Contact
  1. 6020-Obstructief slaapapneu (OSA)

Bij obstructief slaapapneu (OSA) ontspannen de spieren tijdens de slaap zodanig dat de tong en zachte delen in de keel de ademhaling blokkeren. Er is sprake van OSA als dit minimaal vijf keer per uur gebeurt. OSA beïnvloedt de kwaliteit van de slaap, waardoor mensen een niet verfrissende slaap ervaren, overdag vermoeid of slaperig zijn. Ook u heeft OSA. Hier vertellen wij u meer over uw aandoening en de behandeling ervan.

 

​Vooraf

U heeft in het Slaapcentrum gehoord dat u obstructief slaapapneu heeft, afgekort OSA. Dit kan veel vragen bij u oproepen, bijvoorbeeld: Hoe wordt de diagnose OSA gesteld? Wat kan ik verwachten van de behandeling van OSA? De komende tijd krijgt u veel informatie via de physician assistant of longarts. Het is niet eenvoudig om al deze informatie te onthouden. Deze informatie is bedoeld als naslagwerk.

Zorg is maatwerk

De informatie in deze folder is gebaseerd op de richtlijn ‘Diagnostiek en behandeling van obstructief slaapapneu (OSA) bij volwassenen’, die is opgesteld voor zorgverleners. Hierin staat beschreven wat over het algemeen de beste zorg is voor mensen met OSA. Er staan aanbevelingen en instructies in, maar dit zijn geen wettelijke voorschriften. Zorg aan mensen met OSA blijft immers maatwerk. Een zorgverlener kan om diverse redenen besluiten van de richtlijn af te wijken.

Tot slot

Als er iets niet duidelijk is, vraag uw betreffende zorgverlener dan vooral om opheldering. Ook wanneer er iets gebeurt dat niet voldoet aan uw verwachtingen en dat naar uw idee anders of beter kan, meldt u dit dan aan uw longarts of physician assistant. Uw suggesties en opmerkingen bieden ons de mogelijkheid om de zorg nog beter af te stemmen op de wensen en behoeften van onze patiënten.

Verantwoording

Deze tekst is opgesteld door de physician assistant Longgeneeskunde en de longartsen in samenwerking met de stafdienst Marketing en communicatie van Isala. Hierbij is gebruikgemaakt van de patiëntenversie van de richtlijn OSA en informatie van de Apneuvereniging. Daar waar ‘hij’ en ‘hem’ staat, kan ook ‘zij’ en ‘haar’ worden gelezen en andersom.

Wat is slaapapneu?

Een ademstilstand tijdens de slaap komt bij veel mensen voor. Daar is niks mis mee als het niet te lang duurt en niet te vaak voorkomt. Doordat het lichaam dan kortdurend weinig zuurstof krijgt, zorgt het er zelf voor dat u het signaal krijgt om wakker te worden.

Zo’n volledige ademstilstand noemen we een apneu. Soms is er ook sprake van een gedeeltelijke blokkade van de luchtweg. Dit noemen we hypopneu. Wanneer een apneu of een hypopneu te vaak voorkomt, heeft dit tot gevolg dat uw slaap verstoord kan zijn waardoor gezondheidsklachten kunnen ontstaan.

Verschillende vormen van slaapapneu - obstructief en centraal

Apneus kunnen optreden doordat uw spieren tijdens de slaap ontspannen, waardoor de tong en zachte delen in de keel de ademhaling blokkeren. We spreken dan van obstructief slaapapneu oftewel OSA.

Apneus kunnen ook ontstaan doordat de hersenen te weinig prikkels afgeven om te ademen. Dit noemen we centraal slaapapneu. Dit komt echter weinig voor; OSA komt het meeste voor. 

Soms komen beide bovenstaande vormen voor. We spreken dan van mixed slaapapneu.

Klachten bij OSA

We spreken van OSA als u ’s nachts meer dan vijf keer per uur een ademstilstand heeft en overdag zeer slaperig of vermoeid bent. Mensen met apneu komen vaak onvoldoende in een diepe slaap. De reflexen die zij ’s nachts hebben, houden dat tegen. Diepe slaap is belangrijk om uw lichaam weer de nodige energie te geven. Oppervlakkig slapen is daarvoor niet genoeg. Zo kan bij mensen met apneu slaaptekort ontstaan, waardoor ze overdag minder goed kunnen functioneren.

