Endometriose Endometriose

Wat is endometriose?

Het endometrium is het slijmvlies van de baarmoeder. Dit zit normaal alleen in de baarmoederholte. Bij endometriose komt het slijmvlies ook buiten de baarmoeder voor. Bijvoorbeeld:

• in de buikholte
• op of in de eierstokken
• op de ophangbanden van de baarmoeder
• tussen de baarmoeder en de blaas
• tussen de baarmoeder en de endeldarm
• in de darmwand
• diep in de wand van de baarmoeder zelf
• op andere plaatsen in het lichaam (gebeurt heel weinig)

Endometriose kan langzaam toenemen

En van een kleine afwijking uitgroeien tot een vergevorderd stadium. Een vroege diagnose (vaststelling van de ziekte) en behandeling kan grotere ingrepen voorkomen. Ook neemt daarmee de kans op het behoud van vruchtbaarheid toe. Endometriose kan aan de oppervlakte voorkomen, maar kan ook diep zijn ingegroeid in de organen. Bij de menstruatie komt het bloed in de buikholte, in de eierstok of tussen de baarmoeder en de blaas of endeldarm. In de eierstok kunnen zo ‘holten’ ontstaan die gevuld zijn met (oud) bloed.

Cijfers

Ongeveer 1 op de 10 vrouwen lijdt aan endometriose. Endometriose komt vaak voor bij vrouwen in de vruchtbare leeftijd. 15 procent van de patiënten is jonger dan 30 jaar.

Endometriose in de buikwand

Verschijnselen

• De meeste vrouwen met endometriose klagen over een zeer pijnlijke menstruatie, zware buik- en darmpijn of uitstralende pijnklachten naar been of rug.
• Ook kunnen problemen met de vruchtbaarheid ontstaan. Hier geldt meestal: hoe ernstiger en hoe uitgebreider de endometriose, hoe kleiner de kans op een spontane zwangerschap.
• Een grote groep vrouwen heeft geen klachten en hoort pas bij het ondergaan van vruchtbaarheidsonderzoeken dat ze endometriose hebben.

Er zijn verschillende symptomen (verschijnselen) die bij endometriose kunnen optreden. We noemen hieronder de meest voorkomende:

• vermoeidheid
• vruchtbaarheidsproblematiek
• pijn tijdens en/of na geslachtsgemeenschap
• ovulatiepijn (pijn tijdens de eisprong)
• hevige bloedingen en/of stolsels
• langdurige bloedingen
• licht bloedverlies vóór de menstruatie
• pijnlijke stoelgang (diarree of obstipatie)
• pijnlijke darmen
• pijn bij het plassen
• lusteloosheid

Ook kunt u te maken krijgen met psychische klachten. De ongewenste kinderloosheid, onbegrip vanuit uw omgeving voor uw klachten en boosheid als u niet de dingen kunt doen die u graag zou willen doen.

Behandelmogelijkheden

Endometriose is niet levensbedreigend. Behandeling is alleen nodig als u klachten heeft. De behandeling kan bestaan uit medicijnen en/of een operatie.

Vrouwen zonder kinderwens

De voorkeur gaat uit naar een behandeling door middel van medicijnen. Het effect van medicijnen is om eisprong en daardoor de vrouwelijke hormoonspiegels te onderdrukken. Hierdoor kunnen de endometriose-plekjes rustig worden. Meestal wordt de anticonceptiepil voorgeschreven, waarbij alleen na elke derde strip een stopweek wordt ingelast. Alleen bij onvoldoende effect of hevige klachten kunnen sterkere hormoontabletten worden voorgeschreven of injecties, die tijdelijk een kunstmatige overgang veroorzaken.

Vrouwen met een kinderwens

Een operatie wordt aanbevolen. Dit geldt ook voor vrouwen bij wie tijdens de behandeling met medicijnen onvoldoende verbetering van de klachten optreedt.

