Waarom deze informatie?
Jij hebt diabetes, maar over je voeten heb je waarschijnlijk nog nooit nagedacht. Toch kan de diabetes ervoor zorgen dat je problemen krijgt met je voeten. Daarom hebben wij, podotherapeuten van Isala, deze informatie geschreven. Wij zijn namelijk dagelijks met voeten bezig. Wij willen jou helpen op tijd te herkennen wat er met je voeten aan de hand is. Dan kun je er ook sneller en beter wat tegen doen. Zo kunnen we samen voorkomen dat je ernstige voetproblemen krijgt als gevolg van diabetes. Lees deze informatie, eventueel samen met je ouders, gewoon eens door. En mocht je na het lezen nog vragen hebben, dan kun je die altijd aan ons stellen.
Een podotherapeut
Een podotherapeut is iemand die veel heeft geleerd over voeten. De podotherapeut houdt zich vooral bezig met problemen aan de voeten of aan knie, heup en rug als de voetstand een oorzaak daarvan kan zijn. Ook probeert de podotherapeut problemen aan voeten te voorkomen. Het kan dus zijn dat je nog geen last hebt van je voeten, maar al wel door de diabetesverpleegkundige en/of kinderarts naar een podotherapeut doorgestuurd wordt.
Wat heeft diabetes met je voeten te maken?
Mensen met diabetes krijgen vaker last van hun voeten dan mensen zonder diabetes. Omdat je diabetes hebt, bestaat het risico dat er op de lange duur (na 10 tot 15 jaar na het ontstaan van diabetes) complicaties optreden. Dat noemen ze daarom ook de late complicaties. Je kunt bijvoorbeeld problemen krijgen met je ogen, nieren, zenuwen, bloedvaten en gewrichten. De laatste drie zijn erg belangrijk voor je voeten.
Zenuwen
Zenuwen lopen door heel je lichaam. Een zenuw begint altijd in je rug en gaat dan naar alle delen van je lichaam, bijvoorbeeld je vingers, tenen of hoofd. Ze zorgen ervoor dat je kunt voelen en bewegen. Ook zorgen zenuwen ervoor dat je kunt zweten, dat je huid vettig blijft en dat je haar groeit. Door de diabetes kan het zijn dat je zenuwen minder goed gaan werken. Als je zenuwen minder goed werken, is het gevoel in je voeten ook minder. Je voelt dan bijvoorbeeld niet meer dat er een steentje in je schoen zit. Dan kun je wondjes krijgen die je niet voelt. Als je zenuwen niet goed meer werken, noemen de dokters dit neuropathie.
Bloedvaten
De bloedvaten zorgen in je lichaam voor het aanvoeren van voedingsstoffen en het afvoeren van afvalstoffen. Daardoor kun je spieren gebruiken om te bewegen. Ook zorgen bloedvaten ervoor dat je wondjes kunnen genezen. Als je bloedvaten niet goed werken, kan het zijn dat een wondje slecht geneest. Je kunt dan makkelijker infecties en ontstekingen krijgen omdat bacteriën niet snel worden gedood. Daarvoor heb je namelijk witte bloedcellen nodig en als er weinig bloed naar de wond gaat, zijn er ook weinig witte bloedcellen. Als je bloedvaten niet goed meer werken, noemen de dokters dit angiopathie.
Gewrichten
Een gewricht is een plaats in je lichaam waar twee botjes aan elkaar zitten, maar wel kunnen bewegen. Je knie, elleboog, enkel en teen zijn allemaal gewrichten. Door diabetes kan het gebeuren dat de kapsels die rondom een gewricht zitten, stijver worden. Hierdoor kunnen gewrichten minder goed buigen. Dit wordt limited joint mobility genoemd.
Als gewrichten (zoals bijvoorbeeld je enkel of grote teen) minder kunnen buigen, ga je anders lopen. Daardoor kun je eelt onder je voet krijgen. Eelt is een heel dikke harde laag huid, die pijn kan gaan doen bij het lopen.
Afbeelding: voorbeeld van eelt onder de voet
Welke onderzoeken/testjes doen we?
Omdat het bij de late complicaties goed is om deze zo vroeg mogelijk te ontdekken, doet de diabetesverpleegkundige of de podotherapeut een aantal testjes. Hier kun je daar meer over lezen.