Tijdens een ademstilstand wordt er onvoldoende zuurstof aangevoerd in uw lichaam. Dit kan schadelijk zijn. Als de periodes tussen de ademstilstanden namelijk niet lang genoeg zijn om het zuurstofgehalte in het bloed weer op peil te brengen, kunnen verschillende organen in uw lichaam aangetast worden. Zo ontstaan er klachten. Per persoon zijn de verschijnselen (symptomen) anders. Mensen met apneu hebben vaak hoge bloeddruk (hypertensie), hoog cholesterolgehalte, hart- en vaatziekten, obesitas (zwaarlijvigheid) en diabetes.

Hoe wordt de diagnose OSA gesteld?

De diagnose wordt in ons ziekenhuis gesteld in het Slaapcentrum. Het stellen van de diagnose is altijd een optelsom. Hierbij spelen uw klachten een belangrijke rol. Deze heeft u met uw behandelaar besproken.

Ook de uitkomst van het slaaponderzoek dat u heeft ondergaan, is van belang. Het resultaat van het slaaponderzoek wordt uitgedrukt in het aantal ademstilstanden (apneus) of sterk verminderde ademhalingen (hypopneus) die u heeft per uur dat u slaapt. Dit noemen we de apneu/hypopneu-index oftewel AHI.

Ernst van OSA

De ernst van uw OSA wordt bepaald door een aantal factoren. Onder andere het aantal ademstilstanden, de mate van klachten die u heeft en andere bijkomende aandoeningen. 

De behandeling van OSA

De behandeling van OSA is gericht op het helemaal wegnemen of sterk verminderen van de klachten van slaperigheid of vermoeidheid overdag en door de apneus te verminderen tijdens het slapen. Er zijn verschillende soorten behandelingen mogelijk. Uw behandelaar bespreekt met u welke behandelmogelijkheden er in uw geval zijn. Er zijn naast andere therapieën ook nog algemene behandeladviezen, deze worden hieronder besproken.

Algemene behandeladviezen

Voor alle patiënten met OSA zijn algemene behandeladviezen van toepassing. Het gaat hier om maatregelen die u zelf kunt treffen en die uw klachten aanmerkelijk kunnen verminderen. Hierbij gaat het om:

  • Afvallen als u te zwaar bent.
  • ’s Avonds geen alcohol meer drinken.
  • Stoppen met roken (zie hieronder).
  • Geen medicijnen nemen waarvan u suf wordt, zoals slaapmiddelen.
  • Voorkomen dat u in rugligging gaat slapen.

Stoppen met roken

Iedereen weet dat roken niet gezond is. Vroeg of laat krijgt u er last van. Hoewel er niet direct een verband is met OSA, heeft roken wel een directe relatie met andere longaandoeningen zoals longkanker en COPD. Tevens is wel bekend dat roken een nadelige invloed heeft op de kwaliteit van uw slaap. Rokers slapen slechter en minder lang dan niet rokers. De zorgverleners van de polikliniek Longgeneeskunde besteden dan ook veel aandacht aan de begeleiding bij het stoppen met roken. Wilt u graag stoppen met roken, bespreek de mogelijkheden van begeleiding dan met uw longarts of physician assistant.

CPAP-behandeling

In overleg met u is er na het bezoek aan het Slaapcentrum gekozen om te starten met CPAP-behandeling. CPAP (spreek uit als: ‘sie-pep’) staat voor continuous positive airway pressure, wat betekent: continue positieve luchtwegdruk. Dit is een vorm van kunstmatige beademing waarbij u spontaan ademt en waarbij tijdens de in- en uitademing een verhoogde luchtdruk wordt aangebracht. De CPAP is de meest toegepaste behandeling bij OSA.

CPAP-apparaat

Het CPAP-apparaat zorgt voortdurend voor een positieve druk in uw luchtwegen. Hierdoor blijven uw luchtwegen goed open – ook wanneer uw spieren verslappen tijdens de diepe slaap – en kunt u onbelemmerd doorademen. Er zullen nauwelijks of geen ademstilstanden meer optreden. Tijdens uw slaap wordt via een speciaal ontworpen masker over neus of over neus en mond lucht in de bovenste luchtwegen geblazen. Hierdoor ontstaat voldoende druk om de luchtwegen open te houden.

Bij CPAP-apparaten geeft het uitademen tegen de instromende lucht in een duidelijk gevoel van weerstand. Hieraan moet u in het begin een beetje wennen. Soms kan het apparaat uitdroging van de slijmvliezen veroorzaken. Daarom krijgt u altijd een luchtbevochtiger bij uw CPAP geleverd. De bevochtiger zorgt dat water door middel van een verwarmingsplaat verdampt. Het verdampte water zal worden meegenomen in de lucht, waardoor het bij uw neusslijmvliezen komt.

