Kolven en bewaren van moedermelk Kolven en bewaren van moedermelk

Moedermelk is de beste voeding voor je baby. Het versterkt en stimuleert het immuunsysteem van je kindje. Zo helpt het beschermen tegen ziekte, ook op de langere termijn. Moedermelk verkleint bovendien de kans op het ontwikkelen van allergieën.

Hoe kolf je voor jouw baby?

Is jouw baby op tijd geboren?

Dan is kolven alleen nodig als jouw baby niet goed kan aanhappen na 12 tot 24 uur na de geboorte. Jouw baby heeft voldoende reserves om het drinken aan de borst te leren. Jouw baby heeft niet meteen honger als het geboren is.

Is jouw baby te vroeggeboren of ziek?

Begin dan zo snel mogelijk na je bevalling of keizersnede met kolven. Zo komt de melkproductie op gang. Het is het beste om binnen het eerste uur na je bevalling te kolven. Begin in elk geval met kolven binnen zes uur na je bevalling.

In het begin kan het zijn dat je nog maar kleine hoeveelheden moedermelk kolft. Kolven is iets dat je moet leren en het kan even duren, voordat je het goed kunt. Weet dat élke druppel moedermelk kostbaar is. En dat je moedermelk kan bewaren, maar ook gelijk vers aan jouw baby kan geven.

De gezondheid van je baby kan invloed hebben op de hoeveelheid melk die je kolft. En als je je veel zorgen maakt over je baby, kan het moeilijk zijn om voldoende moedermelk te kolven. Ook stress is namelijk van invloed op de toeschietreflex en hoeveelheid melk die je kolft. Dit is een normale reactie op de emoties die je doormaakt als je baby in het ziekenhuis ligt. Blijf in elk geval jouw borsten stimuleren om moedermelk aan te maken. Wij raden je dan ook aan om minimaal zeven tot acht keer per dag te kolven.

Als je naar huis gaat of jouw baby mag snel naar huis, dan kan de hoeveelheid melk wat afnemen door de spanning. Maak je hier geen zorgen over. Dat is normaal. En door één of twee keer extra te kolven, kun je de melkproductie weer stimuleren.

Het begint met kolven met de hand

Waarom is het voor jou belangrijk om in de eerste dagen na je bevalling met de hand te kolven? Uit onderzoek blijkt dat dit voor meer colostrum (eerste moedermelk) en moedermelk kan zorgen op de lange termijn. Een kolf kan namelijk niet de borst helemaal leegmaken. Een kolf kan ook niet altijd goed het colostrum uit de borst halen. Door met de hand te kolven, doe je de tong- en kaakbewegingen van je baby na. Zo komt er soms meer colostrum vrij. Bovendien blijft er geen colostrum achter in de kolfonderdelen. Je kunt handmatig kolven ook combineren met stimulatie door een kolfapparaat.

Hoe krijgt jouw baby de eerste belangrijke moedermelk?

Kan jouw baby de eerste (gele) moedermelk niet zelf uit je borst drinken? Start dan zo snel mogelijk na de geboorte met kolven. Je kunt met de hand wat druppels melk uit je borst kolven en vervolgens doorgaan met een elektrische dubbele kolf. Als je al wat moedermelk hebt, kan je dit als eerste voeding aan je baby geven. Verderop lees je meer over hoe kolven met de hand gaat.

Hoe breng je jouw borstvoeding goed op gang?

• Kolf minimaal 7 tot 8 keer per 24 uur. Elke keer kolf je 15 minuten.
• Heeft jouw baby al een paar keer aan de borst gedronken? Kolf dan alleen als je baby een voeding heeft gemist.
• Drinkt jouw baby na 12 uur nog niet goed aan de borst? Begin dan met kolven, nadat je jouw baby aan de borst hebt laten drinken. De verpleegkundige kan jou hierbij helpen.
• Heeft jouw baby bijvoeding nodig? Kolf dan na elke borstvoeding.

Op welke tijden kun je het best kolven?

Er is geen vast tijdschema voor kolven. Het is wel belangrijk om 7 tot 8 keer te kolven per dag, verdeeld over 24 uur. Dat betekent dat je ongeveer elke 3 uur een kwartier lang kolft. Sla niet over. 

Moet je ook ’s nachts kolven?

Wij raden je aan om in het begin ook 's nachts te kolven. Probeer dan maximaal 4 uur tussen de kolfbeurten aan te houden. Is je melkproductie goed op gang en gaat het kolven goed? Dan kun je 's nachts tussen de kolfbeurten maximaal 6 uur aanhouden. Soms zelfs langer. Denk ook om je eigen gezondheid en zoek een goede balans tussen voldoende kolfbeurten en rust.

Moet je vaak blijven kolven als je meer melk hebt, dan jouw baby nodig heeft?

Ja. Als jouw baby te vroeg geboren is, kolf jij waarschijnlijk al snel meer melk dan jouw baby kan drinken. Dat is prima en zelfs goed. Je kunt de moedermelk invriezen voor later gebruik. Kolf in elk geval regelmatig: minimaal zeven tot acht keer per dag. Zo houd je de melkproductie op gang.

