Bestraling op afdeling radiotherapie Bestraling op afdeling radiotherapie

Uw afspraken op onze afdeling

U heeft een afspraak met:
O J.C. van Gaal
O G.M.R.M. Paardekooper
O dr. O. Reerink
O dr. E.M.A. Roeloffzen-Benjamins
O J. Vos-Westerman
O dr. E.M. Wiegman
O A.G. Zwanenburg
O E.C.J. Phernambucq
O D. Lipman
O C. de Groot

Hoe werkt radiotherapie?

Alle organen in uw lichaam bestaan uit cellen. Als lichaamscellen gaan woekeren, ontstaat een tumor. Deze tumor kan zowel goedaardig als kwaadaardig zijn. Bij een kwaadaardige tumor bestaat een kans op uitbreiding en uitzaaiing.
De straling die bij radiotherapie gebruikt wordt, beschadigt het erfelijk materiaal in de cel (DNA). Bij veel schade aan het DNA kunnen de cellen zich niet meer delen en gaan ze dood. Vooral de cellen die snel delen (zoals tumorcellen) zijn gevoelig voor straling. Ook kunnen tumorcellen zich minder goed herstellen van straling dan gezonde cellen. Sommige tumoren verdwijnen door bestraling helemaal, andere zullen alleen kleiner worden.

Uw eerste bezoek

Melden

Komt u voor het eerst in Isala, dan meldt u zich bij binnenkomst in het ziekenhuis aan bij de centrale aanmeldbalie. Hiervoor heeft u een identiteitsbewijs (paspoort, rijbewijs of identiteitskaart) nodig. Als u aangemeld bent, kunt u verder naar de afdeling Radiotherapie (gebouw R). Hier mag u zich melden bij de balie.

Voor het gesprek met de radiotherapeut-oncoloog, maakt de secretaresse van de afdeling Radiotherapie een pasfoto van u. Deze pasfoto is steeds zichtbaar op de monitor van het bestralingstoestel. Ook vragen wij u naar uw geboortedatum en achternaam. Dit doen we om persoonsverwisselingen te voorkomen.

Het eerste gesprek met de radiotherapeut

Tijdens uw eerste bezoek heeft u een gesprek met de radiotherapeut-oncoloog. Dit is de medisch specialist die verantwoordelijk is voor uw bestralingsbehandeling. De radiotherapeut-oncoloog bespreekt samen met u uw behandelplan en geeft u uitleg over de bestraling. Ook kan een lichamelijk onderzoek uitgevoerd worden.

U hoort tijdens dit gesprek hoe lang uw behandeling gaat duren. Meestal wordt u vier of vijf keer per week bestraald. De behandeling kan één tot zeven weken in beslag nemen.

Tijdens dit gesprek krijgt u veel informatie. We raden u aan om iemand mee te nemen om mee te luisteren. Het gesprek duurt 30 tot 45 minuten.

Medicijnen

Als u medicijnen gebruikt, wilt u deze (of een medicijnlijst) dan meebrengen? Verandert er iets in uw medicijngebruik tijdens uw behandeling? Geef dit dan door aan de radiotherapeut of aan de baliemedewerker.

Bekijk hier de video met algemene voorlichting over bestraling.

Voorbereiding op de behandeling

Om met de behandeling te kunnen beginnen, zijn een aantal voorbereidingen nodig. Hieronder leggen we de algemene voorbereidingen aan u uit. In een aparte folder, die gericht is op het lichaamsdeel dat bij u bestraald wordt, vindt u aanvullende informatie.

Voorlichtingslaborant

Naast het gesprek met uw arts krijgt u een uitnodiging voor een gesprek met een voorlichtingslaborant. Tijdens dit gesprek wordt uitgelegd hoe de bestralingsbehandeling verloopt. Als iets onduidelijk is of u heeft nog vragen, dan kunt u dit gerust met de voorlichtingslaborant bespreken. Ook bespreekt u samen met de voorlichtingslaborant het afsprakensysteem en de mogelijkheden qua tijden waarop u behandeld gaat worden.

CT-simulator

Een behandeling begint bijna altijd met een CT-scan. Een CT-scan is een röntgentoestel dat heel precies de plaats van de tumor en de organen in beeld brengt. Soms krijgt u voor de CT-scan contrastmiddel (een soort kleurstof) toegediend, waardoor verschillende weefsels beter van elkaar te onderscheiden zijn.

De radiotherapeut gebruikt de CT-scan om de grenzen van het bestralingsgebied te bepalen. U krijgt daarom geen uitslag van deze CT-scan. De scan wordt alleen gebruikt voor het maken van het bestralingsplan.