Aan het begin van de behandeling met CPAP krijgt u het apparaat eerst een paar weken op proef. Deze proefperiode is zeer bepalend voor hoe goed u de behandeling kunt volhouden. Tijdens deze proefperiode wordt gekeken:

  • of de CPAP-druk goed is ingesteld; zo nodig wordt de druk aangepast;
  • of u het masker goed kunt gebruiken; zo nodig krijgt u een ander masker.

Aan het einde van de proefperiode wordt gekeken of een CPAP-behandeling bij u succesvol is. Er worden dan de volgende vragen gesteld:

  • Is uw AHI (apneu/hypopneu-index) gedaald?
  • Zijn uw klachten verminderd?

Als de proefperiode succesvol is verlopen, kunt u het CPAP-apparaat blijven gebruiken.

Wat kunt u verwachten van het CPAP-apparaat?

Proeven hebben aangetoond dat patiënten die gedurende de nacht een CPAP-apparaat gebruiken, overdag alerter en beter geconcentreerd zijn. In het algemeen ervaren zij een betere kwaliteit van leven.

Als u het advies van uw arts goed opvolgt, krijgt u de rustgevende slaap die iedereen nodig heeft. Daarnaast zult u met een uitgeruster gevoel wakker worden. Andere verbeteringen die u kunt merken:

  • Een wakker gevoel overdag.
  • Beter motivatie.
  • Betere arbeidsprestaties.
  • Een fit gevoel.
  • Weinig tot geen snurkgeluid gedurende de nacht.

BiLevel
Wanneer een patiënt een zeer hoge druk nodig heeft, wordt het soms lastig om uit te ademen. Deze apparatuur geeft bij het uitademen een verlaagde uitademdruk, die het uitademen vergemakkelijkt.

Welk CPAP-apparaat u krijgt, ligt aan de aanvraag van uw behandelaar. Deze beoordeelt op basis van meerdere factoren wat voor u geschikt zou kunnen zijn. Daarnaast kan het zijn dat de firma in overleg met uw behandelend specialist besluit dat het soort apparaat gewijzigd wordt.

Tips bij starten van CPAP

  • Plaats de CPAP bij uw bed. Bij voorkeur het apparaat lager dan uw hoofd in verband met mogelijke condensvorming.
  • Gebruik de CPAP iedere nacht. Wanneer u het masker moeilijk kunt verdragen, probeert u hem dan in ieder geval het eerste uur op te zetten zodat u went aan het apparaat.
  • Wanneer u irritatieplekken krijgt op het gezicht van het gebruik van het masker, kunt u deze plekken voor het plaatsen van het masker insmeren met vaseline of voorzien van blaarpleisters. Ook kunt u via internet handige gelstrips bestellen voor op uw neusrug ter bescherming van de huid.
  • Wanneer u tegen problemen aanloopt in de proefperiode kunt u op twee momenten in de week contact opnemen met een medewerker van de polikliniek Longgeneeskunde. Wanneer dit is, kunt u vinden in uw persoonlijk behandelplan. Als er dringende zaken zijn, kunt u via de polikliniek Longgeneeskunde altijd direct contact opnemen.

Onderhoud van het CPAP-apparaat

Het CPAP-apparaat moet regelmatig gereinigd worden, net als het masker. De leverancier die u de CPAP levert, zal u ook schoonmaakinstructies geven. 

Uitlezen CPAP

Om therapie te evalueren kunnen wij uw CPAP uitlezen. Uw CPAP registreert een groot aantal gegevens zoals het aantal gebruikte uren, maskerlekkage en het aantal ademstops per uur die nog over zijn.

Als u tijdens de startperiode problemen ervaart met het apparaat of masker, neemt u dan contact op met Mediq op telefoonnummer (030) 28 21 105. Voor andere vragen of contact belt u met Isala Slaapcentrum.

Controlebezoek

Ongeveer twee maanden na het starten met de CPAP wordt u gezien op de polikliniek Longgeneeskunde door de physician assistant of longarts die u verder begeleidt bij het gebruik van de CPAP. Er vinden controles plaats en zo nodig wordt uw therapie aangepast. Als het nodig is, is er overleg met de andere specialisten van het Slaapcentrum.