Kan de hoeveelheid moedermelk per kolfbeurt verschillen?

Ja, dat kan en is normaal. Houd eventueel de hoeveelheid moedermelk met een kolfdagboek bij.

Kun je wel borstvoeding geven bij medicijngebruik?

Overleg dit met de arts van je baby. Je kunt ook overleggen met een collega van het Medicatie Adviespunt Zwangeren en Lactatie (MAZ). Zij zijn bereikbaar per mail via maz@isala.nl. Goed om te weten: er zijn maar weinig medicijnen waarbij je geen borstvoeding/moedermelk mag geven.

Hoeveel melk per kolfbeurt is normaal?

In het begin is het normaal dat tijdens de eerste kolfbeurten, geen of maar een paar druppels moedermelk vrijkomt. Daarna heb je waarschijnlijk steeds iets meer moedermelk. Is dat na de derde dag niet zo? Vraag dan eventueel een lactatiekundige om hulp.

De volgende hoeveelheden melk zijn 'normaal' (10 tot 14 dagen na je bevalling):

• ideaal: meer dan 750 ml per 24 uur
• gemiddeld: 350 tot 500 ml per 24 uur
• laag: minder dan 350 ml per 24 uur

Twijfel je? Vraag dan een lactatiekundige van Isala om hulp.

Kolven van moedermelk

Hoe kolf je met de hand?

Zorg voor schone handen als je met de hand kolft. Was dus eerst je handen en gebruik een schoon flesje of lepeltje om de moedermelk op te vangen. Voordat je gaat kolven, kun je je borsten eerst zachtjes aanraken om de toeschietreflex te stimuleren.

Bekijk deze korte instructiefilm over kolven met de hand van onze lactatiekundigen.

Welk kolfapparaat is goed?

Naast het met de hand kolven, raden wij de Medela Symphony-kolf (met dubbele afkolfset) aan. Dit apparaat is beschikbaar in Isala. Je ontvangt dan één keer 2 persoonlijke vacuüm-membranen. Bewaar deze goed. Tijdens je opname gebruik je deze elke keer weer. 

Hoe kolf ik met de Medela Symphony-kolf van Isala?

In Isala gebruiken we de Medela Symphony- kolf met een dubbele afkolfset. Hiermee kolf je beide borsten tegelijk 15 minuten. Komt de toeschietreflex wat later en de melk stroomt nog? Kolf dan enkele minuten door op het gewone programma, totdat je wilt stoppen.

Was voordat je gaat kolven je handen.

Haal de borstschilden uit de verpakking en sluit de onderdelen aan.

1. Masseer kort je borsten om ze voor te bereiden op het kolven. Dit laat de melk makkelijker toeschieten.
2. Probeer met de hand wat melk uit de borst te kolven. Deze melk kun je opvangen.
3. Daarna kun je met elektrisch kolven beginnen.
4. Leg je handen tijdens het kolven op je borst (huid op huid).

Welk kolfprogramma kies ik?

Je gebruikt de eerste dagen het 'Initiate programma'. 

Daarna het 'Maintain programma'. 

Korte handleiding Medela Symphony kolf

Er is ook een korte handleiding voor het gebruik van de Medela Symphony kolf. 

Wat doe ik na het kolven?

• Schrijf op een sticker: naam en geboortedatum van je baby, datum en tijd van het afkolven
• Plak de sticker op de moedermelkpotjes.
• Noteer de hoeveelheid melk in een kolfdagboek of in de app 'Medela Family'.
• Spoel de borstschilden direct na gebruik af met koud water en daarna met warm water. Sluit af met koud water.
• Droog ze goed af en bewaar de schildjes in een schone droge katoenen luier, in de koelkast.
• Neem de kolf af met een desinfecterend doekje.

• Vervang 1 keer per 24 uur de kolfschilden. Gebruik je een gekochte kolfset? Spoel deze dan ook zoals hierboven staat. En kook de kolfset één keer per dag uit. Let op: niet de slangetjes en membranen meekoken.

Hoe kies je het juiste borstschild?

• Gebruik je het juiste borstschild? Maat 22, 25, 27, 30
• Drukken de randen van het borstschild niet in je borst?

Hoe neem je afgekolfde melk mee?

Neem tijdens het vervoer tussen thuis en Isala de gekoelde melk mee in een koelbox of -tas met koelelementen.

Hoe bewaar je afgekolfde melk?

Moedermelk is onder andere door de aanwezigheid van levende witte bloedcellen, goed houdbaar. Zéker als de melk goed bewaard en vervoerd wordt. In het schema hieronder zie je hoe lang je de melk kunt bewaren.