De houding waarin u ligt tijdens de scan is erg belangrijk. Want tijdens de bestraling moet u precies in dezelfde houding liggen. Om uw houding en de plek van bestralen terug te kunnen vinden, worden er tijdens de CT-scan enkele kleine tatoeagepuntjes gezet. Deze puntjes gaan niet meer weg. Met behulp van deze puntjes wordt u tijdens de bestraling in precies dezelfde houding gelegd.

Passend bestralingsplan

De CT-scan die van u gemaakt is, sturen we door naar een speciaal computerprogramma. Met dit programma geeft uw radiotherapeut de tumor heel precies aan. Ook geeft hij de gezonde organen aan binnen dit programma. Zo kunnen wij een bestralingsplan maken, dat precies bij uw lichaam past. Met als doel de benodigde bestralingsdosis in het tumorgebied toe te dienen en zo min mogelijk bestralingsdosis in het gezonde weefsel. Op deze manier houden we de bijwerkingen zo klein mogelijk.
Het maken van uw bestralingsplan kost tijd en aandacht. Daarom kunt u pas ongeveer een week na de CT-scan starten met de bestralingen.

Hoe meld ik mij aan voor mijn bestraling?

Op de afspraakkaart die u krijgt van de voorlichtingslaborant of de CT-laboranten staat een de barcode/streepjescode geprint. Hiermee kunt u zich aanmelden voor de bestralingsbehandeling. Bij de ingang/hal (van gebouw R) kunt u deze streepjescode scannen. Zo zien wij dat u bent gearriveerd. Daarna loopt u door naar de wachtkamer, die hoort bij het bestralingstoestel waar u die dag geholpen wordt. U kunt hier in de wachtkamer plaatsnemen.

U krijgt uw vervolgafspraken wekelijks van de laboranten van het toestel mee.

Bestraling

De bestralingsbehandeling wordt uitgevoerd met een bestralingsapparaat. Deze heet ‘linear accelerator’ (afgekort linac). Op onze afdeling staan vier van deze toestellen. Met deze toestellen worden de nieuwste technieken toegepast. Meestal wordt u bestraald op dezelfde linac. Soms wordt u op een ander toestel bestraald. Bijvoorbeeld omdat er onderhoud aan een toestel moet worden gedaan. De linac waar u moet zijn, staat op uw afspraakkaart.

Uw bestraling wordt uitgevoerd door radiotherapeutisch laboranten. De laboranten begeleiden u tijdens de hele behandeling. Heeft u vragen over uw behandeling? Dan kunt u ze altijd aan de laboranten stellen.

Hoe verloopt uw bestraling?

Een laborant roept u op uit de wachtruimte en begeleidt u naar een kleedkamer. Als dat nodig is – dit vertelt de laborant u – kunt u hier de kleding uittrekken die het bestralingsgebied bedekken. Daarna loopt u samen met de laborant naar het bestralingstoestel. Vindt u het prettig om even wat om te slaan, terwijl u naar het bestralingstoestel toe loopt? Dan mag dat natuurlijk, denk aan een handdoek, sjaal of omslagdoek die u zelf meebrengt.

Voordat uw bestralingsplan gestart kan worden, helpt de laborant u om precies in de juiste houding op de behandeltafel te gaan liggen. Hier gebruiken de laboranten de tatoeagepuntjes voor. Als u in de juiste houding ligt, verlaten de laboranten de behandelruimte. Tijdens de bestraling zijn de laboranten in de bedieningsruimte. Zij kunnen u via camera’s zien en via een intercom horen.

Vanuit de bedieningsruimte bedienen de laboranten het bestralingstoestel. Het is belangrijk dat u stil blijft liggen. Soms komen de laboranten tussendoor binnen om het toestel handmatig te draaien. Ook dan is het belangrijk dat u stil blijft liggen. De laboranten geven aan wanneer u zich weer kunt bewegen.

Voor de bestraling start, wordt er elke dag een CT-scan van u gemaakt. Zo controleren de laboranten of u in de juiste houding ligt voor de bestraling. Deze controle scanner zit vast aan het bestralingsapparaat. Het kan zijn dat er een paar millimeter gecorrigeerd moet worden. Dit wordt gedaan met behulp van de tafel waar u op ligt.

Na de CT-scan weten we zeker dat u goed ligt en wordt de bestraling gestart. Van de bestraling merkt u weinig. U hoort alleen het geluid van het bestralingstoestel. Als het toestel is uitgeschakeld, is er geen straling meer in de ruimte of in uw lichaam. Door de bestraling wordt u niet radioactief.

De bestraling neemt 10 tot 20 minuten in beslag, inclusief het uit- en aankleden. 

Hoe werkt het afsprakensysteem?

Het afsprakenbureau verzorgt de agenda van de bestralingstoestellen. Tijdens uw voorlichtingsgesprek bespreken we de mogelijke behandeltijden met u.