Monofilament
Een monofilament is te vergelijken met een bezemsprietje. Hiermee wordt de huid aangeraakt en dat kun je voelen. Dit is een testje voor de oppervlakkige zenuwen in je voeten. Je oppervlakkige zenuwen zijn de zenuwen die ervoor zorgen dat je bijvoorbeeld een steentje in je schoen voelt. Ook zorgen ze ervoor dat je het verschil tussen warm en koud voelt. Bij dit testje mag je de ogen niet open hebben, omdat we anders niet weten of je het ziet of dat je het voelt als we je huid aanraken.
Afbeelding: test met een monofilament
Stemvork
Met een stemvork kunnen we de dieper gelegen zenuwen testen. Als we de stemvork tegen je huid aan zetten, voel je een trilling. Diepe zenuwen zorgen ervoor dat je weet hoe de grond waarop je staat aanvoelt.
Afbeelding: een test met een stemvork
Als er een stoeptegel scheef ligt, gaat er vanuit je voet een signaaltje naar je hoofd dat de tegel scheef ligt. Vanuit je hoofd gaat er dan een signaaltje naar de spieren in je voet die ervoor zorgen dat je niet zwikt. Als dat gevoel door de diabetes minder wordt, kun je moeite krijgen met het lopen in het donker. Jeogen zien dan niets en je voelt ook minder.
Bloedvaten voelen
Een slagader is een groot bloedvat dat ervoor zorgt dat het bloed waarin zuurstof zit, naar alle delen van je lichaam wordt gepompt. In je voet kun je, net als in je pols, de slagader voelen.
Afbeelding: de plaatsen waar je de slagader van de voet kunt voelen.
Gewrichten testen
Tijdens het lopen moeten je gewrichten kunnen bewegen. Als je teen of enkel niet kunt bewegen, kom je niet vooruit tijdens het lopen. Om te testen of alle gewrichten nog goed buigen, kan de podotherapeut een aantal bewegingen met je voeten maken. Zelf hoef je dan niets te doen.
Veel voorkomende klachten bij kinderen met diabetes
Kinderen met diabetes kunnen diverse klachten hebben. ‘Kúnnen hebben’ betekent gelukkig niet dat je alle klachten tegelijkertijd en altijd zult hebben. Bovendien is er, zoals je hier kunt lezen, ook vaak een oplossing voor de klachten.
Standafwijkingen
Standafwijkingen aan voeten en soms specifiek aan tenen komen veel voor. Een standafwijking betekent dat iemand anders staat dan normaal is. Bijvoorbeeld doordat een voet naar binnen zakt. Dat heet een standafwijking. Dit hoeft niet specifiek met diabetes te maken te hebben. Er zijn veel kinderen bij wie de voeten of tenen niet helemaal recht staan.
Gelukkig hebben kinderen vaak geen pijn aan een standafwijking. Meestal gaat het vanzelf beter als kinderen groeien. Als een kind wel pijn heeft aan zijn voeten of tenen, moet er vaak wel naar gekeken worden. Pijnklachten aan voeten/tenen gaan namelijk vaak niet vanzelf over.
Voeten
Als je voet naar binnen kantelt (zoals op afbeelding 5 te zien is), kan een correctiezooltje in je schoen een oplossing zijn. Een correctiezooltje is een zooltje dat voor jouw voet is gemaakt en in je schoen ligt. Hierdoor gaat je voet weer normaal staan en gaat de pijn, als je die hebt, vaak over.
Afbeelding 5: voet kantelt naar binnen
Tenen
Het kan ook zijn dat een teen een afwijkende stand heeft (zie afbeelding 6).
Afbeelding 6: afwijkende teenstand
Je teen kan bijvoorbeeld krom staan of tegen de andere tenen aandrukken. Als een teen erg krom is of over een andere teen heen ligt, kan er een orthese worden gemaakt. Dit is een klein stukje zacht siliconenmateriaal dat tussen je tenen wordt gekneed (afbeelding 7).
Als het tussen je tenen zit, wordt het hard en kan het niet meer van vorm veranderen. Door zo’n stukje zo veel mogelijk te dragen, kan je teen weer in de goede richting groeien (afbeelding 8).
Afbeelding 8: orthese aan tenen
Likdoorn
In sommige gevallen kan er een likdoorn ontstaan tussen of op de tenen, vaak doordat een teen een afwijkende stand heeft. Een likdoorn is een heel hard eeltpitje dat naar binnen geduwd wordt (zie afbeelding 9). Een likdoorn ontstaat altijd door druk en wrijving en kan behoorlijk pijnlijk zijn. Een pedicure of podotherapeut kan een likdoorn weghalen. Dit doet geen pijn.
