MethotrexaatMethotrexaat

Medicijn bij reuma

Medicijnen bij reumatische ziekten

Medicijnen voor de behandeling van reumatische ziekten worden onderverdeeld in twee hoofdgroepen: pijnstillers en antireumatica.

Pijnstillers

Pijnstillers bestrijden de pijn en stijfheid die ontstaan door de ontstekingen. Ze worden ook wel NSAID’s genoemd: non-steroid anti-inflammatory drugs. Vrij vertaald betekent dit: niet-steroïde ontstekingsremmende pijnstillers. Voorbeelden zijn diclofenac, ibuprofen en naproxen. Deze medicijnen werken vaak binnen een aantal dagen.

Antireumatica

Antireumatica vormen de belangrijkste groep medicijnen bij de behandeling van reumatische ontstekingen. Deze medicijnen worden ook wel DMARD’s genoemd: disease modifying anti-rheumatic drugs. Vrij vertaald betekent dit: ziektebeïnvloedende medicijnen.

Het doel van deze medicijnen is het onderdrukken van de ontstekingsreactie in de gewrichten, waardoor de pijn, zwelling en ochtendstijfheid afnemen. Daarnaast beperken deze medicijnen de gewrichtsschade die de reumatische ziekte kan veroorzaken. Het effect van antireumatica is vaak pas na enkele weken tot maanden te merken.

Langdurige behandeling

Aangezien reumatische ziekten vaak chronische (voortdurende) aandoeningen zijn, is de behandeling met medicatie meestal langdurig.

Toepassing methotrexaat

Methotrexaat behoort tot de groep antireumatica. Het onderdrukt de gewrichtsontstekingen bij reumatoïde artritis en artritis psoriatica. Ook wordt methotrexaat voorgeschreven bij bijzondere reumatische aandoeningen, zoals de ziekte van Wegener.

Het gunstige effect van methotrexaat op uw ziekte merkt u over het algemeen na zes tot acht weken. Zo nodig kan methotrexaat jarenlang gebruikt worden.

Overigens kan het zijn dat de reumatoloog u naast methotrexaat ontstekingsremmende pijnstillers (NSAID’s) voorschrijft. Beide middelen kunt u zonder problemen naast elkaar gebruiken.

Behandeling met methotrexaat

Gebruik

Methotrexaattabletten (2,5 mg) worden voorgeschreven in een dosering die kan variëren van 2 tabletten (5 mg) tot 12 tabletten (30 mg) per week. Dit gebeurt op advies van uw reumatoloog. De methotrexaattabletten kunt u één keer in de week tegelijk innemen met water of tijdens het eten. Bij een dosering van 6 tabletten (15 mg) per week of meer kan het zinvol zijn dat u de tabletten in twee gedeeltes over de dag verdeelt, zodat ze beter kunnen worden opgenomen in de darm.

Methotrexaat kan ook per injecties (in de spier of onderhuids) worden toegediend. Onderhuidse injecties kunt u na instructie van de reumaconsulente of verpleegkundige zelf spuiten.

Mogelijke bijwerkingen

Methotrexaat kan de volgende bijwerkingen veroorzaken:

• maag- of darmklachten, zoals een vol gevoel, misselijkheid en diarree;
• leverenzymverhoging (hierop wordt uw bloed regelmatig gecontroleerd);
• stoornissen in de bloedaanmaak (hierop wordt uw bloed gecontroleerd). Deze kunnen zich uiten in infecties, in het spontaan optreden van blauwe plekken of bloedneuzen;
• ontsteking van het mondslijmvlies;
• licht verhoogde kans op infecties.

Zelden treden op:

• huidafwijkingen, haaruitval;
• bepaalde vorm van longontsteking (deze kan beginnen met hoesten en kortademigheid).

Meestal verdwijnen de bijwerkingen na het verminderen van de dosis of na het staken van de behandeling. Zo nodig kunt u hierover contact opnemen met de reumaconsulent, uw behandelend reumatoloog of huisarts.

Kans op bijwerkingen beperken

Om de kans op bijwerkingen zo veel mogelijk te beperken, wordt in de regel foliumzuur (vitamine B11) voorgeschreven. Verder zijn de volgende aanwijzingen voor u van belang:

• Alcohol in combinatie met methotrexaat verhoogt het risico op leverenzymstoornissen. Wees voorzichtig met alcohol en drink niet meer dan één glas alcoholhoudende drank per dag.
• Houdt u goed aan de afspraken voor bloedcontrole.
• Als uw huisarts of een andere specialist antibiotica voorschrijft, vermeld dan altijd dat u met methotrexaat wordt behandeld. Methotrexaat mag namelijk niet worden gecombineerd met bepaalde medicijnen, zoals co-trimoxazol (Bactrimel®).

Arts waarschuwen

Neem direct contact op met uw reumatoloog of huisarts bij:

• ontstekingen van het mondslijmvlies;
• kortademigheid of veel hoesten;
• erge keelpijn in combinatie met koorts;
• herhaaldelijke bloedneuzen/spontane blauwe plekken.

Aanvullende informatie

Methotrexaat is ook een cytostaticum. Dit is een stof die de groei van cellen remt en snelgroeiende en/of woekerende cellen zelfs kan doden. Bij de behandeling van kanker wordt methotrexaat in hoge doseringen via een infuus toegediend. De dosering die wordt toegepast bij reumatische aandoeningen, is veel lager en de bijwerkingen zijn dan ook niet vergelijkbaar.

Controles

Uw reumatoloog zal regelmatig uw bloed laten onderzoeken. Zo kunnen eventuele stoornissen (in de lever en in de aanmaak van bloed) in een vroeg stadium worden ontdekt.

De uitslag van de onderzoeken is binnen enkele dagen bekend bij uw reumatoloog. U hoeft niet te bellen of langs te komen voor de uitslag. Uw reumatoloog neemt contact met u op als de uitslag van de onderzoeken afwijkend is.

Voorzorgen

Zwangerschap

Bij gebruik van methotrexaat tijdens de zwangerschap bestaat een vergrote kans op miskramen en aangeboren afwijkingen. Daarom wordt aan zowel vrouwelijke als mannelijke patiënten geadviseerd om tijdens de behandeling voor een betrouwbare anticonceptie te zorgen. Na beëindiging van de behandeling met methotrexaat moet u de anticonceptie nog drie maanden voortzetten. Als u een zwangerschap overweegt, is het uiteraard van belang dit met uw behandelend arts te overleggen.

Borstvoeding

Methotrexaat gaat over in de moedermelk. Borstvoeding wordt tijdens de behandeling met methotrexaat ten zeerste afgeraden. 

Vaccinatie

Methotrexaat vermindert uw afweer tegen infecties, daarom wordt de jaarlijkse griepvaccinatie (griepprik) geadviseerd. Het is veilig de griepprik tijdens de behandeling te krijgen. Informatie over overige vaccinaties kunt u krijgen via uw huisarts of GGD.

Contact

Heeft u nog vragen, dan kunt u bellen met de locatie waar u onder behandeling bent:

Zwolle, Kampen of Heerde

Reumatologie
(038) 424 27 99 (bereikbaar van maandag tot en met vrijdag van 8.30 tot 17.00 uur)

Meppel

Reumatologie
(0522) 23 33 94 (bereikbaar van maandag tot en met vrijdag van 8.30 tot 17.00 uur)

Kunt u niet komen? Laat het ons snel weten, dan maken wij een nieuwe afspraak. 

Verantwoording

Bij het schrijven van deze informatie heeft Isala gebruikgemaakt van teksten van de Vakgroep Reumatologie Centraal Noord Nederland.