Na het voorlichtingsgesprek of de CT-scan krijgt u alleen de afspraaktijd voor uw eerste bestraling mee. Soms wordt u gebeld om u deze tijd door te geven. In het vervolg zult u uw afspraaktijden per week meekrijgen. Meestal worden deze op donderdag ervoor op papier aan u meegegeven.

Alleen in uitzonderlijke gevallen kunnen deze meegegeven afspraken worden gewijzigd.Heeft u tijdens de bestralingsperiode andere afspraken in het Isala of ergens anders? Geef dit dan zo vroeg mogelijk aan ons door, dan is de kans groter dat we met deze afspraken rekening kunnen houden.

Heeft u hier nog vragen over, dan kunt u deze per telefoon of mail stellen:

• Telefonisch via ons afsprakenbureau 088 624 45 00, op werkdagen bereikbaar tussen 09.00 en 16.00 uur.
• Per e-mail naar afsprakenbureau.radiotherapie@isala.nl

Wij doen ons best om met uw wensen rekening te houden. Helaas lukt het niet altijd om aan uw voorkeur of verzoek te voldoen. Hiervoor vragen wij uw begrip.

Welke bijwerkingen kunt u krijgen?

Door de bestraling kunnen soms bijwerkingen optreden. Hier vertelt de radiotherapeut u tijdens uw eerste bezoek meer over. De bijwerkingen hangen af van de:

• plaats van de bestraling;
• bestralingsduur;
• bestralingsdosis.

U kunt met uw bijwerkingsklachten elke dag terecht bij de laboranten. Daarnaast ziet u de radiotherapeut enkele malen. Mocht het nodig zijn, dan kan de laborant tussentijds de radiotherapeut inschakelen. De algemene bijwerkingen van vermoeidheid en reactie van de huid worden hieronder benoemd. Daarnaast kunt u de bijwerkingen die specifiek bij uw bestralingsbehandeling horen vinden in uw specifieke folder. Deze krijgt u van de voorlichtingslaborant of via de medisch secretaresse bij de balie.

Voeding

Het is voor de meeste behandelingen niet nodig om een speciaal dieet te volgen. Uiteraard helpt gezonde voeding wel om uw conditie op peil te houden en fit te blijven. Het kan zijn dat u door de bestraling minder zin heeft in eten. Zo nodig kan uw behandelend arts u verwijzen naar een diëtist.

Bij bestraling van de onderbuik zijn er wel regels voor uw voeding. U kunt deze vinden in uw specifieke folder. Gebruikt u alternatieve voeding of een speciaal dieet? Meld dit dan aan uw radiotherapeut.

Bewegen helpt bij vermoeidheid en andere klachten

Door de bestraling kunt u last krijgen van vermoeidheid. Deze vermoeidheid kan optreden tijdens de periode van bestralingsbehandelingen en verdwijnt meestal na het einde van de behandeling.

Bewegen tijdens een bestralingsbehandeling kan u helpen om fit te blijven. Dit helpt om minder last of minder lang last te hebben van vermoeidheid. Bewegen en sporten bij (de behandeling van) kanker heeft nog meer voordelen.

Bewegen of sporten zorgt voor afleiding en ­ontspanning. Dit is goed voor uw mentale conditie en daardoor voelt u zich beter. Ook blijkt dat bewegen en sporten in de periode van de bestralingen minder bijwerkingen geeft en dat u sneller herstelt.

Het algemene advies is om in ieder geval 30 minuten per dag matig intensief te bewegen. Er zijn diverse fysiotherapieprogramma’s om u te helpen te bewegen tijdens een (bestralings)behandeling. Wilt u hierover hier meer informatie? Vraag ons naar de mogelijkheden. 

Wat kunt u het beste doen bij vermoeidheid?

• Probeer zoveel mogelijk uw dagelijkse activiteiten te blijven doen. Doe uw activiteiten in een rustig tempo.
• Beweeg als het kan regelmatig, vooral in de buitenlucht (wandelen, fietsen, tuinieren, (een beetje) sporten. Zo blijft u zo veel mogelijk in conditie.
• Zorg dat u niet te vermoeid raakt door bezoek van familie en vrienden.
• Drink voldoende: wij adviseren 1,5 à 2 liter per dag.
• Een behulpzame app is de Untire app. Deze app helpt u om inzicht te krijgen in en om te gaan met vermoeidheid. De app is gratis te downloaden in de Playstore en de Apple App Store.

Reactie van de huid

Gelukkig komt huidreactie met de huidige bestralingstechnieken minder vaak voor. Maar soms treedt tijdens de behandeling wel een huidreactie op. De huid wordt dan rood en u kunt jeuk en een branderig gevoel krijgen. Risicoplekken voor een reactie zijn huidplooien. Mocht u last krijgen van een huidreactie, vertel dit dan aan uw radiotherapeut of een van de laboranten. Op de afdeling Radiotherapie werken gespecialiseerde doktersassistenten. Zij kunnen u advies geven over het verzorgen van uw huid bij een huidreactie.