Operatie

• Endometriose kan tijdens een operatie worden verwijderd via een buikoperatie of een kijkoperatie (laparoscopie). Beide methodes worden hieronder beschreven. Soms vindt de operatie plaats in samenwerking met een chirurg of een uroloog.
• Tijdens de operatie wordt met elektrische stroom of ultrageluidenergie de endometriose weggesneden of weggebrand. Hoe meer endometriose wordt verwijderd, hoe kleiner de kans dat de endometriose terugkomt. Hiermee neemt wel de kans op een complicatie toe. Het is mogelijk dat uw darmen of blaas beschadigd worden of dat de hele eierstok moet worden weggehaald. De gynaecoloog bespreekt deze mogelijke complicaties met u.
• Het doel van de operatie is altijd: zo veel mogelijk endometriose verwijderen met zo min mogelijk schade aan de organen.

Kijkoperatie (laparoscopie)

• De gynaecoloog voert een laparoscopische operatie uit via kleine sneetjes van ongeveer 1 centimeter in de buikwand.
• Daarna wordt uw buik een beetje opgeblazen met een onschadelijk gas. Zo worden uw organen in de onderbuik beter zichtbaar. 
• Door één van deze sneetjes brengt de arts een laparoscoop in de buik: een lange dunne buis met camera waar hij doorheen kan kijken. Het beeld verschijnt op een scherm.
• Via de andere sneetjes brengt de gynaecoloog instrumenten in waarmee de gynaecoloog kan opereren.
• Voor deze operatie staat een korte opnameduur van 1 à 2 dagen. Dit kan soms wat langer zijn.
• U heeft ongeveer 2 weken nodig om helemaal te herstellen.

Buikoperatie

• Bij een (gewone) buikoperatie maakt de gynaecoloog een snee van 12 tot 15 centimeter.
• Via de geopende buikwand kan de gynaecoloog de endometriose verwijderen door het weg te snijden of weg te branden.
• Een buikoperatie wordt aangeraden bij grote endometriose-plekken die niet met een kijkoperatie behandeld kunnen worden. Ook kan dit worden gedaan als andere organen (bijvoorbeeld de darmen) bij de ingreep betrokken zijn.
• Voor deze operatie moet u een paar dagen in het ziekenhuis blijven en heeft u 3 tot 5 weken nodig om helemaal te herstellen.

Na de operatie

• Na uw operatie kan de gynaecoloog u voorstellen om hormonen te gebruiken om zo te voorkomen dat de endometriose terugkomt.
• Als u goed wakker bent, gaat u terug naar de verpleegafdeling.
• Soms heeft u keelpijn door het buisje, dat (onder narcose) in uw luchtpijp is ingebracht om u te beademen.
• Misselijkheid en braken na de operatie is soms niet te voorkomen. Hier kunt u medicijnen voor krijgen.
• Het kan zijn dat u na uw operatie met uw hoofdsteun en uw benen iets omhoog ligt. Dit is het geval als de arts vloeistof in uw buikholte heeft achtergelaten om verklevingen te voorkomen. Deze vloeistof wordt na verloop van tijd door uw lichaam opgenomen. De verhoogde houding kan ontspannend werken en wordt meestal niet als vervelend ervaren.

Pijn

• Direct na de operatie heeft u vaak wat buikpijn. Sommige vrouwen houden de eerste dagen nog buikpijn. U mag dan gerust pijnstillers slikken. Afhankelijk van uw pijnklachten kunt u paracetamol slikken. U mag maximaal 4 keer per dag 2 pilletjes van 500 mg slikken.
• Na een laparoscopische operatie kunnen schouderpijn en prikkeling van het middenrif voorkomen. Dit komt door het koolzuurgas dat tijdens de operatie is gebruikt om de kijkruimte in de buik te vergroten. Het koolzuurgas wordt vanzelf door uw lichaam opgenomen. De schouderpijn verdwijnt meestal de dag na uw operatie.

