Dialyse (PID): H03 Nieraandoeningen en dialyse Dialyse (PID): H03 Nieraandoeningen en dialyse

Ieder mens heeft normaal gesproken twee nieren. De nieren hebben belangrijke functies voor het lichaam. Gezonde nieren verwijderen overtollige afvalstoffen uit het bloed en zorgen ervoor dat de hoeveelheid vocht in het lichaam in balans blijft. Daarnaast maken de nieren verschillende hormonen aan die een rol spelen bij het regelen van de bloeddruk, en die zorgen voor voldoende rode bloedcellen en sterke botten. Als u een nierziekte heeft en uw nieren voor minder dan 10% functioneren, dan kunt u in aanmerking komen voor nierfunctievervangende therapie. Dit kan niertransplantatie zijn, maar ook dialyse.

Nierschade

Chronische nierschade ontstaat meestal door hoge bloeddruk of diabetes. Nierschade kan ook ontstaan door nierziekten zoals erfelijke cystenieren en andere ziekten, zoals nierbekkenontsteking of nierfilterontsteking (glomerulonefritis). Soms is de oorzaak onbekend.

Symptomen en klachten bij nierschade

De nieren hebben een grote overcapaciteit. Zelfs als de nieren voor de helft werken, gaat alles goed. Symptomen ontstaan vaak pas als de nieren voor minder dan 20-30% functioneren. Klachten die kunnen wijzen op nierschade zijn vermoeidheid, jeuk, misselijkheid en een matige eetlust. Sommige mensen houden ook vocht vast; dat kan leiden tot een hoge bloeddruk.

Een aantal onderzoeken helpt bij het vroegtijdig opsporen van nierschade. Opsporing is belangrijk om verergering tegen te gaan en de gevolgen te beperken.

Onderzoeken

• Bloedonderzoek
  Met bloedonderzoek kan op eenvoudige wijze de werking van uw nieren worden ingeschat. Kreatinine is een afvalstof die ontstaat in de spieren. Hoe meer kreatinine in het bloed, des te ernstiger de nierschade.
• Urineonderzoek
  Daarnaast wordt de urine onderzocht op de aanwezigheid van eiwit. Eiwit in de urine is een teken van nierschade. Het kan zijn dat wordt gevraagd om gedurende 24 uur alle urine te verzamelen.
• Onderzoek op de röntgenafdeling
  Soms is meer onderzoek nodig om de oorzaak van de nierschade te vinden. Het kan nodig zijn dat er een echo of CT-scan van uw nieren en/of blaas of nierbiopsie wordt uitgevoerd. Bij een nierbiopsie wordt onder lokale verdoving een klein stukje weefsel uit de nier genomen. De patholoog zoekt vervolgens onder de microscoop naar afwijkingen.

Traject voor de nierpatiënt

De internist-nefroloog (medisch specialist op het gebied van nierziekten) onderzoekt de oorzaak van de nierschade. Bij 10-20% van de patiënten wordt er echter geen oorzaak vastgesteld. U bezoekt vervolgens met regelmaat de nefroloog op de polikliniek; hij/zij geeft dieetvoorschriften en schrijft u medicatie voor. De nefroloog controleert daarnaast regelmatig uw bloeddruk, bloed en urine en past de medicatie aan om achteruitgang van de nierfunctie en de gevolgen van de nierschade zo lang mogelijk te beperken. Als de nierfunctie verder achteruit gaat, wordt u verwezen voor voorlichtingsgesprekken over nierfunctievervangende therapie.

Behandelmethode kiezen

Uw arts bespreekt met u welke behandeling het beste is. Dit kan niertransplantatie of dialyse zijn. Sommige patiënten kiezen ervoor om niet te starten met dialyse, ook dan blijven we betrokken bij de begeleiding. We geven individuele voorlichting, maar organiseren ook groepsbijeenkomsten.

Niertransplantatie

Bij een niertransplantatie wordt een donornier overgebracht naar het lichaam van de nierpatiënt. De donornier kan afkomstig zijn van een levende donor (partner, familielid of goede vriend) of via de wachtlijst van Eurotransplant van een overleden donor. Donornieren van een levende donor gaan gemiddeld langer mee: 20 jaar, tegen 10 jaar voor een nier van een overleden donor. Daarnaast is er het voordeel dat de niertransplantatie te plannen is, bij voorkeur voordat dialyse noodzakelijk is (zogenaamde pre-emptieve niertransplantatie).

Niertransplantaties worden uitgevoerd in universitaire medische centra (UMC's). Om in aanmerking te kunnen komen voor een niertransplantatie vinden er vooraf uitgebreide screeningsonderzoeken (in Isala) en een medische keuring (in het UMC) plaats. Een slechte lichamelijke conditie kan een reden zijn om niet in aanmerking te kunnen komen voor een niertransplantatie. Wij hebben samenwerkingsverbanden met het UMC Groningen, het Radboudumc in Nijmegen, het AMC in Amsterdam en het UMC Utrecht.