OSA behandeling: MRA

Een andere mogelijke behandeling voor uw slaapapneu is een speciale slaapbeugel: ook MRA genoemd (mandibulair repositie apparaat). Deze beugel wordt over uw tanden geschoven, zodat de onderkaak naar voren komt tijdens de slaap. De tong zakt hierdoor minder makkelijk in de keel waardoor het snurken en/of slaapapneu vermindert of stopt. Deze beugel kan worden gemaakt door een kaakchirurg in Isala of door een (hiervoor gecertificeerde) tandarts. 

OSA behandeling: positietherapie

Slaapapneu en snurken zijn vaak houdingsafhankelijk. De meeste mensen snurken meer en/of hebben meer ademstops als ze op hun rug liggen. Door op de zij te gaan liggen kan het snurken, de ademstops en daarmee gepaard gaande vermoeidheid en slaperigheid afnemen of verdwijnen. Om dit te realiseren kunt u een tennisbal tussen de schouderbladen in het slaapshirt vast maken. Dan draait u moeilijker op uw rug. Doordat de rugligging niet comfortabel is neemt de tijd dat op de rug wordt gelegen af. Alternatieven voor de tennisbal zijn de commercieel verkrijgbare snurkgordels: de nightbalance of de snorebreaker. Deze draagt u om uw borstkas, en geven in rugligging een trilling af waardoor u weer op de zij draait. Deze behandeling is niet altijd geschikt, uw behandelaar zal dit met u bespreken.

OSA en overgewicht

Er is een duidelijke relatie tussen overgewicht en OSA. Afvallen is dus in sommige gevallen de beste behandeling. Het kan OSA sterk verbeteren of soms zelfs doen verdwijnen. 

We weten wel dat het afvallen moeilijk is als u OSA heeft. Waarom is het zo moeilijk om af te vallen? Gezien het slaaptekort ontstaat oververmoeidheid. Een typische reactie van het lichaam op oververmoeidheid is een hongergevoel om het tekort aan energie op te vangen. Maar ook als u niet méér eet dan de dagelijkse behoefte, wordt het afvallen moeilijker. Door zuurstoftekort raakt de insulinehuishouding ontregeld. Hierdoor worden suikers niet verbrand maar afgezet als vet.
Wij kunnen u helpen of begeleiden met het aanleren van gezonde eetgewoontes, in combinatie met een gezonde leefstijl en bewegen. Er zijn ook programma's die vergoed worden door uw zorgverzekeraar (gecombineerde leefstijl interventie). Vraag uw zorgverlener naar de mogelijkheden. En bespreek met uw zorgverlener ook de mogelijkheden van begeleiding in Isala of eventueel bij u in de buurt.

Autorijden

Heeft u slaapapneu? Dan kan dat gevolgen hebben voor uw rijbewijs. Wij bespreken met u wat dit betekent. Wij verwijzen hierbij naar de website van het CBR.

Wetenschappelijk onderzoek

In Isala streven wij ernaar om u voor uw aandoening zo goed mogelijk te behandelen en te helpen. Wij proberen dat te doen volgens de meest recente inzichten uit wetenschappelijk onderzoek. Er is veel bekend over de behandeling van OSA maar toch zijn er voor ons ook vragen die onbeantwoord zijn.

Wij vinden het belangrijk om te proberen antwoorden te vinden op die vragen, om daarmee in de toekomst mensen met OSA nog beter te kunnen helpen. Daarom doen de longartsen van Isala veel aan (wetenschappelijk) onderzoek.
Dat betekent dat – als u op onze polikliniek onder behandeling bent – de mogelijkheid bestaat dat u daarmee te maken krijgt of daarvoor gevraagd wordt.

Meer informatie leest u in de folder Rechten en plichten. 

Contact

Heeft u nog vragen, dan kunt u bellen met het Slaapcentrum. U belt dan met de locatie in Zwolle, óók als u op een andere locatie onder behandeling bent.

Zwolle

088 624 42 17 (bereikbaar op werkdagen van 8.00 tot 17.00 uur)
slaapcentrum@isala.nl

Meppel

t 088 624 42 17 (bereikbaar op werkdagen van 8.30 tot 17.00 uur)

Steenwijk

t 088 624 42 17 (bereikbaar op werkdagen van 8.30 tot 17.00 uur)

Kunt u niet komen? Laat het ons snel weten, dan maken wij een nieuwe afspraak.

Laatst gewijzigd 30 november 2021 / 6020

Gerelateerde folders