‘Maak suïcidegevoelens bespreekbaar’

‘Benoem wat je ziet en stel de vraag: denk jij aan zelfmoord? Vind je dat moeilijk, neem dan contact op met de consultatieve dienst van de Medisch Psychiatrische Unit (MPU). De gespecialiseerde verpleegkundigen komen graag langs, maar telefonisch sparren kan natuurlijk ook.’

In haar werk als GGZ agoog komt het onderwerp suïcide regelmatig ter sprake. ‘De meeste patiënten met een psychiatrische achtergrond zijn zeer kwetsbaar. Tijdens elk intakegesprek vraag ik of suïcide een thema in iemands leven is.’ Door taboes te vermijden probeert ze patiënten op hun gemak te stellen. ‘Als patiënten zich vertrouwd bij je voelen, zetten ze de deur op een kier. Pas dan kun je naar binnen.’

Luister en erken

Enige tijd geleden kreeg Katarina een telefoontje van een afdelingsverpleegkundige. Zij maakte zich zorgen om het welzijn van de broer van een patiënt die een zelfmoordpoging had gedaan. ‘Laat ik vooropstellen dat ik het geweldig vind dat iemand aan de bel trekt voor advies of hulp. Dat verdient een groot compliment.’

Na dat telefoontje maakte de GGZ agoog meteen tijd vrij en ging met de man in gesprek. Dat klinkt eenvoudig, maar hoe doe je dat eigenlijk? ‘Dat is vooral een kwestie van goed luisteren en de wanhoop erkennen. Oordeel niet en zoek de echte verbinding van mens tot mens. En stel altijd de vraag: wat kan ik voor jou betekenen?’

Marathon

Haar gesprekspartner kampte niet alleen met schuldgevoelens en een mega verantwoordelijkheidsgevoel, hij had ook geen idee hoe het verder moest. ‘In feite liep hij al jaren een marathon en het enige wat hij voor ogen had was de finishlijn. Maar de eindstreep was onbekend en door alleen maar te blijven rennen zou hij zichzelf én het contact met zijn broer verliezen’, schetst Katarina. Zij stelde daarom voor om deze marathon op te knippen in etappes. ‘Van het inlassen van een adempauze en de verzorging van een blaar tot het aanreiken van een waterfles’, verwoordt de GGZ agoog. ‘Oftewel stap voor stap en altijd in het hier en nu. Door overzicht te creëren, kan hij náást zijn broer blijven lopen.’

Voor wat betreft de schuldgevoelens van deze man adviseerde Katarina een vervolgtraject bij een gespecialiseerde therapeut. ‘Als iets buiten mijn eigen expertise ligt, wijs ik de patiënt op het juiste loket. Ik gun iedereen de hulpverlener die hij of zij nodig heeft.’

Geen blauwdruk

In dit voorbeeld koos Katarina voor een traject in etappes en een verwijzing naar een ander loket. Ze benadrukt dat de zorg voor patiënten met suïcidale gedachten en hun naasten niet in beton is gegoten. ‘Er is geen recept of blauwdruk, ieder mens is anders.’ Toch heeft wel een algemeen advies. ‘Benoem als je ziet dat iemand het moeilijk heeft en vraag of je iets voor diegene kunt doen. Creëer rust en ruimte voor een gesprek en maak écht contact. Zorg dat de ander voelt dat je er voor hem of haar bent.’

De GGZ agoog omschrijft zichzelf als gids, die de patiënt de weg wijst. ‘Deze mensen zijn vaak volledig verdwaald en hebben richting nodig.’ Ze ziet zichzelf als een schakel in de lange ketting c.q. patiënt journey. ‘Als ik de patiënt kan verbinden met de volgende schakel, geeft mij dat veel voldoening.’

Denk je aan zelfmoord? Neem (anoniem) contact op met 113 Zelfmoordpreventie via 113 of 0800 0113. Of chat met de hulpverleners van 113 via de website www.113.nl.