Medische voorbereiding op dialyse

Op de predialysepolikliniek bespreken we welke behandeling het beste past bij uw levensstijl. In deze periode worden de bezoeken aan de nefroloog soms afgewisseld met bezoeken aan een verpleegkundig specialist nierfalen, die gespecialiseerd is in het begeleiden van dit traject. Vervolgens treffen we voorbereidingen. Als hemodialyse de juiste behandeling is, dan leggen we een shunt (toegang tot de bloedbaan) aan. Bij peritoneaal dialyse leggen we een buikkatheter aan. Dit gebeurt soms in een dagopname, maar als er een opname nodig is, gebeurt dat altijd op onze eigen verpleegafdeling Nefrologie (V2.3B2).

Dialyse

Als uw nieren minder dan tien procent werken, kunt u in aanmerking komen voor dialyse. Er zijn twee dialysevormen: peritoneaaldialyse en hemodialyse.

Bij peritoneaaldialyse (ook wel buikspoeling genoemd) wordt het bloed gezuiverd met behulp van het buikvlies, een buikkatheter en spoelvloeistof. Meer informatie over peritoneaaldialyse vindt u op de site van de Nierstichting.

Bij hemodialyse wordt het bloed buiten het lichaam gezuiverd met behulp van een kunstnier, een dialysemachine, een shunt en een spoelvloeistof. Meer informatie over hemodialyse vindt u op de site van de Nierstichting.

Dialyse kan maar een deel van de nierfunctie vervangen. Daarom blijven dieetmaatregelen en medicijnen in aangepaste vorm nodig.

Dialysebehandelingen

Wij bieden patiënten die nierfunctievervangende therapie nodig hebben verschillende dialysebehandelingen aan, waarbij het welzijn van de patiënt altijd voorop staat. Er wordt naar gestreefd om patiënten thuis te dialyseren als dat kan. We hebben twee dialyselocaties: in Zwolle en in Meppel.

Er zijn verschillende mogelijkheden:

• Peritoneaaldialyse (thuisbehandeling; wisselingen van spoelvloeistof handmatig overdag of ’s nachts aan de machine)
• Hemodialyse thuis (’s nachts of overdag; gecombineerde behandelingen zijn mogelijk)
• Hemodialyse in Zwolle tijdens de nacht
• Actieve hemodialyse (in een apart dialysegebouw bij Isala in Zwolle)
• Passieve hemodialyse in Zwolle of Meppel overdag.

Thuisdialyse, peritoneaaldialyse of thuishemodialyse, bieden veel voordelen. Patiënten hoeven niet te reizen om naar het Dialysecentrum te komen en hebben daardoor meer flexibiliteit. De momenten van dialyse kunnen worden aangepast (overdag of ’s nachts). Werk, school en gezin zijn hierdoor beter met de dialysebehandeling te combineren. Uiteraard regelen wij alles wat nodig is om thuis te dialyseren. Als u niet alles zelf kunt doen, kunnen er dialyseassistenten (bij hemodialyse) of thuiszorg (bij peritoneaaldialyse) worden ingeschakeld.

Hemodialyseren tijdens de nacht, thuis of in het dialysecentrum in Isala, is erg effectief. Bij thuishemodialyse kan de eigen nierfunctie erg goed worden benaderd, helemaal als er zes dagen per week, gemiddeld acht uur per nacht gedialyseerd wordt. Hemodialyse bij Isala tijdens de nacht vindt drie nachten per week plaats, maar ook vier nachten per week is mogelijk. Omdat de dialyse in de nacht plaatsvindt terwijl u slaapt, heeft u overdag tijd om andere dingen te doen. Door de langere duur van de dialyse ten opzicht van dialyse overdag, verbetert ook de conditie, worden afvalstoffen beter verwijderd en vocht geleidelijker onttrokken. Het dieet is iets minder streng dan wanneer u overdag dialyseert.

De hemodialyses vinden overdag plaats op vaste dagen en tijden, gemiddeld drie keer per week gedurende vier uur. De dialyseverpleegkundige voert uw behandeling uit, maar ook uw eigen bijdrage bij de behandeling is van belang, vooral bij de actieve hemodialyse. In ieder geval eenmaal per jaar heeft u een afspraak met uw nefroloog op de polikliniek, waarbij de voortgang wordt besproken. Ook komt uw eigen nefroloog elke week langs tijdens de dialysevisite. Onze diëtist komt ook regelmatig langs om de voeding met u te bespreken. Als u ondersteuning wilt van een maatschappelijk werker, dan is dit ook mogelijk.