Behandeling van toenemende bijziendheid Behandeling van toenemende bijziendheid

Myopie

Wat is bijziendheid?

Bijziendheid (myopie) is een brekingsfout (refractie) van het oog waardoor u voorwerpen ver weg niet scherp ziet, maar voorwerpen die dichtbij zijn wel. Vandaar ook de naam bijziendheid. Myopie wordt veroorzaakt door een refractiefout in het optische systeem van het oog. Door een te lang oog of een te sterke ooglens wordt de afbeelding scherp wordt geprojecteerd vóór het netvlies. Met behulp van een negatieve (min) lens kan dit verholpen worden.

Afbeelding figuur 1: Een myoop oog, zonder en met correctie

Leeftijd

Myopie begint meestal in de leeftijd van 6 tot 12 jaar. In de tienerjaren neemt myopie vaak langzaam toe, doordat het oog groeit en de ooglengte toeneemt. Het brandpunt van de lichtstralen komt dan steeds verder vóór het netvlies te liggen. Als iemand eenmaal volwassen is (bij ± 25 jaar), dan blijft de refractiefout meestal stabiel.

Erfelijke factoren

Dat myopie erfelijk is weten we eigenlijk al jaren. Welke genen hiervoor precies verantwoordelijk zijn, wordt nu in wetenschappelijke studies onderzocht. De kans op myopie bij uw kind is hoger als u of de andere ouder ook myopie heeft.

Tips voor thuis

Naast erfelijkheid zijn er omgevingsfactoren bekend die de kans op myopie beïnvloeden. Uw kind loopt meer kans op myopie, als hij of zij:

• Lang achter elkaar leest (langer dan 20 minuten achterelkaar).
• Leeswerk of een IPad binnen 30 centimeter van het oog houdt.

Kortom, zit uw kind letterlijk met zijn of haar neus in de boeken, dan is er meer kans op myopie. U kunt het risico op myopie juist verkleinen door:

• Na 20 minuten lezen of bij Ipad/ tablet gebruik 20 seconden in de verte kijken.
• Ervoor te zorgen dat uw kind het boek niet te dichtbij houdt.
• Elke dag buiten te spelen (liefst minstens 2 uur).

Uit bevolkingsonderzoeken is gebleken dat kinderen die veel buiten zijn (>2 uur per dag) minder myopie hebben. Veel buiten spelen is dus raadzaam als uw kind in de risicogroep voor myopie zit.

Voor meer informatie hierover verwijzen wij u naar de website www.myopie.nl.

Risico’s van hoge bijziendheid

Bij de meeste mensen gaat myopie gepaard met een te lang oog. Een gemiddeld oog zonder refractiefout is 23 millimeter lang, een bijziend oog is langer en de lengte kan wel tot meer dan 30 millimeter oplopen. Een ooglengte boven de 26 millimeter of een refractiefout van -6 dioptrie of hoger noemen we hoge myopie.

Vooral hoge myopie kan op latere leeftijd problemen geven, omdat het kan leiden tot verdunning van het netvlies. Tot het 40e jaar merkt iemand daar niets van. Na het 40e jaar kunnen er echter problemen optreden:

• slijtageplekken van de gele vlek
• loslaten van het netvlies
• een bloeding (myope maculadegeneratie)
• grotere kans op staar (cataract)
• grotere kans op glaucoom (verlies van zenuwvezels bij de oogzenuw)

De risico’s op deze aandoeningen nemen fors toe met iedere toename van de brilsterkte boven de -6 dioptrie. Ze kunnen leiden tot ernstige en blijvende slechtziendheid. Deze risico’s nemen niet af na refractiecorrectie door middel van laser of een implantlens.

Correctie van de brilsterkte

De optische correctie bestaat in de eerste plaats uit een bril. Bij oudere kinderen kunnen daarnaast ook contactlenzen worden voorgeschreven. De correctie van de bril of de contactlenzen zorgt ervoor dat het beeld weer scherp op het netvlies wordt afgebeeld. De orthoptist of de oogarts kan met behulp van een druppelonderzoek de brilsterkte exact bepalen. Zolang uw kind in de groei is, zal dit regelmatig worden gedaan. De snelheid van toename van de brilsterkte verschilt sterk van kind tot kind. In ieder geval zal de bril of de contactlenzen regelmatig moeten worden aangepast om scherp te kunnen blijven zien.

Behandeling van de toename van de myopie

Om de toenemende lengte van het oog bij het kind te remmen zijn er verschillende methoden. Met medicijnen en zonder medicijnen.

Behandeling zonder medicijnen

Wetenschappelijk onderzoek heeft laten zien dat harde, vormvaste contactlenzen de groei van het oog kunnen afremmen. Het effect van de behandeling zonder medicijnen is minder sterk dan een behandeling met medicijnen (Atropine-oogdruppels). 

Behandeling met medicijnen

Uit veel wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat Atropine de meest effectieve druppel is om de toename van myopie te remmen. Druppels met Atropine 0.5% en 1% zijn het meest effectief, maar lagere concentraties (0.25% - 0.05%) zijn ook bewezen effectief en geven veel minder bijwerkingen. 

Naast Atropine is Pirenzepine[HSvd1] 2% ook effectief, maar ook minder dan Atropine 0.5% of 1%. Pirenzepine is in Nederland recent uit de handel genomen en kan dus niet meer worden voorgeschreven. 

Figuur 2: laat een onderzoek zien waarbij kinderen aan slechts een oog werden behandeld. De grafiek laat de gemiddelde verandering (D=dioptrieën)van brilsterkte zien die in 2 jaar optreedt. De brilsterkte verandert in de met atropine 1% behandelde ogen nauwelijks maar neemt sterk toe in de andere ogen. (Chua et al. 2006)

Wat zijn de bijwerkingen van Atropine?

