Borstkanker en opvliegersBorstkanker en opvliegers

Bijlage van het PID Borstkanker

Sommige mensen hebben er slechts af en toe last van, anderen hebben ze wel tien tot twintig keer per dag. Meestal duurt een opvlieger een paar seconden of minuten, maar de klachten kunnen ook een kwartier of halfuur aanwezig blijven. Opvliegers kunnen in de nacht optreden met flinke transpiratie-aanvallen. In ernstige gevallen ontstaan hierdoor slaapproblemen, moeheid en/of prikkelbaarheid. De impact van opvliegers op het dagelijks leven verschilt per persoon. Dit hangt onder andere samen met de hoeveelheid en de ernst van de opvliegers.

Hormoonschommelingen

Tijdens de overgang ontstaan bij vrouwen hormoonschommelingen. De meeste westerse vrouwen krijgen hun laatste menstruatie tussen hun veertigste en zestigste jaar; de gemiddelde leeftijd is 51 jaar. De laatste menstruatie wordt ook wel menopauze genoemd. Voor en na de menopauze is er een periode van enkele jaren waarin de hormonen een nieuw evenwicht zoeken. Deze periode wordt de overgang, het climacterium, genoemd. De duur ervan is voor iedere vrouw verschillend, maar is gemiddeld vier jaar. Vrouwen van wie de moeder vroeg in de overgang kwam, hebben een grotere kans ook vroeg in de overgang te komen. De orale anticonceptiepil kan overgangsklachten onderdrukken, maar heeft geen invloed op het tijdstip dat de overgang begint.

Bij een kwart van de vrouwen gaat de overgang gepaard met klachten die het dagelijks leven kunnen verstoren, anderen hebben helemaal geen klachten. Van de vrouwen in de overgang heeft 80% in meer of mindere mate opvliegers. De meeste opvliegers komen voor tijdens de overgang, tot een jaar na de laatste menstruatie (de menopauze). 5% van de vrouwen heeft na 10 jaar nog veel overgangsklachten.

Ook mannen produceren vrouwelijke hormonen. Net zoals vrouwen mannelijke hormonen produceren.
Bij de behandeling van mannen met borstkanker met het middel tamoxifen (een vorm van hormonale of endocriene therapie) kunnen opvliegers ontstaan als bijwerking van de behandeling.

Oorzaken opvliegers bij borstkanker

Hoe opvliegers precies worden veroorzaakt is niet bekend. Waarschijnlijk zorgen hormoonschommelingen voor veranderingen in de gevoeligheid voor schommelingen in de lichaamstemperatuur. Bij borstkanker kunnen vrouwen én mannen opvliegers ontwikkelen. Er zijn verschillende oorzaken:

• Hormoonbehandeling kan opvliegers veroorzaken.
• Chemotherapie zorgt ervoor dat vrouwen die nog niet in de overgang waren, versneld in de overgang komen. Hierdoor worden opvliegers doorgaans heviger ervaren dan bij een natuurlijke overgang.
• Als de eierstokken worden verwijderd of worden behandeld met een middel dat de productie van vrouwelijke hormonen door de eierstokken stillegt, kunnen plotselinge en hevige overgangsklachten ontstaan.
• Als vrouwen na de diagnose borstkanker moeten stoppen met de anticonceptiepil of hormoonvervangende medicijnen tegen overgangsklachten, kunnen hinderlijke overgangsklachten ontstaan.

Wat kunt u doen bij opvliegers?

• Draag niet te warme kleding en draag laagjes, zodat u iets uit kunt trekken als u een opvlieger voelt aankomen. Draag katoenen kleding, dit reguleert de lichaamswarmte beter dan synthetische kleding. Ook helpt het als de kleding niet te strak zit.
• Gebruik een katoenen dekbed of een dekbed dat warmte reguleert.
• Als uw merkt dat u na het drinken van koffie, thee of alcohol óf het eten van gekruide maaltijden meer opvliegers krijgt, kunt u ervoor kiezen om dit te minderen of te laten staan.
• Het kan prettig zijn een waaiertje of flesje water mee te nemen. Ook kunt u polsen afspoelen met koud water voor een snellere verlichting tijdens een opvlieger. Ook zijn er via internet verkoelende sjaaltjes verkrijgbaar.
• Probeer tijdens een opvlieger zoveel mogelijk te ontspannen. Maak het bespreekbaar in uw omgeving.
• Gebruik van preparaten of supplementen op sojabasis worden afgeraden bij hormonale therapie.

Als de opvliegers veel last geven en de genoemde adviezen geven geen verbetering, maak dan een afspraak met uw regieverpleegkundige of arts.

Aanvullende informatie 

• Patiëntenvereniging gynaecologie Nederland – overgang
• Patiëntenvoorlichting Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie
• Intermezzo Zwolle, diverse programma’s via site