Bloedverlies

Tot een paar dagen na de operatie kunt u wat vaginaal bloedverlies hebben. Dit komt doordat tijdens de operatie een paktangetje op de baarmoedermond gezet is.

Hechtingen

• Als u een kijkoperatie hebt ondergaan, zijn de wondjes in uw buik gehecht met oplosbare hechtingen. Het duurt ruim 4 tot 6 weken voordat de eventuele uiteinden van de hechtdraadjes die u nog ziet, verdwenen zijn. U mag gewoon douchen. Een bad nemen mag als u geen vaginaal bloedverlies meer heeft. Om uw kleding te beschermen kunt u een pleister gebruiken zolang er nog vocht uit de wondjes komt.
• Als u een buikoperatie hebt ondergaan, hebt u een grotere wond. Soms zijn oplosbare hechtingen gebruikt (zie hierboven), maar er kunnen ook hechtingen zijn gebruikt die na 5 tot 7 dagen verwijderd moeten worden. Dit hoort u van uw arts of verpleegkundige. U mag gewoon douchen. U mag in bad, 1 dag nadat de hechtingen zijn verwijderd. Om uw kleding te beschermen kunt u een pleister gebruiken zolang er nog vocht uit de wond komt.

Naar huis

Door de operatie en de narcose bent u vaak nog behoorlijk slap. Het is daarom verstandig dat u uit het ziekenhuis wordt opgehaald. Zelf autorijden of met het openbaar vervoer naar huis wordt sterk afgeraden.

Herstel

Tijdens de eerste 3 dagen na de operatie moet de buikpijn afnemen. De eerste dagen na de ingreep kunt u meestal wel voor uzelf zorgen, maar nog niet voor uw eventuele gezinsleden. Het is verstandig de eerste dagen extra hulp te regelen. Vaak bent u sneller moe en kunt u minder aan dan u dacht. Dan is het verstandig toe te geven aan de moeheid en extra rust te nemen. Luister naar uw lichaam. Uw lichaam geeft aan wat u wel en niet aankunt.

Activiteiten

• Als u zich voelt opknappen, kunt u langzaam uw activiteiten uitbreiden. Weer in beweging komen, kan zelfs het herstel bevorderen.
• Trap lopen mag; er hoeft dus geen bed in de woonkamer.
• De eerste weken mag u niet te zwaar tillen, dat wil zeggen: niet meer dan 5 kilo.
• Na 3 weken mag u weer sporten.

Werk

U kunt weer werken als u zich weer hersteld voelt. Voor de meeste vrouwen is dit een paar dagen tot een week (na een laparoscopie). De zwaarte van de operatie, de snelheid van uw herstel en de zwaarte van uw werk zijn hierbij van belang. Na een buikoperatie duurt dit wat langer.

Het gebruik van tampons en het hebben van gemeenschap mag weer, als u geen vaginaal bloedverlies meer heeft door de operatie.

Wanneer bellen?

De eerste 2 weken na uw ziekenhuisopname kunt u contact opnemen met de verpleegafdeling Gynaecologie. Na die 2 weken kunt u terecht bij uw huisarts.

Bij onderstaande problemen moet u in ieder geval contact opnemen:

• toenemende buikpijn;
• braken;
• koorts, meer dan 38,5°C;
• overmatig vloeien;
• nabloeden van de wond.

Contact

Heeft u nog vragen, dan kunt u bellen met:

Zwolle, Kampen of Heerde

Gynaecologie
088 624  56 04 (bereikbaar van maandag tot en met vrijdag van 8.30 tot 17.00 uur)

Meppel of Steenwijk

Gynaecologie
088 624 56 04 (bereikbaar van maandag tot en met vrijdag van 8.30 tot 17.00 uur)

Meer informatie

Endometriose Stichting

Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG)
rubriek patiëntenvoorlichting

Informatie Centrum Gynaecologie
Floresstraat 2/1
9715 HS Groningen
(050) 313 56 46 (bereikbaar op dinsdag en woensdag)