Borstbestraling Borstbestraling

Bijlage van het PID Borstkanker en PID DCIS

Uw chirurg heeft u verwezen naar de afdeling Radiotherapie voor een bestralingsbehandeling.

Radiotherapie

Na een borstsparende operatie

Na een borstsparende operatie wordt u in de meeste gevallen bestraald op het resterende borstweefsel. Dit verkleint de kans dat de tumor terugkeert. De bestralingsbehandeling bestaat uit een serie bestralingen op de gehele borst. Soms wordt een extra dosis in het operatiegebied gegeven, dit heet ook wel een ‘boost’. In sommige gevallen kunnen ook de lymfekliergebieden in de oksel en/of boven het sleutelbeen en/of achter het borstbeen bestraald worden.

Na een borstamputatie

Na een borstamputatie wordt soms de borstwand bestraald. Ook de lymfekliergebieden in de oksel en/of boven het sleutelbeen en/of achter het borstbeen kunnen bestraald worden. Het doel is om de kans op terugkeer van de tumor te verkleinen. Soms leggen wij tijdens de bestraling een speciaal materiaal op het litteken. 

Bestralingstechnieken

Meerdere bestralingstechnieken zijn mogelijk om de borst te bestralen. Dit is afhankelijk van het bestralingsplan. Wilt u meer weten over de verschillende bestralingstechnieken kunt u op onze website terecht. U kunt het ook vragen aan uw radiotherapeut of voorlichtingslaborant

Duur

De behandeling duurt tussen de 15 en 20 minuten. Tijdens de bestraling ligt u alleen in de bestralingsruimte. De radiotherapeutisch laboranten kunnen u op de monitoren zien. En via de intercom kunt u met elkaar praten. 

Breathhold

Breathhold is Engels voor ‘ingehouden adem’. Wij gebruiken deze techniek vaak bij de bestraling van de linkerborst. Door tijdens de bestraling de adem in te houden, komt er minder straling bij uw hart. 
Deze methode gebruiken wij soms bij de rechterborst. Dit hangt af van de ligging van uw lever en/of bepaalde lymfekliergebieden ook bestraald moeten worden. Door de adem in te houden tijdens de bestraling, komt er minder straling bij uw lever. 

Bijwerkingen

Zowel tijdens als na de bestralingsperiode kunt u last hebben van bijwerkingen. Deze hangen af van de plek en de hoeveelheid van de bestraling. Meestal heeft u niet direct last van bijwerkingen. Vaak ontstaan ze in de loop van de bestralingsserie. Bijwerkingen verschillen per persoon. 
Hieronder leest u meer over de mogelijke bijwerkingen van radiotherapie bij borstkanker.

Huidreactie

Soms treedt tijdens de behandeling een huidreactie op. De huid wordt dan rood en u kunt jeuk en een branderig gevoel krijgen.
Vooral in huidplooien (onder de borst, in de oksel) of in het gebied rond de tepel kunt u huidreacties krijgen. Op de afdeling Radiotherapie werken gespecialiseerde doktersassistenten. Zij kunnen u advies geven over het verzorgen van de huid bij een huidreactie.

Na afloop van de bestralingsserie kunt u een droge schilferige huid krijgen.
In zeldzame gevallen ontstaat een bruine verkleuring van de bestraalde huid. Deze verkleuring verdwijnt meestal in de loop van enkele maanden tot een jaar.

Verbandmiddelen

Soms is de huidreactie wat erger. De doktersassistente geeft u dan speciale verbandmaterialen mee. U kunt verbandmiddelen bij u thuis bezorgd krijgen. Ook na afloop van de bestralingsserie. Deze verbandmiddelen:

• laten de huid ademen;
• zorgen voor een optimaal klimaat zodat de huid sneller herstelt;
• geven verlichting doordat uw kleding minder tegen de huid schuurt.

Adviezen voor verzorging van de huid:

• Douchen mag, maar gebruik een neutrale zeep. Was de borst voorzichtig. Laat het douchewater langs de borst stromen. Dep na het douchen de borst voorzichtig droog. 
• Gebruik geen zalven of crèmes op de bestraalde huid. Wilt u toch iets smeren? Overleg dit dan eerst met de behandelend arts, laboranten of doktersassistente.
• Ga niet zwemmen of in bad. De huid wordt dan week en kan de bestraling minder goed verdragen. Ga ook niet naar de sauna. 
• Ga bij jeuk van de bestraalde huid niet krabben. Meld klachten van jeuk aan de radiotherapeutisch laborant of uw radiotherapeut.
• Vermijd stugge en schurende kledingstukken.
• Plak geen pleisters op de bestraalde huid.
• Gebruik geen alcoholhoudende deodorant onder de oksel. Deodorant van het merk Neutral of Deoleen is toegestaan. Een roller is meestal beter voor de huid dan een spray. Bij een eventuele huidreactie moet u meteen stoppen met het gebruik van de deodorant.
• Fel zonlicht vergroot de kans op een huidreactie. U mag in de zon verblijven, maar dek de bestraalde huid dan goed af met kleding. Een maand nadat de huidreactie is verdwenen, mag de bestraalde huid weer voorzichtig aan zonlicht worden blootgesteld. Gebruik dan een zonnebrandcrème met een hoge bescherming, factor 50.
• Ga niet onder zonnebank tijdens de radiotherapie zonder eerst advies te vragen aan uw radiotherapeut.
• Een aantal weken na de bestraling, wanneer de roodheid van de huid verdwenen is, kan de huid wat droog en schraal aanvoelen. Het gebruik van olie en/of crème helpt om de huid te verzachten. Na afloop van de bestralingsserie mag u uw eigen bodylotion of crème weer gebruiken. Tenzij dit anders besproken is met de doktersassistente.

