Aandachtspunten tijdens uw behandeling met doelgerichte therapie of immunotherapie Aandachtspunten tijdens uw behandeling met doelgerichte therapie of immunotherapie

Voeding tijdens uw behandeling

Goede voeding tijdens uw behandeling draagt bij aan uw gezondheid. Het helpt om de behandeling goed te doorstaan. Het draagt ook bij aan uw herstel na het afronden van de behandeling.

Hier zijn 6 basisadviezen:

1. Drink voldoende, minimaal anderhalve liter per dag (tenzij de arts u een vochtbeperking heeft voorgeschreven). Drink het liefst water, zwarte koffie en (kruiden)thee.
2. Eet minimaal 250 gram groenten en 2 stuks fruit per dag. En kies elke dag iets anders.
3. Eet niet teveel zout. Let op: ook  “pakjes en zakjes” bevatten vaak veel zout.
4. Kies bij voorkeur plantaardige producten. Vlees en vis kunt u afwisselen met of vervangen door peulvruchten (bijvoorbeeld bruine bonen of kikkererwten) en noten.
5. Eet elke dag zuivel, zoals yoghurt, kwark, melk en kaas.
6. Kies volkoren als u graanproducten eet, zoals brood en pasta. Kies zilvervliesrijst.

Tijdens de behandeling van kanker heeft iemand meestal wat meer eiwit en voldoende energie nodig. Het eten van voldoende eiwitten zorgt voor het behoud van spierkracht en conditie en ondersteunt het immuunsysteem. Eiwitten zitten vooral in vis, peulvruchten, melk, kaas, noten, eieren, soja, vleesvervangers en vlees.

Er wordt wel eens gezegd dat suiker een tumor extra laat groeien. Hiervoor is echter geen wetenschappelijk bewijs. Wel kan het eten van veel suiker leiden tot overgewicht. Als je kanker hebt kan overgewicht het ziekteproces verslechteren. Dat is wel een goede reden om het gebruik van suiker te beperken. Lees op de website van het Wereld Kanker Onderzoek Fonds meer informatie over voeding en kanker. 

Liever niet doen

Gebruik tijdens de behandeling de volgende voedingsmiddelen niet zonder overleg met uw arts of verpleegkundige:

• Voedingssupplementen
• Alcohol: Wilt u alcohol drinken tijdens uw behandeling? Vraag uw arts of verpleegkundige of er in uw situatie een reden is om helemaal van het gebruik van alcohol af te zien.
• Drugs. In de folder Cannabis bij kanker leest u waarom cannabisgebruik tijdens chemotherapiebehandeling wordt afgeraden

Voedingsadvies

Zijn er problemen met eten of drinken, bespreek dit dan met uw arts, regieverpleegkundige of verpleegkundig specialist.

Wilt u een voedingsadvies van een diëtiste? Op de website oncologiedietisten.nl/ (link)  kunt u lezen met welke vragen u terecht kunt bij een diëtiste die kennis heeft van behandelingen bij kanker. U kunt een diëtiste vinden bij u in de buurt. U kunt zonder verwijzing een afspraak maken. Vanuit de basisverzekering wordt 3 uur advies per jaar vergoed (2023).

Handige websites voor meer informatie over voeding

De volgende websites bieden goede en betrouwbare informatie over gezonde voeding tijdens een behandeling. Ook leest u tips die kunnen helpen wanneer er problemen ontstaan met eten, zoals bijvoorbeeld bij een droge mond, misselijkheid, diarree of verminderde eetlust:

• Kanker.nl
• Voeding en kanker

Vermoeidheid en het belang van bewegen

Veel patiënten die immunotherapie krijgen ervaren vermoeidheid. De mate waarin wisselt sterk van persoon tot persoon. Het is niet altijd precies te zeggen of de vermoeidheid door de ziekte, de behandeling of andere omstandigheden wordt veroorzaakt. Soms zijn mensen door vermoeidheid meer emotioneel of prikkelbaar. Vermoeidheid kan ook samengaan met concentratie- of geheugenproblemen.

Het is goed om tijdens uw behandeling dagelijks te bewegen, bijvoorbeeld te fietsen, wandelen of zwemmen. Bewegen helpt de behandeling goed te doorstaan en bevordert het herstel na het afronden van de behandeling. Ook weten we dat veel bewegen de terugkeer van kanker tegen gaat. Misschien is het mogelijk om door te gaan met een sport die u al beoefende, maar misschien is een aanpassing noodzakelijk. Mogelijk zijn er door uw ziekte lichamelijk beperkingen ontstaan. Voor vragen over bewegen kunt u terecht bij uw regieverpleegkundige of verpleegkundig specialist.

U kunt verwezen worden naar een fysiotherapeut binnen of buiten Isala. Er zijn mogelijkheden voor een individueel advies, maar er zijn ook groepsprogramma’s voor mensen met kanker. U kunt hier zelf naar zoeken via verwijsgidskanker.nl. (link) of www.onconet.nu. Informeer bij uw verzekering naar de mogelijkheden voor vergoeding.

