Fysiotherapie na een beenamputatie Fysiotherapie na een beenamputatie

 De fysiotherapeut bespreekt met u welke oefeningen u moet doen. Deze kruist de fysiotherapeut voor u aan.

Waarom zijn oefeningen tijdens uw opname in het ziekenhuis nodig?

U krijgt oefeningen voor uw beide benen, uw bovenlichaam en uw armen. Het doel van de oefeningen is:

• Het verbeteren van uw spierkracht.
• Het verbeteren van uw lenigheid.
• Het verbeteren van uw coördinatie.
• Het verminderen van de zwelling.

Verder verkleint u door te oefenen ook de kans op een trombose.
Ook leert u door te oefenen hoe u zichzelf zo gemakkelijk en veilig mogelijk kunt verplaatsen. Bijvoorbeeld van bed naar de (rol-)stoel of van de rolstoel naar het toilet. Meestal gebruikt u daarbij een hulpmiddel, zoals een looprekje, een rollator of krukken. Welk hulpmiddel voor u het beste is, hangt af van wat u wel en niet kunt.

Kunt u staan? Dan kunt u ook de balans- en loopoefeningen erbij doen.

Wat wordt er aangebracht om de stomp na het verwijderen van het onderbeen (transtibiale amputatie)?

Na het verwijderen van het onderbeen wordt er een Össur Rigid Dressing (ORD) om de stomp aangebracht. Dit doet de vaatchirurg in de operatiekamer.

De ORD zorgt ervoor dat:

• De stomp extra wordt beschermd bij een eventuele val.
• De stomp voorbereid wordt op het dragen van een prothese.
• De knie niet in dwangstand (flexiecontractuur) komt.
• Er na de operatie minder oedeem (=vochtophoping) in de stomp ontstaat.

Heeft de arts aangegeven dat u de ORD-spalk niet meer hoeft te dragen? Dan wordt de stomp ingegipst. Het gips zorgt ervoor dat:

• De wond beschermd wordt.
• Oedeem (=vochtophoping) voorkomen wordt.
• Zich een goede stomp vormt. Dit is belangrijk om u zo snel mogelijk een tijdelijke prothese te kunnen aanmeten.
• Het verkorten van de spieren aan de achterzijde van uw bovenbeen wordt tegengegaan. Zo voorkomen we dat uw knie in dwangstand komt te staan.

Wat krijgt u aangemeten na een amputatie van het bovenbeen (transfemorale amputatie)?

Meestal krijgt u na de operatie een oedeembroekje. Het materiaal van het broekje zorgt er, samen met bewegen, voor dat vochtophoping afneemt. Of dat nieuwe vochtophoping voorkomen wordt.

Wat is een contractuur en hoe ontstaat het?

In de eerste fase na de operatie zit u voornamelijk in een (rol-)stoel. Hierbij is uw heup (en bij een onderbeenamputatie ook uw knie) ongeveer 90 graden gebogen. Doordat u veel zit of ligt, strekt u uw gewrichten minder vaak dan normaal. Hierdoor hebben uw spieren de neiging zich te verkorten en uw gewrichten te verstijven. Als dat gebeurt, kunt u uw heup en/of knie minder goed strekken. Dit maakt staan of lopen moeilijker.

Hoe kunt u een contractuur voorkomen?

Contracturen zijn gemakkelijker te voorkomen dan te verhelpen. Bewegen is het belangrijkste wat u kunt doen om een contractuur te voorkomen. Het is belangrijk dat u meerdere keren per dag wisselt in één of meer van de volgende houdingen. En dat u de oefeningen doet.

Wissel af in verschillende houdingen in bed

Advies buikligging

U ligt op u buik zonder hoofdkussen. U draait daarbij uw hoofd naar de niet-geamputeerde zijde. Door een opgerolde handdoek of een kussentje net boven de knie, aan de voorkant van het geamputeerde been te leggen, kan de rek vergroot worden.

Advies zijligging

U gaat op de niet-geamputeerde zijde liggen. U trekt de knie van het niet-geamputeerde been naar uw borst. U brengt daarna uw geamputeerde been zover mogelijk naar achteren. Hierbij mag u rek voelen in de lies of in het bovenbeen. Let op: trek uw rug niet hol.

