Hersenbloeding Hersenbloeding

Een derde van de patiënten met een hersenbloeding overlijdt voordat het ziekenhuis bereikt is. Ook als de bloeding uit zichzelf snel tot stilstand komt, is de prognose sterk wisselend. Het ziekbed kan lang zijn en ook tijdens deze periode is de mate waarin de patiënt herstelt moeilijk te voorspellen. Volledig herstel is mogelijk, maar ook ernstige invaliditeit kan het gevolg zijn.

Subarachnoïdale bloeding

Een SAB is meestal het gevolg van een uitstulping van de wand (een aneurysma) in een van de slagaders in de hersenen. Door de bloeddruk knapt het aneurysma. Het gevolg is een bloeding rondom de hersenen tussen de hersenvliezen (afbeelding 1).

Risicofactoren

De aandoening komt niet vaak voor. Er zijn ongeveer duizend patiënten per jaar in Nederland. Dit type hersenbloeding treedt vooral op tussen het veertigste en vijftigste levensjaar. In principe is deze aandoening niet erfelijk, maar in sommige families kan de kans op een aneurysma verhoogd zijn. Andere risicofactoren zijn: roken, een hoge bloeddruk en alcoholmisbruik.

Verschijnselen

De verschijnselen zijn een zeer plotseling optredende heftige en aanhoudende hoofdpijn en nekpijn. Veel patiënten beschrijven een ‘knapje’ of slag in de nek. Ook is er vaak sprake van misselijkheid en braken. Als de bloeding zeer ernstig is, kan er beschadiging van hersenfuncties optreden en bewustzijnsverlies of coma.

Opname op de afdeling Intensive care

De behandeling van een subarachnoïdale bloeding vindt in eerste instantie meestal plaats op de afdeling Intensive care. Een opname op deze afdeling is een ingrijpende gebeurtenis. De zorg voor de patiënt wordt vrijwel helemaal door de verpleegkundigen overgenomen. Alle apparatuur en de vele snoeren, slangen en infusen maken vaak veel indruk op de partner en familieleden die u bezoeken.

De intensivist is de behandelend arts, maar de neurochirurg is direct bij de behandeling betrokken. Het komt ook voor dat de patiënt op de verpleegafdeling Neurochirurgie komt te liggen.

Prikkelgedoseerd beleid

Voor patiënten die op de afdeling Neurochirurgie worden opgenomen, wordt vaak een prikkelgedoseerd beleid ingesteld. Prikkels zijn alle geluiden, bewegingen, beelden, geuren en aanrakingen die de patiënt via de zintuigen kan waarnemen.

Het prikkelgedoseerd beleid is erop gericht om vermoeidheid en eventuele vaatspasmen tegen te gaan en de genezing te bevorderen. Het beleid houdt in dat u op een rustige één- of tweepersoonskamer komt te liggen. De kamer wordt zo donker mogelijk gehouden en televisie en radio zijn niet gewenst.

Bezoek is belangrijk, ook na een subarachnoïdale bloeding, maar het is wel belangrijk dat dit bezoek rustig verloopt. Er mogen niet meer dan twee bezoekers tegelijkertijd aanwezig zijn. Ook is het belangrijk dat u voldoende rust krijgt tussen de bezoeken door. Wanneer uw gezondheidstoestand verbetert, kunnen er meer prikkels worden toegelaten.

Diagnose

Bij het stellen van de diagnose is het in beeld brengen van de hersenen belangrijk. Hiervoor wordt een hersenscan gemaakt. Als op de scan bloed in de subarachnoïdale ruimte wordt gezien, moet er snel bekeken worden of de oorzaak een geknapt aneurysma is. Hier wordt vaak een vaatonderzoek voor gedaan, dit heet een angiografie. Bij dit onderzoek wordt een katheter via de lies ingebracht tot de halsslagader. Door de katheter wordt contrastvloeistof ingespoten. Hiermee kunnen de bloedvaten van de hersenen in beeld worden gebracht.

Behandeling

Als er tijdens een hersenscan een aneurysma in het hoofd wordt gevonden, moet er snel behandeld worden. De plaats, grootte en de vorm van het aneurysma alsmede de conditie van de patiënt bepalen welke behandeling er plaats gaat vinden en wanneer. Er zijn hierbij twee mogelijkheden: clippen en coilen.

Coilen

Bij coilen wordt via een katheter in de lies een aantal dunne spiraalvormige draadjes, coils, in het aneurysma gebracht (afbeelding 2). Het aneurysma wordt zodanig opgevuld dat er geen bloed meer in kan komen. Dit gebeurt onder narcose, maar het is geen operatie. Deze procedure vindt plaats op de röntgenafdeling. Coilen is soms niet mogelijk omdat de plaats van het aneurysma niet met een katheter bereikt kan worden of omdat het door de vorm niet kan worden opgevuld met coils. Dan zal operatief clippen moeten plaatsvinden.

Wanneer er coiling plaats heeft gevonden wordt er op de plaats van het aangeprikte vat een angio seal geplaatst. Dit is een soort ankertje dat vanzelf oplost na 90 dagen. Het ankertje vermindert de kans op een nabloeding in het aangeprikte bloedvat. U krijgt een patiëntenkaart mee waar dit op vermeld staat. Draag dit kaartje gedurende 90 dagen bij u en laat het bij ziekenhuisopname zien. Zo wordt voorkomen dat er binnen deze termijn op dezelfde plaats in het bloedvat geprikt wordt.