Afbeelding 9: likdoorn Ingegroeide teennagel
Een ander probleem dat veel voorkomt, is een ingegroeide teennagel. Vaak ontstaat die doordat de nagel verkeerd is geknipt. Veel mensen knippen het hoekje van de nagel weg als deze pijn doet. Hierdoor gaat de nagel juist ingroeien. Als de nagel erg hard tegen de huid aandrukt, kan de huid kapot gaan waardoor er een ontsteking kan ontstaan. Hierdoor kunnen je bloedsuikers omhoog gaan. Dat is vervelend, want door de ontsteking blijven de suikers hoog. En doordat de suikers hoog zijn, blijft de ontsteking ook langer aanwezig. Zorg er dus bij een ontsteking altijd voor dat je ook je bloedsuikers goed in de gaten houdt.
Afbeelding: ingegroeide teennagel
Het is heel belangrijk dat je met een ontstoken teennagel niet in voetenbadjes gaat zitten. Vaak krijgen mensen het advies om in Sunil, Biotex of soda te weken. Maar hierdoor wordt je huid zacht en de nagel nog harder en dan kan de nagel de huid nog verder kapot maken. Het beste kun je de huid van de teen schoonmaken met alcohol 70% of sterilon.
Afbeelding: ontstoken teennagel
De podotherapeut kan het stukje nagel uit de huid weghalen. Dit is vaak even gevoelig, maar daarna is de pijn aan de nagel vrij snel over. Vervolgens wordt er vaak een nagelbeugel op de nagel gezet. Dat is een klein ijzerdraadje dat ervoor zorgt dat het hoekje van je nagel over de huid heen groeit en niet opnieuw in je huid prikt. Ook als je nagel alleen erg krom is, kan een nagelbeugeltje ervoor zorgen dat deze weer rechter groeit. Je kunt met zo’n beugeltje gewoon douchen en zwemmen en je voelt er vaak niets van.
Schimmelinfecties
Een veelvoorkomend probleem zijn schimmelinfecties. De schimmelinfectie kan op de huid zitten of in een nagel. Schimmel klinkt heel vies, maar dat is het eigenlijk niet. Schimmels vinden juist een huid lekker die heel vaak met zeep schoongemaakt wordt. Dat komt doordat je dan ook goede bacteriën dood maakt. Een schimmelinfectie van de huid wordt vaak zwemmerseczeem genoemd.
Een schimmelinfectie krijg je door besmetting. Dit kan zijn via een vloer waar iemand met een voetschimmel heeft gelopen. Een schimmel vindt een warme vochtige omgeving erg prettig. Het zal je dan ook niet verbazen dat vloeren van de douche in zwembaden en sporthallen vol zitten met allemaal kleine schimmelsporen. Hier kun je makkelijk besmet worden. Door de diabetes ben je er extra gevoelig voor. Zorg er dus altijd voor dat je daar badslippers aan hebt tijdens het douchen (thuis is dat niet nodig). Ook passokjes in schoenenwinkels zijn vaak erg smerig. Zorg daarom dat je altijd je eigen sokken bij je hebt als je schoenen gaat kopen.
Afbeelding: schimmelinfectie
Een schimmel is te herkennen aan kleine bruinige stipjes of blaasjes die openknappen en dan losse velletjes geven. Tussen de tenen is de huid vaak week en wit. Ook dit is een schimmelinfectie.
Een schimmel van de huid is goed te behandelen, namelijk met een schimmeldodende zalf of crème. Deze moet je elke dag smeren. De zalf die het beste werkt, heet miconazolnitraat en is bij drogist of apotheek te koop. Het kan wel een paar weken duren voor alles weg is. Ook hier geldt: hoe beter je suikers zijn, hoe sneller het weg gaat!
Schimmelnagels
Schimmelnagels zijn veel moeilijker te behandelen. De besmetting gaat op dezelfde manier als van de huid. Alleen eet de schimmel heel langzaam de goede cellen van je nagel op. Hierdoor wordt je nagel dikker, geler of witter en soms zelfs wat bruiner. Het kan zijn dat er stukjes nagel afbrokkelen. Er zijn tabletten voor om de schimmel dood te maken. Die zijn alleen niet zo goed voor je lever en je nieren. Daarom geven dokters die liever niet aan kinderen met diabetes.
