Deze zomermaanden laten wij je kennis maken met verschillende medewerkers van Isala. Lobke Boertien is naast IC-verpleegkundige ook donatiecoördinator in Isala. Ze begeleidt orgaan- en weefseldonaties, staat familie en naasten bij, ondersteunt medische zorgprofessionals en ziet erop toe dat de procedure goed verloopt
‘Als IC-verpleegkundige had ik een aantal donatieprocedures van dichtbij meegemaakt. Ik vond het mooi om te zien wat er allemaal mogelijk is bij donaties en hoe je familie en naasten daarin kunt begeleiden. Toen ik over deze de vacature hoorde, besloot ik te solliciteren. Nu combineer ik mijn werk als IC-verpleegkundige met het werk van donatiecoördinator. Wat ik bijzonder vind aan dit werk is dat je je echt verdiept in wie de patiënt is. Je hebt daarvoor ook nauw contact met de familie, die je daardoor goed leert kennen.’
De procedure
‘Een donatieprocedure begint pas als duidelijk is dat een patiënt gaat overlijden. Vaak worden wij dan al op de hoogte gesteld. Wanneer de familie eraan toe is, stelt de arts de donatievraag aan de familie of hij vertelt hoe de patiënt geregistreerd staat. Niet elke dokter heeft evenveel ervaring hiermee, want zo vaak vindt een donatie niet plaats. Soms zitten wij bij zo’n gesprek om hierin te ondersteunen, maar het kan ook dat we worden gebeld zodra er toestemming is verkregen.’
‘We nemen contact op met de orgaandonatiecoördinator van het UMCG en begeleiden de procedure op de Intensive care. Waar nodig helpen wij de artsen en verpleegkundigen bij onderzoeken die nodig zijn om vast te stellen wat de functie van de organen is en of ze geschikt zijn. Die onderzoeken kunnen soms wel een dag in beslag nemen. Voor de familie kan dit zwaar zijn, maar sommige mensen vinden het juist ook fijn om nog zo lang bij hun naaste te kunnen zijn. Het is belangrijk dat wij zo goed mogelijk uitleggen aan familie wat er allemaal gebeurt en waarom dat allemaal nodig is.’
Weefseldonatie
‘Over orgaandonatie wordt vaak het meest gesproken, maar weefseldonatie vindt veel meer plaats. Omdat dit veel vaker kan. Hierbij gaat het bijvoorbeeld om oogweefsel, botweefsel, huidweefsel of om hartkleppen. Orgaandonatie kan alleen plaatsvinden bij een patiënt die op de IC ligt, maar weefseldonatie kan ook als iemand op een andere afdeling in het ziekenhuis, thuis of bijvoorbeeld in een hospice overlijdt, afhankelijk natuurlijk van het type registratie van iemand. Bij weefseldonatie houden wij als donatiecoördinatoren het hele proces in de gaten. We koppelen terug aan de arts die ermee bezig is geweest, of het weefsel uiteindelijk geschikt is bevonden voor transplantatie.
Nieuwe wet
Met de nieuwe donorwet die 1 juli 2020 is ingegaan, is de manier van registreren en daarmee ook de procedure veranderd. Wie zelf niets invult in het donorregister, krijgt uiteindelijk “geen bezwaar tegen orgaandonatie” in zijn dossier te staan. Vroeger stond 60 procent niet geregistreerd, nu staat iedereen geregistreerd. Overigens kan iemand bij leven zijn of haar keuze te allen tijde nog aanpassen in het register. Pas als duidelijk is dat de patiënt gaat overlijden gaat de arts er van uit dat degene bij wie “geen bezwaar” in het dossier staat, hier ook daadwerkelijk geen bezwaar tegen had. De wens van de patiënt is hierin leidend, maar een arts zal de donatie uiteraard altijd met de familie bespreken. Als zij aan kunnen tonen dat hun naaste echt geen donor wilde zijn, gaat de donatie niet door.’
‘Sinds de nieuwe wet merken we dat mensen er meer over hebben gepraat met elkaar. Familie is vaker op de hoogte van iemands wensen. Een enorme winst. In de oude situatie moest de familie vaak beslissen over eventuele orgaan-, of weefseldonatie omdat de overledene hier zelf geen keuze in had gemaakt. Op dat moment een emotioneel heel zware beslissing om te nemen, waardoor ze sneller neigden naar een “nee”. In de huidige situatie komt de familie niet meer voor die keuze te staan en hoeven ze zich hier niet druk om te maken.’
Veelomvattend werk
‘Het werk van een donatiecoördinator is veelomvattend en afwisselend. Ondersteuning van medisch professionals, scholing verzorgen over donatie, adviseren en begeleiden bij donatievraagstukken, communiceren met nabestaanden en betrokken. En er is steeds meer mogelijk. Organen die vroeger werden afgekeurd, kunnen vanwege nieuwe technieken nu alsnog getransplanteerd worden. Dit soort ontwikkelingen zijn heel waardevol, helemaal omdat de wachtlijsten voor donaties nog steeds stijgen. Die zijn door corona alleen maar langer geworden. In de toekomst zal er nog veel meer mogelijk zijn en dat maakt het werk van een donatiecoördinator heel interessant. Maar het mooiste eraan is dat je van betekenis kunt zijn voor familie en naasten.’
*Donatie- en transplantatieregio’s
Nederland is opgedeeld in zeven orgaan- en weefseldonatie regio’s. Elke regio bestaat uit een kernziekenhuis, een academisch transplantatiecentrum en verschillende satellietziekenhuizen. Isala is het kernziekenhuis dat onder de regio Groningen valt en in nauwe verbinding staat met het UMCG als transplantatiecentrum. De donatiecoördinatoren in Isala zijn ook actief in de satellietziekenhuizen in Deventer, Hardenberg en Harderwijk en gaan hier naartoe als er een (potentiele)orgaandonor ligt.