Afbeelding 2. Het coilen van een aneurysma

Clippen

Bij het clippen wordt een knijpervormig klemmetje, een clip, aangebracht op de steel van het aneurysma, zodat er geen bloed meer in kan komen (afbeelding 3). Dit gebeurt via een hersenoperatie onder narcose. Het openen van de schedel heet craniotomie. De neurochirurgen hopen het aneurysma te vinden en af te sluiten. Na de ingreep verblijft de patiënt op de intensive care afdeling zo lang als nodig is. Ook clippen is niet altijd mogelijk. Bij ernstige hersenzwelling of als de conditie van de patiënt te slecht is, moet de operatie worden uitgesteld. 

Afbeelding 3. Het clippen van een aneurysma

Complicaties

• Een van de mogelijke complicaties is een nieuwe bloeding. Deze kan vlak na de eerste bloeding optreden, maar ook een aantal dagen later. Een tweede bloeding verloopt meestal ernstiger dan de eerste. Sowieso is een tweede bloeding niet bevorderlijk voor het herstel.
• Er kunnen ook vaatspasmen of vaatkrampen in het hoofd ontstaan. Dit is een veel voorkomende complicatie die plaatsvindt van de 4e tot de 9e dag na de bloeding. Door de vaatspasmen ontstaan vaatvernauwingen, waardoor er plaatselijk te weinig bloed in de hersenen komt. Er kan dan ernstige hoofdpijn en hersenschade ontstaan. Er is medicatie tegen deze complicatie maar die kan ervoor zorgen dat de bloeddruk daalt. Daarvoor is het dan nodig om bloeddrukverhogende medicatie toe te dienen; dit gebeurt op de Intensive care.
• Verstopping in de normale afvoer van het hersenvocht komt bij een subarachnoïdale bloeding regelmatig voor. Dit komt doordat het aanwezige bloed in het hoofd het hersenvocht dikker maakt. Zo ontstaat er een ophoping van hersenvocht. Dit zorgt ervoor dat de druk in het hoofd toeneemt.
• Longoedeem is ook een complicatie die kan ontstaan. De longen houden dan veel vocht vast, waardoor benauwdheid ontstaat. Na het coilen of clippen kunnen wondinfecties ontstaan.

• Tijdens coiling kunnen vaatspasmen en een nieuwe bloeding ontstaan. Tevens kan er tijdens de behandeling een stolsel ontstaan waardoor een bloedvat (deels) wordt afgesloten. Daarvoor zal een bloedverdunner worden gegeven.  

Behandeling van complicaties

Om te voorkomen dat de hersenen door de ophoping van hersenvocht extra schade oplopen, wordt er voor gezorgd dat de hersenen optimaal worden doorbloed. Dit gebeurt met het geven van veel vocht (optimaal is 2,5 liter) en het zorgen voor een hogere bloeddruk. Ook wordt een medicijn tegen vaatspasmen gegeven. Dit medicijn heet nimodipine en het werkt specifiek in de hersenen, maar kan ook de bloeddruk verlagen.
Als de afvoerkanaaltjes die normaal het hersenvocht afvoeren, verstopt zijn geraakt dan wordt er meestal een tijdelijke drain in het hoofd of de rug ingebracht om het hersenvocht makkelijker te laten afvloeien. Met deze drain kan ook de druk in het hoofd gemeten worden.

Herstel

Het herstel na een hersenbloeding hangt sterk af van de uitgangssituatie. Een patiënt die kort tevoren een hersenbloeding uit het aneurysma heeft gehad, heeft over het algemeen een periode van vele maanden nodig om te herstellen. Natuurlijk hangt dat met name af van de beschadiging die door de bloeding is opgetreden, en of er ernstige complicaties zijn geweest.

Veel patiënten zijn na een subarachnoïdale bloeding prikkelbaar, hebben moeite zich te concentreren, zijn vergeetachtig en hebben hoofdpijnklachten. Dit kan er toe leiden dat het oppakken van hun oude werk niet meer mogelijk is.

Soms zijn er veranderingen in de persoonlijkheid/het karakter opgetreden, ook zijn er soms neurologische stoornissen zoals verlammingen of afasie (problemen met het spraakvermogen door beschadiging van het spraakcentrum in de hersenen). Soms is een opname in een revalidatiecentrum noodzakelijk voor een intensieve begeleiding door fysiotherapeuten, logopedisten, ergotherapeuten, psychologen en een revalidatiearts.

Gelukkig zijn er ook patiënten die zonder restverschijnselen genezen en na verloop van tijd weer functioneren zoals vóór de hersenbloeding.

Nazorg

Hoe uw leven er na uw ontslag uit het ziekenhuis uitziet, is moeilijk te voorspellen. Als u naar huis gaat, controleren wij u verder op de polikliniek. De eerste controle is meestal na zes weken. Het is ook mogelijk dat u vanuit het ziekenhuis naar een revalidatiecentrum gaat. Daar leert u beter omgaan met mogelijke beperkingen. In sommige gevallen is de hersenschade dusdanig, dat u naar een verzorgingstehuis gaat.

Het is mogelijk dat u na uw bezoek aan de polikliniek of opname in ons ziekenhuis zorg nodig heeft. Als dat zo is, dan kan de transferverpleegkundige van Isala helpen bij het regelen van bepaalde zorg. In de folder ‘Zorg na ziekenhuisopname’ leest u wat de transferverpleegkundige voor u kan betekenen en wat u zelf kunt doen.

Contact

Heeft u vragen?

• Dan kunt u de eerste 10 dagen na uw ontslag bellen met:

Isala Zwolle

verpleegafdeling Neurochirurgie
088 624 7896

• Na deze 10 dagen kunt u terecht bij uw eigen huisarts.

Meer informatie

Wilt u meer weten over neurochirurgie? Kijk dan ook eens op de website van Neurochirurgisch Centrum Zwolle.

Wij wensen u een goed herstel toe!