Atropine is een alkaloïde die van nature voorkomt in bepaalde plantensoorten. Een van de werkingen van Atropine is pupilverwijding en ontspanning van de inwendige ‘scherpstelspieren’ van het oog. Bij een lage dosering (0.05%) treden nauwelijks bijwerkingen op.

Kinderen die voor het eerst een hogere dosering Atropine druppelen (0.5%), klagen vaak de eerste dagen over lichtgevoeligheid van hun ogen. Wij raden aan uw kind bij zonnig weer een goede zonnebril of pet te laten dragen. U kunt er ook voor kiezen om meekleurende glazen voor uw kind aan te schaffen. Door de ontspanning van de ‘scherpstelspieren’ kunnen ze niet meer scherpstellen bij werk dichtbij. De leesklachten die hierdoor ontstaan zijn vaak op te lossen door de vertebril af te zetten bij leeswerk. Soms moet er een leesbril of multifocale bril worden voorgeschreven. Of dit nodig is, bekijken we na een maand na de start van de behandeling.

Algemeen lichamelijke bijwerkingen komen bij minder dan 1% van kinderen voor die behandeld worden met Atropine 0.5%, deze kunnen bestaan uit:

• rode ogen
• koorts, huiduitslag
• snelle hartslag
• droge mond
• gedragsstoornissen

Als een van deze algemene lichamelijke bijwerkingen zich voordoet moet de behandeling worden gestopt.

Is Atropine gevaarlijk?

Atropine is een giftige stof als het in hoge dosis via de mond wordt ingenomen. Het mag daarom niet opgedronken worden. Atropine als oogdruppel wordt echter al eeuwenlang gebruikt. In verschillende grote studies waarbij Atropine als oogdruppel langdurig werd gebruikt, werden geen ernstige gevolgen gezien. Ook werden in deze studies geen lichamelijke bijwerkingen waargenomen. Atropine als oogdruppel kan daarom veilig worden gebruikt voor de behandeling van toenemende myopie. Voor patiënten met een kans op overgevoeligheid voor Atropine, zoals kinderen met het syndroom van Down, wordt gebruik afgeraden.

De behandeling van mijn kind met Atropine

Afhankelijk van de myopie en de leeftijd van uw kind is de startdosering doorgaans 0.05%. U dient elke dag in beide ogen voor het slapen gaan te druppelen. Soms heeft een kind alleen myopie aan een oog; in dat geval hoeft er maar in 1 oog gedruppeld te worden.  Als u start met een lage dosering van 0.05% zullen er doorgaans geen bijwerking optreden. Een bril met meekleurende glazen en/of een leesgedeelte is dan niet nodig. Bij hogere dosering van 0.5% zal dit meestal wel het geval zijn.

Atropine 0.5% is pas na twee weken volledig uitgewerkt. Als u stopt met de behandeling bij Atropine 0.5% zijn de pupillen daarom nog 2 weken groter dan normaal. Scherp stellen is echter al een dag na het stoppen van de behandeling normaal. Om deze reden is het belangrijk om de behandeling geen dag over te slaan.
Na 4 weken na de start van de behandeling beoordeelt de orthoptist of oogarts of uw kind nog een leesbril of multifocale bril nodig heeft.

Hoe lang de behandeling met Atropine moet duren, hangt af van de leeftijd van uw kind en de brilsterkte. Bij elk bezoek bekijken we of er moet worden doorgegaan met de behandeling. Mocht uw kind ondanks de behandeling toch een snelle toename van de brilsterkte krijgen, dan kan worden besloten juist naar een hogere concentratie te gaan. Ook kan het advies luiden om de myopie zonder medicijnen te behandelen. 

Veelgestelde vragen

Hoe lang moet mijn kind deze oogdruppels gebruiken?

Dat is mede afhankelijk van de myopie en de leeftijd van uw kind. Meestal duurt de behandeling enkele jaren. Meestal kan tijdens de puberjaren, als de myopie stabiel blijft, de frequentie van het druppelen worden afgebouwd om zo langzaam te stoppen met de oogdruppels. De orthoptist bekijkt bij elk bezoek of het zinvol is om door te gaan met de behandeling.

Hoe kom ik aan de Atropine-oogdruppels?

Via de orthoptist of oogarts krijgt u een recept voor Atropine. De lage dosering atropine is niet standaard op voorraad bij de apotheek, maar moet besteld worden. U kunt in de apotheek van Isala (locatie Zwolle) het eerste flesje ophalen, met het vervolgrecept kunt u daarna bij uw eigen apotheek de andere flesjes bestellen. 

Is Atropine gevaarlijk?

Atropine is een giftige stof bij oraal gebruik en mag niet worden ingenomen en doorgeslikt. Atropine als oogdruppel wordt echter al eeuwenlang gebruikt. In verschillende grote studies waarbij Atropine als oogdruppel langdurig werd gebruikt, werden geen ernstige gevolgen gezien.

Geeft Atropine blijvend letsel aan de ogen?

Langdurig gebruik van Atropine is in verschillende grote studies onderzocht. Er werden geen ernstige blijvende bijwerkingen geregistreerd.

Contact

Heeft u nog vragen, dan kunt u bellen met:

Oogheelkunde

088 624 30 40 (bereikbaar van maandag tot en met vrijdag van 8.30 tot 17.00 uur)
088 624 50 00 (bij spoed na 17.00 uur en in het weekend)