Herstel gevoel in de penis bij ruggenmergbeschadiging Herstel gevoel in de penis bij ruggenmergbeschadiging

TOMAX-procedure

Gevoelloosheid van de penis

Ruggenmergbeschadiging kan ontstaan door spina bifida (open rug), een dwarsleasie of het caudasyndroom (bijvoorbeeld na een mislukte herniaoperatie). Beschadiging van het ruggenmerg heeft als gevolg dat signalen uit het lichaam niet goed meer door de zenuwen worden doorgegeven. De hersenen kunnen de spieren die onder de plaats van de beschadiging liggen niet langer aansturen waardoor verlammingen ontstaan. Omgekeerd bereiken gevoelsprikkels uit het lichaam de hersenen ook niet meer, wat leidt tot gevoelloosheid.

Gevoelloosheid van de penis kan voor mannen met ruggenmergbeschadiging erg frustrerend zijn. Zij verlangen naar seks en kunnen in de meeste gevallen een erectie krijgen en ejaculeren. Vrijen is technisch mogelijk, maar het gevoel in de penis ontbreekt.

TOMAX-procedure

Plastisch chirurg Max Overgoor stelde in zijn studie vast dat het gevoel in de penis terugkeert als de niet-werkende peniszenuw verbonden wordt aan de lieszenuw. Een soort ‘neurologische bypass’ die de naam TOMAX-procedure (TO MAX-imize sensation, sexuality and quality of life) heeft gekregen.Afbeelding 1: schematische tekening van de TOMAX-procedure 

Overgoor onderzocht in samenwerking met een seksuoloog of de TOMAX-procedure daadwerkelijk leidt tot terugkeer van seksuele gevoelens en verbetering van de kwaliteit van leven.

Meer informatie

Meer informatie over de studie en de TOMAX-procedure leest u op de profielpagina van plastisch chirurg M.L.E. Overgoor, in het filmpje en in de artikelen 'Taboedoorbrekend' en 'Weer gevoel in penis'. De TOMAX-procedure wordt op dit moment alleen bij Isala uitgevoerd. Uw huisarts of uw verwijzend specialist kan u doorverwijzen naar Isala.

Voorbereiding eerste afspraak

Ter voorbereiding op de eerste afspraak, vragen wij u de medische gegevens over uw ruggenmergletsel op te sturen. Het gaat om de medische brieven van de neuroloog, revalidatiearts, uroloog en eventuele andere specialisten. Vaak zijn deze brieven in het bezit van de huisarts en kunt u die opvragen. Deze informatie kan belangrijk zijn tijdens het consult.

Resultaat

Of het gevoel in de penis herstelt, is niet direct na de ingreep merkbaar. Het heeft tijd nodig. Na een jaar bereikt u de eindsituatie en kan pas echt worden vastgesteld of de ingreep effect heeft gehad. 

Tachtig procent van de mannen krijgt het gevoel in de penis terug. In het begin ervaren deze mannen het aanraken van de eikel ‘alsof je de lies aanraakt’, maar na een jaar wordt dit bij vijftig procent van hen omgezet in daadwerkelijk gevoel van de eikel zelf. Dit komt door het aanpassingsvermogen van de hersenen. Een groot deel van de geopereerde mannen ervaart dit nieuwe gevoel ook als erogeen met als gevolg verbeterde seksuele functie. Ook zijn ze meer tevreden over hun seksuele leven, waarbij het krijgen van een erectie en een orgasme vaak makkelijker gaat.

Leeftijd speelt een rol bij het resultaat. Als je ouder wordt, gaat zenuwherstel en de aanpassing op het vernieuwde gevoel, minder goed. De leeftijdsgrens is echter nog niet duidelijk.

Het resultaat is ook afhankelijk van oefenen. Als je niets doet, is er geen effect. Aanraking door te oefenen met de partner en zelfbevrediging dragen bij aan het eindresultaat.

Patiënttevredenheid

Patiënten vinden het prettig dat het gevoel in de penis weer terug is. De penis hoort nu meer bij het lichaam waardoor ze zich completer voelen. Patiënten voelen ook wanneer het incontinentiemateriaal nat geworden is, waardoor snellere verschoning mogelijk is. Anderen voelen de urine door de plasbuis stromen waardoor ze beseffen dat het tijd is voor zelfkatheterisatie.

Het meest interessante is de winst op erogeen gebied. Patiënten ervaren masturbatie nu als prettig, ze voelen de aanraking van de penis door de partner en introductie in de vagina wordt als warm en opwinding-verhogend ervaren. Ook de opwinding richting het orgasme wordt intenser ervaren. Een aantal mannen heeft nu voor het eerst ook orgasme-achtige gevoelens die ze eerder niet hebben ervaren.

Bij een aantal patiënten is de erectie steviger en wordt het feit dat ze een erectie hebben nu ook gevoeld. Het blijkt dat na de ingreep de patiënten seksueel actiever zijn geworden omdat het voor hen en hun partner nu meer betekent.

Voor de operatie

Zenuwgeleidingsonderzoek

Voor de operatie moet bepaald worden of u aan één kant of aan twee kanten geopereerd kunt worden. De peniszenuw die gebruikt wordt bij de TOMAX-procedure kan soms nog een rol spelen bij het krijgen van een erectie (ook al is er geen gevoel aanwezig). Het is dan verstandig om één van de twee peniszenuwen niet te gebruiken en aan één kant te opereren.