Vermoeidheid

Vermoeidheid komt vaak voor als bijwerking van bestraling. Het hoeft geen direct gevolg van uw ziekte te zijn. Meestal verdwijnt de vermoeidheid weer langzaam als uw bestralingsbehandeling klaar is.

Adviezen bij vermoeidheid:

• Rust wat meer (ga wat vroeger naar bed en sta ’s morgens wat later op). Overdag een dutje doen kan helpen, maar kan de kwaliteit van de nachtrust verminderen.
• Probeer zoveel mogelijk uw dagelijkse activiteiten te blijven doen, maar doe uw activiteiten in een rustig tempo.
• Regel uw bezoek zo in dat het u niet teveel vermoeid.
• Drink voldoende: een richtlijn is 1,5 à 2 liter per dag.
• Een behulpzame app is de Untire Now app. Deze app helpt u om inzicht te krijgen en om te gaan met vermoeidheid. Deze is kosteloos verkrijgbaar via de kanker.nl appstore. 

Haar

Wij raden u aan uw oksel in de periode van bestralen niet te scheren. Dit om huidirritatie te voorkomen. Als uw oksel in het gebied van bestraling ligt, kan het zijn dat uw okselhaar na enkele weken uitvalt. Dit is vaak blijvend.

Bijwerkingen in relatie tot de borst(wand)

Uw borst kan tijdens de bestraling voller en stugger worden. Dit komt door vochtophoping. Na de bestralingsbehandeling vermindert dit geleidelijk, maar soms verdwijnt het niet helemaal. Knellende kleding zit dan niet lekker. Ook kan in het operatiegebied hard aanvoelend littekenweefsel ontstaan. Vraag gerust uw behandelend artsen om advies als u klachten heeft.

De borst(wand) kan soms pijnlijk zijn: branden en steken. Deze pijn wordt na de bestralingen minder, maar de borst(wand) blijft vaak gevoeliger dan voorheen. De klachten zijn een gevolg van zowel de operatie als de bestralingen. Ook kunnen uw ribben gevoelig zijn. Dit is een reactie van het botvlies op de bestralingen.

Vaak voelt de bestraalde borst(wand) op de lange termijn wat stugger aan dan de niet bestraalde kant. Dit komt door littekenvorming in het onderhuidse weefsel en de spieren van het bestraalde gebied. Ook kan de borst hierdoor op de lange termijn wat krimpen. De mate waarin dit gebeurt, verschilt per persoon. Dit hangt ook af van de operatie.

Lymfoedeem van de arm

Lymfoedeem (vochtophoping) in de arm is vooral een gevolg van het weghalen van de oksellymfklieren. Na het verwijderen van de klieren in de oksel heeft u 30% kans op lymfeoedeem in de arm. Ook na bestraling van de oksel kan lymfeoedeem ontstaan. De kans hierop is 15%.

Zwelling van de arm door lymfevocht komt soms pas jaren na de behandeling. Vaak is dit blijvend. Naast de arm kan het lymfevocht zich ook ophopen in de borst of borstwand. Er zijn verschillende behandelmethoden tegen lymfoedeem. Uw behandelend arts kan u zo nodig verwijzen.

​Voorlichtingsfilm

Ter voorbereiding op uw behandeling kunt u de voorlichtingsfilm over breathhold bekijken of bezoek onze website voor meer voorlichtingsfilms (www.isala.nl/filmsradiotherapie).

BeterDichtbij

Binnen Isala maken we gebruik van de app BeterDichtbij. Via deze app kunt u gemakkelijk en veilig berichten sturen en beeldbellen met uw behandelaar. Wanneer u een tekstbericht verstuurt, ontvangt u binnen 3 werkdagen een reactie. Gebruik deze app niet voor spoed of medische vragen die niet kunnen wachten, neem in die situaties altijd telefonisch contact op. Meer informatie over berichten sturen en beeldbellen leest u in de folder BeterDichtbij App op Isala.nl/beterdichtbij.

Contact

Heeft u nog vragen, dan kunt u bellen met de locatie waar u onder behandeling bent:

Zwolle

Radiotherapie
088 624 54 49 (bereikbaar van maandag tot en met vrijdag van 8.00 tot 17.00 uur)