Overige adviezen bij vermoeidheid:

• Bouw rust en regelmaat in. Probeer ‘s ochtends op een vaste tijd op te staan en ga zo nodig ‘s middags weer even liggen. Slaap overdag niet te lang, zodat u ’s nachts ook goed blijft slapen.
• Zorg voor voldoende afleiding en ontspanning. Juist activiteiten waar u plezier in heeft, kunnen u mogelijk over uw vermoeidheid heen helpen.
• Stel prioriteiten. Doe alleen wat u echt belangrijk vindt. Durf ‘nee’ te zeggen.
• Probeer hulp te aanvaarden. Misschien wil iemand een keer een huishoudelijk klusje voor u doen, boodschappen halen of koken. Of zorgen voor vervoer als u zelf niet kunt rijden of reizen. Misschien is er iemand die samen met u wil gaan bewegen of een ander uitstapje wil maken wat plezier en ontspanning brengt.

Wanner u na uw behandeling toch veel hinder houdt van vermoeidheid en/ of verminderde conditie, dan kunt u verwezen worden naar een revalidatiearts. Dit geldt zeker wanneer deze klachten u belemmeren bij uw dagelijkse activiteiten, zoals het verzorgen van uzelf of het uitvoeren van (huishoudelijk) werk of hobby.

Seksualiteit

Kanker heeft grote invloed op het leven, ook op seksualiteit. Intimiteit en seks zijn vaak niet meer hetzelfde na de diagnose en behandeling van kanker, soms tijdelijk, soms blijvend. Veranderingen kunnen van invloed zijn op de patiënt, maar ook op de partner. Ze kunnen ook van invloed zijn op het aangaan van een nieuwe relatie.

Sommige middelen die tot immunotherapie of doelgerichte therapie behoren kunnen vaginale droogheid veroorzaken. Wanneer dit hinderlijk is, kan bij het vrijen een glijmiddel gebruikt worden.

Het komt vaak voor dat mensen tijdens een behandeling minder zin hebben om te vrijen. Vermoeidheidsklachten, uiterlijke veranderingen, spanningen en andere emoties kunnen hierbij een rol spelen.

Andere behandelingen vanwege kanker zoals operatie, bestraling en hormoonbehandeling zijn soms rechtstreeks van invloed op het seksueel functioneren.

Veel mensen hebben tijdens behandelingen vanwege kanker wel behoefte aan intimiteit, dicht bij elkaar zijn, elkaar vasthouden, knuffelen, tegen elkaar aan liggen.

Wanneer u een partner heeft, dan raden we u aan te spreken over uw wensen ten aanzien van seksualiteit en intimiteit. Het is niet altijd vanzelfsprekend dat een ander aanvoelt wat u prettig of belangrijk vindt.

U kunt meer over dit onderwerp lezen op:

• kanker.nl/seksualiteit 
• sickandsex.nl, over seksualiteit en intimiteit ten tijde van ziekte
• www.nfk/kanker-en-seks/intimiteit-seks

Wanneer u vragen heeft over dit onderwerp of problemen ervaart op het gebied van seksualiteit, dan kunt u hierover praten met uw arts of verpleegkundige. Als nodig krijgt u een verwijzing naar een zorgverlener die gespecialiseerd is op dit gebied.

(Jonge) kinderen

Krijgt u een behandeling met doelgerichte therapie en u heeft nog jonge kinderen? Dan hebben we een aantal adviezen voor u. 
We raden u aan uw kinderen te betrekken bij uw behandeling. Door open te zijn over uw situatie geeft u hen het vertrouwen dat ze erbij betrokken zijn en dat ze met hun vragen kunnen komen. Het geeft kinderen ook houvast als u zo goed mogelijk vasthoudt aan het voor hen bekende. Houdt de school op de hoogte van de situatie thuis. Bespreek met de kinderen of zij dat zelf willen doen, of u dat doet, of dat jullie dat samendoen.

Op de website kankerspoken.nl krijgt u per leeftijdscategorie uitleg over de verschillende behandelingen bij kanker, waaronder doelgerichte therapie en immunotherapie.

U kunt kinderen gewoon aanraken, op schoot nemen en knuffelen. Dit is niet gevaarlijk voor hen of voor u als patiënt.

Wanneer u immunotherapie krijgt raden wij u aan uw kinderen een keer mee te nemen naar het ziekenhuis. Zo kunnen zij met eigen ogen zien wat er gebeurt. De eerste toediening is hiervoor minder geschikt. Waarschijnlijk bent u op dat moment zelf ook gespannen, waardoor u uw kinderen minder goed kunt begeleiden. Bespreek het bezoek van uw kinderen met de verpleegkundigen. Zo kunnen zij rekening houden met hun komst.