Afbeelding: schimmelnagel
Vaak kun je bij de pedicure een tinctuur (flesje met vloeistof) halen die ervoor kan zorgen dat de schimmel niet verdergaat en niet in je andere nagels gaat zitten. Een tinctuur lijkt op een soort nagellak. Je smeert het gewoon op je nagel. Dit moet je heel lang volhouden om uiteindelijk resultaat te zien.
De nieuwste behandeling voor een schimmelnagel is door de nagel te laseren. Hierbij wordt de nagel warm gemaakt met een laser, waardoor de schimmel dood gaat en de nagel weer gezond gaat groeien. Een podotherapeut kan deze behandeling uitvoeren.
Voor alle schimmelinfecties geldt dat je het beste je schoenen een nacht in de vriezer kunt zetten en tijdelijk zo veel mogelijk dezelfde sokken kunt aandoen (wel elke dag schone, maar anders zitten al je sokken onder de schimmelsporen). Die sokken kun je het beste weggooien als je schimmel verdwenen is. Was tussentijds de sokken op 60 graden in de wasmachine. Zo loop je de minste kans om het opnieuw te krijgen.
Wratten
Ook veel voorkomend zijn voetwratten. Een wrat is een virusinfectie. Wratten zijn vrij onschuldig, maar wel besmettelijk. Ga dus nooit aan wratten peuteren om de harde stukjes kwijt te raken, want je kunt ze dan ook op je vingers krijgen. Veelal verdwijnen wratten vanzelf na ongeveer twee jaar. Een wrat is te herkennen aan een verdikking met eelt. Het lijkt vaak een beetje op bloemkooltjes en er zitten vaak zwarte stipjes in. Dit zijn kleine bloedvaatjes. Wratten onder de voet kunnen erg pijnlijk zijn, omdat ze naar binnen worden geduwd. Dat kan een reden zijn om ze te gaan behandelen.
Het aanstippen met stikstof (‘bevriezen’) bij de huisarts wordt afgeraden omdat deze ook de goede huid rondom de wrat bevriest. Op die plaats ontstaat dan een blaar. De podotherapeut kan de wrat drukvrij leggen door middel van een zooltje. Hierdoor sta je niet meer op de wrat en komt hij langzaam naar de oppervlakte. Ook kan de podotherapeut een wrat behandelen met een speciale pen, waardoor de wrat heel precies met stikstof kan worden aangestipt en de normale huid niet beschadigt. Dit is bijna pijnloos. Het voelt alleen wat koud aan. Hierbij ontstaat er geen blaar. Helaas blijken niet alle wratten te reageren op de stikstof en is dit niet van tevoren te voorspellen.
Goede schoenen
Goede schoenen zijn voor je voeten heel erg belangrijk. Zeker omdat je gevoeliger bent voor infecties en andere voetproblemen geldt: voorkomen is beter dan genezen. Een goede schoen hoeft ook niet altijd duur te zijn. Als je weet waarop je moet letten, zijn er ook goedkopere versies te vinden. Een heel dure schoen die niet bij je voet past, omdat hij bijvoorbeeld veel te smal is, is dus niet goed voor je voeten!
Tips voor schoenen kopen
- Koop schoenen aan het einde van de dag, want je voeten kunnen dan iets dikker zijn dan ’s ochtends.
- Koop schoenen niet als ze niet direct lekker zitten, ook al zijn ze heel mooi!
- Draag geen schoenen die te klein zijn of die knellen.
Een aantal schoenmerken die vaak goede schoenen (ook voor smalle) voeten leveren:
- Jochie;
- Gaastra;
- Lumberjack;
- Gattino;
- Renata;
- Bobell (stuggere schoen);
- Froxy;
- Brakkies;
- Red rag;
- Develab.
Goede schoenmerken voor brede voeten:
- Geox;
- Australian;
- Primigi.
Contact
Heb je nog vragen? Stel je vraag met een e-consult via MijnIsala. Het e-consult is niet geschikt voor spoedvraag of vragen over een afspraak.
Heb je een medische spoedeisende vraag die te maken heeft met je diabetes? Dan zijn we 24 uur per dag bereikbaar. Bel naar het diabetescentrum. Of buiten kantooruren naar het spoednummer dat je van de diabetesverpleegkundige gekregen hebt.
Zwolle en Lelystad
Diabetescentrum
088 624 2329 (bereikbaar op werkdagen van 8.30 – 17.00 uur)
Podotherapie
088 624 23 29 (bereikbaar van maandag tot en met vrijdag van 8:30 tot 17:00 uur).
Kun je niet komen op je afspraak? Laat het ons snel weten, dan maken wij een nieuwe afspraak.
