij naar Groningen gegaan om daar met collega’s te praten en verder kennis op te doen. Wij doen dit met vijf verpleegkundigen op onze afdeling, in samenwerking met chirurgen van Westreenen en Patijn. Het is interessant en leuk om op te zetten. En dan vervolgens te ervaren dat het werkt. Patiënten gaan echt eerder naar huis. Vroeger was het verpleegkundig vak veel meer uitvoerend. Je deed wat je werd opgedragen. Nu kijken wij veel kritischer naar alle verpleegkundige handelingen. Is het wel nuttig wat wij doen? Wat heeft de patiënt er aan? En wat zegt de literatuur hier over?’
Visie en input
Matje en Hanna verwachten dat “Sneller herstel na een operatie” bij meer ingrepen kan werken. Leverchirurgie start in april in Isala met “Sneller herstel na een operatie”. ‘Daar hebben wij samen met chirurg Gijs Patijn en anesthesioloog Sohrab Pourahmad het protocol voor geschreven. Een protocol voor de kleine laparoscopische leveroperaties en een voor de grotere open operaties. Als verpleegkundigen verwachten wij dat het namelijk ook kan bij de grotere operaties. En mede dankzij onze visie en input gaan wij dat nu proberen. Ik vind het mooi dat wij dit samen met de dokters doen. Bovendien gaan wij binnenkort kennis opdoen in het ziekenhuis in Maastricht want juist daar hebben ze veel ervaring in “sneller herstel na leverchirurgie”. Het verpleegkundige vak is flink veranderd de afgelopen jaren. In plaats van vooral uitvoerend, denken wij mee met de behandeling en de zorg. Een ontwikkeling die ons vak nog mooier maakt.’