Om eventuele resterende functie van de peniszenuwen te kunnen vaststellen voert de neuroloog een zenuwgeleidingsonderzoek bij u uit. Tijdens dit onderzoek wordt met behulp van kleine stroomstootjes geregistreerd of er sprake is van spiertrekking in een spiertje net achter de balzak. Dit onderzoek is voor u pijnloos. Bij een enkelzijdige ingreep zal het nieuwe gevoel zich aan één zijde van de eikel bevinden en bij een dubbelzijdige ingreep kan de gehele eikel weer gevoel krijgen.

Preoperatief onderzoek

Ook vindt voor de operatie het preoperatief onderzoek plaats. Dit houdt in dat u voor uw opname twee gesprekken heeft ter voorbereiding; een gesprek met een anesthesioloog en een gesprek met een verpleegkundige. De anesthesioloog is de medisch specialist die verantwoordelijk is voor de anesthesie (verdoving), pijnbestrijding en de overige zorg rondom uw operatie. Tijdens dit gesprek wil hij graag een zo goed mogelijk beeld krijgen van uw gezondheidstoestand. Uw operatie gebeurt onder volledige narcose.

Een verpleegkundige van de afdeling Preoperatief onderzoek licht u tijdens dit gesprek in over de verpleegkundige aspecten rondom de operatieve ingreep. Ook vraagt de verpleegkundige u, afhankelijk van de operatieve ingreep, naar uw thuissituatie. Mocht u bijvoorbeeld zorg nodig hebben na uw thuiskomst, dan kan zij u adviseren hoe u hiervoor voorbereidingen kunt treffen.

Nuchter zijn

Het is noodzakelijk dat u nuchter bent op de dag van de operatie. Dit om te vermijden dat tijdens de verdoving maaginhoud terugloopt in de keel en mogelijkerwijs in de luchtpijp terechtkomt. Dit zou een ernstige longontsteking kunnen veroorzaken. Als u niet nuchter bent, kan de operatie niet doorgaan.

Nuchter zijn houdt in:

• Tot 6 uur vóór het tijdstip waarop u zich moet melden, mag u een lichte maaltijd of een melkproduct eten, daarna niets meer eten. Hoe laat u zich moet melden, vindt u in de brief die u voor deze operatie heeft ontvangen.
• Tot 2 uur vóór u zich moet melden mag u alleen nog heldere vloeistoffen drinken: water, mineraalwater, thee of koffie zonder melk, daarna niets meer drinken.
• Gebruikt u medicijnen? Tot 1 uur vóór u zich moet melden, kunt u zo nodig uw eigen medicijnen (behalve bloedverdunnende medicatie) met een slokje water innemen.

Operatie

Op de dag van de operatie meldt u zich op de afgesproken tijd in het ziekenhuis. De operatie vindt plaats via een snee in de lies, vergelijkbaar met die van een liesbreukoperatie. Tijdens de operatie wordt een drain aangebracht en krijgt u een verblijfskatheter. U verblijft na de operatie twee nachten in het ziekenhuis. Zodra u naar huis mag, verwijderen wij de drain en de katheter.

Als tijdens de operatie blijkt dat de lieszenuw niet aanwezig is (dit komt voor bij 8 tot 10 procent van de mannen) of is beschadigd (bijvoorbeeld na een eerdere liesoperatie), kan het gevoel in de penis niet hersteld worden. De wond wordt dan zonder zenuwherstel weer gesloten. U mag dan diezelfde dag of de dag erna naar huis.

Duur

De operatie duurt anderhalf tot twee uur.

Na de operatie

De eerste vier weken heeft u pijnklachten in de lies als gevolg van de wond. Wij raden u aan contact op te nemen met het ziekenhuis bij:

• zwelling;
• nabloeding;
• koorts;
• roodheid van de wond;
• als u vragen heeft of twijfelt.

Het is belangrijk dat u de eerste vier weken na uw operatie, indien mogelijk, uw buikspieren zo min mogelijk aanspant. Ook mag u vier weken niet sporten.

Bijwerkingen

U krijgt een litteken die van de lies naar de penis loopt. Deze wordt na verloop van tijd minder zichtbaar.
De kans op blijvende pijnklachten is zeer klein. Tot nu toe heeft de operatie niet geleid tot verslechtering van de erectie. Er zijn verder geen nadelige effecten bekend. 

Herstel van het gevoel

• In de weken en maanden na de ingreep ontstaat langzaam gevoel. Het eerste gevoel kan als onaangenaam worden ervaren. Dit is een bekend fenomeen.
• Het inbrengen van uw katheter is het eerst voelbaar. U ervaart ‘kou’. Dit is niet vervelend of pijnlijk.
• Na 4 tot 6 maanden gaat u voor het eerst gevoel ervaren in de lies. De lieszenuw wordt geprikkeld.
• Na een jaar tot anderhalf jaar is de eindsituatie bereikt. Zie verder hierboven bij het kopje ‘Resultaat'.

Controleafspraken

Twee weken na de operatie heeft u een afspraak op de polikliniek Plastische chirurgie. Tijdens dit bezoek controleren wij uw wond en informeren wij naar uw situatie. Na een half jaar en na een jaar komt u nog twee keer terug naar de polikliniek. Tijdens deze twee afspraken bespreken wij de resultaten.

Contact

Heeft u nog vragen, dan kunt u bellen met de locatie waar u onder behandeling bent:

Zwolle

Plastische chirurgie
088 624 56 36 (bereikbaar op maandag tot en met vrijdag van 8.30 tot 17.00 uur)

Kunt u niet komen? Laat het ons snel weten, dan maken wij een nieuwe afspraak.