Let op:

• Sluit de flesjes en zet ze meteen in de koelkast.
• Zet de flesjes niet in de deur van de koelkast vanwege temperatuurschommelingen.
• Laat vóór het invriezen de melk in de koelkast afkoelen.
• Afgekoelde moedermelk die ingevroren moet worden, moet binnen 24 uur na het kolven in de diepvries.
• Kleine porties moedermelk, die op verschillende tijden van dezelfde dag zijn afgekolfd, kunnen na afkoeling bij elkaar worden gedaan. En binnen 24 uur samen worden ingevroren.
• Bevroren moedermelk ontdooien in de koelkast. Heb je de voeding sneller nodig? Ontdooi de melk dan onder een stromende kraan, die je langzaam van koud naar warm draait. Nooit direct onder een hete kraan ontdooien. Hierdoor werken sommige antistoffen niet meer. Ontdooi ook nooit melk op kamertemperatuur. De kans op bacteriën is hierbij te groot.
• Ingevroren melk kan na het ontdooien veilig in de koelkast worden bewaard. De melk mag niet opnieuw worden ingevroren. Gebruik de melk binnen de aangegeven tijd.

Moet je afgekolfde melk eerst verwarmen?

Moedermelk is 35-37°C. Wil je moedermelk uit de koelkast verwarmen? Volg dan de volgende adviezen op:

• Colostrum wordt ook wel op kamertemperatuur of onder warm stromend water opgewarmd.
• Verwarmen tot ongeveer 35-37°C onder stromend warm water heeft de voorkeur.

Op de Neonatale intensive care unit (NICU) of afdeling Kindergeneeskunde:

• De voeding wordt klaargemaakt door de medewerkers op de afdeling.
• Neem voldoende verse voeding voor 24 uur mee of voldoende tot het volgende bezoek en vries de rest thuis in.

Thuis:

• Je kunt de melk opwarmen tot 35-37°C met een flessenwarmer. Dit is het makkelijkst. Vul de flessenwarmer steeds met vers water om het kweken van de legionellabacterie te voorkomen.
• Je kunt de melk ook in een pannetje met warm water ‘au bain marie’ verwarmen.

Waar kun je een borstkolf huren?

Een professionele elektrische kolf is de beste kolf om moedermelk goed op gang te brengen. De eerste 14 tot 21 dagen raden wij je aan een professionele borstkolf te gebruiken.

Een Medela Symphony borstkolf kun je huren via:

• www.huurkolf.nl (voor regio Zwolle)
  Af te halen bij Mens en Kinders (Assendorperstraat 66 in Zwolle)
• www.kolfhuren.com (voor regio Kampen/IJsselmuiden)
  Af te halen in IJsselmuiden
• Lactatiekundige Praktijk Samengroeien (voor regio Hasselt)
  Af te halen in Hasselt
• Via www.medela.nl kun je kijken of er een kolfverhuurpunt in je eigen woonplaats/regio is
• Vaak weet de kraamzorgorganisatie of je verloskundige ook waar je terecht kunt

Ga je na je opname naar het Ronald McDonald Huis Zwolle?

Dan kun je een kolfapparaat van het Ronald McDonald Huis gebruiken. Je hebt voor deze kolf een eigen dubbele kolfset nodig. Die kun je bij het Ronald McDonald Huis kopen. Denk eraan dat als je (tussendoor even) naar huis gaat, je dan moet zorgen voor een eigen (huur)kolf.

Je kunt ook een kolfapparaat kopen. Wij raden aan dit pas te doen als de moedermelk goed op gang is (meestal na 10-14 dagen).  Laat je goed informeren door een lactatiekundige welke kolf voor jou het beste is.

Kolfdagboekje

Een kolfdagboek is een handig hulpmiddel tijdens de eerste dagen/weken na de geboorte van je baby. Door het bijhouden van de hoeveelheid melk in een kolfdagboek, krijg je ook inzicht in hoe vaak je melk hebt en het verloop ervan. Zo kun je beter inspelen op veranderingen. Ook kun je de app 'Medela Family' hiervoor op je telefoon downloaden.

Bij de Symhony-kolf zit een gebruiksaanwijzing. Lees deze goed door voordat je gaat kolven. Dat levert namelijk vaak meer moedermelk op. In het kolfdagboek je de hoeveelheid melk noteren. Vraag de verpleegkundige eventueel om uitleg.

Vul in het kolfdagboek:

• welke dag het is; Dag 1, Dag 2 enzovoort
• de datum
• hoeveelheid melk van elke kolfbeurt

Zo kun je snel signaleren of er iets in verandert. Ook kun je bijzonderheden, zoals pijn of harde plekken noteren. En dit eventueel bespreken met de verpleegkundige of lactatiekundige.

Contact

Heb je nog vragen? Stel die dan gerust aan de verpleegkundige of lactatiekundige.

Zwolle

afdeling Verloskunde
lactatiekundige@isala.nl
088 624 14 40

Kindergeneeskunde
088 624 14 35

Neonatale intensive care 
088 624 52 71
nicu.neonatologie@isala.nl
www.isala.nl/neonatologie

Zoek een lactatiekundige in jouw omgeving:

Nederlandse Vereniging van Lactatiekundigen
Postbus 1444
1300 BK Almere
0900 522 82 84 of 0900-lactatie
www.nvlborstvoeding.nl

Vrijwilligersorganisaties:

Borstvoedingsorganisatie La Leche League
Postbus 212
4300 AE Zierikzee
(0111) 41 31 89
www.lalecheleague.nl

Op kijk op www.borstvoeding.com.