Contact
  1. ‘Een op de zeven vrouwen krijgt borstkanker’

Nog altijd krijgen veel vrouwen vroeg of laat met borstkanker te maken. In oktober borstkankermaand geeft chirurg-oncoloog Anne Brecht Francken antwoord op veelgestelde vragen over deze nare ziekte.

Anne Brecht Francken in gang

Eerst een vraag die binnenkwam op ons oproepje op Instagram: “Ik ben vijf jaar geleden behandeld voor borstkanker en heb onder meer chemotherapie gehad. Werkt deze chemotherapie ook tegen andere soorten kanker?”

‘Er bestaan heel veel verschillende soorten chemotherapieën die allemaal net anders werken. Bijna elke kanker heeft z’n eigen chemotherapie. Wel is het zo dat veel chemotherapieën op delende cellen werken en hiervan is sprake bij alle vormen van kanker. Dus je zou ergens kunnen zeggen dat een chemotherapie voor specifiek borstkanker mogelijk ook iets tegen andere kankers doet. Maar dan wel alleen op het moment dat het gegeven wordt. Chemotherapie werkt in elk geval niet preventief en kan geen kankers voorkomen.’

Wat zijn de grootste risico’s voor het krijgen van borstkanker?

‘Dat klinkt als een makkelijke vraag, maar is het niet. Erfelijkheid is in elk geval een belangrijke factor. In bepaalde families komt borstkanker meer voor en zijn er genen vastgesteld die ervoor zorgen dat de kans op borstkanker groter is. Daarnaast zijn er verschillende factoren die mogelijk een rol spelen of een licht verhoogd risico geven. Zoals bijvoorbeeld overgewicht, overmatige alcoholconsumptie, stress, een verstoord slaap-waakritme, en voeding. In de westerse wereld zien we trouwens meer borstkanker, maar met welke voedingsbestanddelen dat dan precies te maken zou kunnen hebben, weten we niet zeker.’

‘In welke mate al deze factoren echt een rol spelen en in hoeverre er een direct verband is te leggen met het krijgen van borstkanker, is niet met zekerheid vast te stellen. Het is bijvoorbeeld niet zo dat als deze factoren afwezig zijn, iemand dan zeker weten geen borstkanker krijgt. In het algemeen kun je natuurlijk zeggen dat een gezonde leefstijl, met genoeg rust en balans, belangrijk is. Ook voor het verkleinen van de risico’s op het krijgen van borstkanker. Maar garanties zijn er helaas niet af te geven.’

Kunnen mannen ook borstkanker krijgen?

‘Zeker, maar die groep is wel heel klein. In Nederland zijn er ongeveer 100 mannen met borstkanker per jaar. Van de vrouwen krijgt ongeveer 1 op de 7 borstkanker. Dit is dus een veel grotere groep en deze groep wordt met de jaren steeds groter. Ten opzichte van 1990 zijn er nu ongeveer twee keer zoveel vrouwen per jaar die de diagnose krijgen. Inmiddels ruim 14.500 vrouwen in Nederland per jaar. Hoe dat precies komt weten we niet. Mogelijk heeft dit te maken met leefstijl.’

Waarom wordt er pas op borstkanker gescreend bij vrouwen vanaf vijftig jaar? De ziekte komt toch ook voor bij jongere vrouwen?

‘Dat klopt, maar gelukkig nog wel veel minder vaak. Daarnaast is het is zo dat de borsten van jongere vrouwen vaak veel moeilijker te fotograferen zijn dan die van oudere vrouwen. Dat komt omdat het borstweefsel van jonge vrouwen vaak dichter is. Eigenlijk heb je er dan dus niet zoveel aan. Bovendien komt er bij een mammografie (röntgenfoto van de borst) röntgenstraling vrij en liever wil je daar jongere vrouwen niet aan blootstellen als dat niet noodzakelijk is. Dat kan immers ook weer schadelijk zijn.’

‘Nu is het wel zo dat er een nieuwe studie is gestart, waarbij in plaats van een röntgenfoto een MRI van de borst wordt gemaakt. De resultaten lijken positief. Voorlopig dient het als alternatief voor de röntgenfoto bij oudere vrouwen, bij wie de borsten ook moeilijker op de foto zijn te zetten. In theorie zou de MRI voor screening bij jongere vrouwen ingezet kunnen worden. Maar nog steeds zouden er dan maar weinig patiënten met borstkanker gevonden worden, aangezien het heel weinig voorkomt op jongere leeftijd. En er hangt natuurlijk ook een kostenplaatje aan, dat is meer een politiek vraagstuk.’

Screenen bij jongere vrouwen is wat jou betreft niet beter?

‘Ik denk dat screening alleen zin heeft bij vrouwen vanaf 50 jaar of bij vrouwen met een sterk verhoogd risico, zoals in de huidige praktijk. Wat we niet moeten vergeten is dat er ook nadelen kleven aan veelvuldig screenen. Door het bevolkingsonderzoek borstkanker komen we regelmatig afwijkingen in borsten tegen, waarbij het maar zeer de vraag is of vrouwen daar in de toekomst ooit echt ziek van worden. Toch krijgen vrouwen na zo’n uitslag vaak te maken met intensieve onderzoeken en zelfs behandelingen. Dat betekent dat deze groep vrouwen een bepaalde periode in angst leeft, terwijl dat misschien helemaal niet nodig is. En juist die angst en stress kan schadelijk zijn voor de gezondheid. In het ergste geval kan het zelfs zo zijn dat een borst wordt verwijderd, terwijl een afwijking in een borst niet levensbedreigend hoeft te zijn. Dat is de keerzijde van heel veel screenen en ik ben blij dat hier nu ook meer onderzoek naar wordt gedaan.’

Kun je iets doen om onnodige angst voor borstkanker te voorkomen?

‘In het Isala Oncologisch centrum hebben we daar meer aan willen doen. Snelle geruststelling vinden wij eigenlijk belangrijker dan snelle diagnose en behandeling. Dat klinkt in eerste instantie misschien gek, maar is eigenlijk heel logisch. Voor het stellen van een diagnose en het opzetten van een behandelplan heb je juist meer zorgvuldigheid en tijd nodig.’

‘Daarom werken we in het Isala Oncologisch centrum sinds een tijd met de Diagnosepoli Mamma. De insteek daarvan is dat vrouwen die geen borstkanker hebben, dit ook gelijk van de radioloog horen na het maken van de röntgenfoto’s. Zo’n vijf à tien minuten moeten ze wachten, voordat ze opgelucht terug naar huis kunnen. Dat deden we eerder anders. Toen kregen ook de vrouwen die geen borstkanker hadden dit pas na een halve dag te horen. Dit leverde een hoop onnodige stress op, en onderschat niet wat dit met een mens doet.’

‘De nieuwe manier van werken heeft mijn werk als chirurg-oncoloog behoorlijk veranderd. Eerder bracht ik vaker goed nieuws. Nu kunnen we als chirurgen meer tijd besteden aan het behandelen van patiënten die wel borstkanker hebben. Het is er niet lichter op geworden, dat is waar. Maar ik kan mijn tijd nu wel effectiever benutten.’

 

Gerelateerd nieuws