Advies rugligging

U ligt volledig gestrekt op uw rug in bed zonder hoofdkussen.

Om uw knie te helpen nog verder te strekken, kunt u een zandzakje op uw knie leggen.

Om meer rek in uw knie te krijgen, legt u een handdoek onder uw knie.

Oefeningen na een beenamputatie

Terwijl u op uw buik of op uw zij ligt, kunt u ook oefeningen doen. Hierdoor traint u tijdens het rekken de spierkracht van uw been en strekt het gewricht beter. Doe deze oefeningen in het begin (als u nog geen prothese heeft) 3 keer per dag:

Mobiliteitsoefeningen

Oefening 1: rek de achterkant van het been in rugligging
U ligt op uw rug en beweegt uw stomp zo hoog mogelijk naar boven. De bil en het niet geamputeerde been blijven op het matras.

Oefening 2: rek de voorkant van het been in buikligging
U ligt op uw buik en strekt uw geamputeerde been zo ver mogelijk omhoog.

Oefening 3: rekken binnenkant van het been in zijligging.
U ligt op uw niet- geamputeerde zijde en beweegt u stomp zo ver mogelijk omhoog.

Extra oefeningen bij een amputatie van het onderbeen (transtibiaal)

Oefening 1: rek achterkant van de knie
U ligt op uw rug en spant uw bovenbeenspieren aan.

Oefening 2: rek voorkant van de knie
U ligt op uw rug. Breng nu uw geamputeerde been zover mogelijk naar de borst. Buig tegelijkertijd uw knie zover mogelijk.

Spierkrachtoefeningen

In de beginfase zijn de oefeningen bedoeld om spierafbraak tegen te gaan. Als u in het revalidatieproces komt, gaan we werken aan spieropbouw.

Oefening 1: krachtoefening bovenkant van het been
U ligt op uw rug en houdt het geopereerde been gebogen. Daarna strekt u uw geamputeerde been zover mogelijk.

Oefening 2: krachtoefening achterkant been- en bilspieren
U ligt op uw buik. U strekt uw geopereerde been zover mogelijk omhoog. Houd dit 5 seconden vast.

Oefening 3: krachtoefening zijkant heup met behulp van een dynaband (weerstandsband)
U ligt op uw niet-geamputeerde zijde met een dynaband boven de knie. Beweeg nu uw geamputeerde been zover mogelijk omhoog totdat u weerstand voelt.

Lukt het niet om deze oefening op uw zij uit te voeren? Dan kunt u hem ook doen terwijl u op uw rug ligt.

Oefening 4: krachtoefening binnenkant benen met behulp van een handdoek
U ligt op uw rug met een opgerolde handdoek zo laag mogelijk tussen de benen. U drukt vervolgens de handdoek samen. Houd dit 5 seconden vast.

Oefening 5: kracht oefening voorkant van het been.
U ligt op uw buik met een handdoek onder de stomp. Druk de stomp zo hard mogelijk in de onderlaag.

Oefening 7: spierkracht oefening voor achterkant armen
U zit in de rolstoel met beenlade. Duw uzelf af aan de stoelleuningen.

Werken aan zelfstandig bewegen uit bed

Transfer zit-stand met looprek

U zit op de bedrand. Duw uzelf met de handen af aan het bed om te komen staan.

Verplaatsen naar een rolstoel met beenlade
Verplaatst u zichzelf van bijvoorbeeld bed naar uw rolstoel? Let er dan op dat uw geopereerde been het zitvlak van de rolstoel raakt, voordat u gaat zitten. Beweeg vervolgens uw handen naar de stoelleuningen om daarna te gaan zitten.

Zelfstandig bewegen met uw rolstoel
Met u niet geamputeerde been kunt u trippelen in de rolstoel. Dit doet u door met uw hak af te zetten op de ondergrond. De wielen van de rolstoel kunnen daarnaast ook gebruikt worden om zelfstandig te rijden met de rolstoel.

Contact

Heeft u nog vragen, dan kunt u bellen met:

Fysiotherapie

088 624 23 05 (bereikbaar van maandag tot en met vrijdag van 8.30 tot 17.00 uur)