Dit weekend is ons Isala-logo, zodra het donker is, rood gekleurd. Hiermee steunen we Dress Red Day van de Hartstichting. En vragen we aandacht voor het belangrijkste orgaan van je lichaam: het hart. Wat zijn veelvoorkomende hart- en vaatziekten? En wat kun je zelf doen om je hart gezond te houden? We vragen het cardiologen Emel Parlak en Tom Meijers.
Wat zijn veelvoorkomende hart- en vaatziekten?
Tom: ‘De drie meest voorkomende zijn afwijkingen in de kransslagaders, die bijvoorbeeld kunnen leiden tot klachten bij inspanning of zelfs een infarct, hartritmestoornissen zoals boezemfibrilleren (een onregelmatige en vaak hoge hartslag) en hartfalen. Daarnaast heb je nog aangeboren en genetische aandoeningen.’
Vanaf welke leeftijd kunnen hart- en vaatziekten voorkomen?
Emel: ‘Daar verbaas je je over. Ik heb nu patiënten van 32 en 35 jaar oud. De 1 moest een openhartoperatie ondergaan. De andere heeft een verwijde aorta, wat bij hem in de familie zit.’
Tom: ‘Hart- en vaatziekten kunnen inderdaad al op vrij jonge leeftijd voorkomen, maar die kans is klein. Zeker als er geen risicofactoren zijn. Hoe hoger de leeftijd, hoe groter de kans.’
Emel: ‘Over het algemeen is het zo dat mannen die ouder zijn dan 40 jaar en vrouwen na de menopauze een hoger risico hebben op het krijgen van hart- en vaatziekten. Leefstijlfactoren spelen belangrijke rol.’
Hoe kun je een hartinfarct herkennen?
Emel: ‘Je hebt de klassieke symptomen zoals pijn en druk op de borst, alsof er een olifant op je borst staat. Maar ook misselijkheid en braken, pijn die uitstraalt naar de armen – vooral de linker -, pijn tussen de schouderbladen en in de nek, zweten en kortademigheid.’
De symptomen bij vrouwen kunnen anders zijn dan bij mannen. Wat kunnen de symptomen bij vrouwen zijn?
Emel: ‘Vrouwelijke patiënten kunnen klachten ervaren die minder duidelijk zijn. Zoals een meer onrustig gevoel en pijn in de rechterarm of het schouderblad. Ze kunnen last krijgen van klachten zoals moeheid, duizeligheid en kortademigheid. Maar ook mannen kunnen dit soort vage klachten hebben. En mensen met diabetes ook.’
Zijn er bepaalde hart- en vaatziekten die bij vrouwen vaker voorkomen dan bij mannen?
Tom: ‘Wat vaker bij vrouwen voorkomt dan bij mannen, is microvasculair lijden. Daarbij werken de kleine vaatjes op het hart niet goed. Wanneer je inspant, moeten die vaatjes meer open komen te staan voor de doorbloeding. Gebeurt dat niet, dan kun je tijdens inspanningen pijn op de borst krijgen. Door middel van hartkatheterisatie kunnen we vernauwingen in de kransslagaders van het hart opsporen, maar die kleine vaatjes zijn té klein om te zien. Hierdoor kwam het vaak voor dat uit een hartkatheterisatie niets naar voren kwam, maar de klachten wel bleven.
Tegenwoordig kunnen we in dit soort gevallen aanvullend onderzoek doen, gericht op de werking van die kleine vaten. Blijken die niet goed te werken, dan is een behandeling mogelijk. Bijvoorbeeld met vaatverwijdende medicijnen en het aanmeten van een gezondere leefstijl.’
Verkramping van de kransslagader, oftewel vaatspasmen, komt bij vrouwen ook vaker voor dan bij mannen. En ook hierbij is er vaak sprake van pijn op de borst, zonder dat bij de hartkatheterisatie iets naar voren komt. Doordat we over deze 2 zaken steeds meer weten, kunnen we steeds meer mensen behandelen. We weten inmiddels ook dat bij 40 tot 50 procent van de vrouwen waar eerder bij de hartkatheterisatie geen verklaring werd gevonden voor de klachten, er wel sprake blijkt te zijn van vaatspasmen of microvasculair lijden.’
Emel: ‘We zien dit dus veel bij vrouwelijke patiënten, maar ook bij mannelijke. De diagnose is voor deze patiënten ontzettend waardevol. Ik heb een patiënt die zich vaak moe voelde. Bij hem is microvasculair lijden vastgesteld en hij kreeg vervolgens vaatverwijders. Na een tijdje zei hij: ik voel me als herboren!’
Wat kun je zelf doen om je hart gezond te houden en hart- en vaatziekten te voorkomen?
Emel: ‘Niet beginnen met roken of stoppen met roken en weinig tot geen alcohol drinken. Daarnaast is overgewicht een risico. Dit kun je voorkomen door voldoende te bewegen en gezond te eten en drinken. Het Voedingscentrum heeft een app, Mijn Eetmeter, waar je kunt invoeren wat je eet. De app laat vervolgens zien hoe je eventueel gezondere keuzes kunt maken. Zorgen voor goede cholesterol- en suikerwaarden is ook belangrijk. Daarnaast is het goed om aandacht te hebben voor een hoge bloeddruk. Sta stil bij het belang van je hart.’
Wanneer trek je aan de bel als je denkt dat er iets met je hart is?
Emel: ‘Het is soms moeilijk in te schatten of er iets met je hart is, maar luister naar je lichaam. Vertrouw je het niet, bel dan je huisarts om te overleggen. Of 112 als er iets echt heel verkeerd voelt. Schroom je niet.’
Tom: ‘We hebben in Nederland gelukkig een uitstekend zorgsysteem dat het mogelijk maakt om mensen die problemen hebben met hun hart te helpen. Je hoeft niet te twijfelen om daar gebruik van te maken als je denkt dat er iets aan de hand is.’