Adviezen voor verzorging van de huid

• Douchen mag, maar gebruik een neutrale zeep. Was de huid in het bestraalde gebied voorzichtig. Dep de huid na het douchen voorzichtig droog.
• Gebruik geen zalven of crèmes op de bestraalde huid. Wilt u toch iets smeren? Overleg dit dan eerst met de behandelend arts, laboranten of doktersassistente.
• Ga niet zwemmen of in bad. De huid wordt dan week en kan de bestraling minder goed verdragen. De sauna wordt ook afgeraden.
• Ga bij jeuk van de bestraalde huid niet krabben. Meld het optreden van jeuk aan de radiotherapeutisch laborant of uw radiotherapeut.
• Draag geen stugge en schurende kledingstukken.
• Plak geen pleisters op de bestraalde huid.
• Gebruik geen hoogtezon, rode lamp, solarium of zonnebank tijdens de radiotherapie zonder eerst advies te vragen aan uw radiotherapeut.
• Een aantal weken na de bestraling, wanneer de (eventuele) roodheid van de huid verdwenen is, kan uw huid wat droog en schraal aanvoelen. Gebruik dan wat olie en/of crème om uw huid te verzachten. Enkele weken na afloop van de bestralingsserie kunt u uw eigen bodylotion of crème weer gebruiken. Tenzij de doktersassistente u andere adviezen heeft gegeven.

Controles tijdens uw bestralingsperiode

U heeft een aantal keer een gesprek met de behandelend radiotherapeut over hoe het met u gaat tijdens uw behandeling. Dit gesprek wordt gecombineerd met uw bestralingsafspraak. Op uw afsprakenkaartje staat daarom geen tijd bij deze afspraak.
Zodra u klaar bent met de bestraling, melden de laboranten van het toestel u aan bij uw behandelend radiotherapeut. U kunt wachten in de wachtkamer, uw radiotherapeut roept u daar op.

Controles na uw bestralingsperiode

Na uw bestraling kan het nodig zijn dat u voor een controle bij uw radiotherapeut terugkomt. Bijvoorbeeld omdat:

• U bijwerkingen heeft waarvoor u medisch advies of een behandeling nodig heeft.
• De aandoening waarvoor u wordt behandeld om controle vraagt. Vaak wordt u hiervoor ook door andere specialisten gecontroleerd. Deze controles worden zo goed mogelijk op elkaar afgestemd.

Overige informatie

Vervoer en vervoerskosten

Als u voor een bestralingsbehandeling komt, heeft u tijdens de behandeling recht op een reiskostenvergoeding (eigen vervoer of taxi). Wilt u hiervan gebruikmaken? Neem dan contact op met uw zorgverzekeraar en vraag naar ‘het aanvraagformulier voor zittend ziekenvervoer’. Geef aan dat het om een behandeling voor kanker gaat. Dit aanvraagformulier vult u vervolgens voor een deel zelf in. Het andere deel kunt u laten invullen door de secretaresse bij onze balie.

Als u met de taxi wilt komen, krijgt u een machtigingsnummer van uw verzekeraar. Dit nummer kunt u doorgeven aan het taxibedrijf waarbij uw verzekeringsmaatschappij is aangesloten. Kijk hiervoor op de website van uw verzekeraar of bel naar uw verzekeringsmaatschappij. Neem contact op met uw huisarts als er ambulancevervoer nodig is.

Hoe gaat het parkeren?

Is parkeren gratis?

U heeft van ons een pasje ontvangen. Met dit pasje kunt u gratis gebruik maken van het parkeerterrein (P1) gedurende uw bestraling.

Op de dag van de laatste bestraling levert u uw parkeerpas in. Dit kan in de witte brievenbus tegenover de balie van het secretariaat. U krijgt dan van ons een uitrijkaart mee om de parkeerplaats te verlaten.

Komt u met de taxi?

Indien u met de taxi komt, kunt u worden afgezet voor de hoofdingang. Vanaf hier kunt u de bordjes Gebouw R volgen.
Patiënten vervoerd met de ambulance komen via de spoedeisende hulp ingang het ziekenhuis binnen. Volg borden gebouw R om er te komen.

Plattegrond

Rolstoelen

Rolstoelen staan zowel in de Centrale hal van het hoofdgebouw als bij de ingang van de afdeling Radiotherapie. U heeft een euromunt nodig (als borg) voor het gebruik van een rolstoel.

Houd rekening met medepatiënten

Wilt u met uw medepatiënten rekening houden door:

• Voorzichtig te zijn met het bespreken van ziektebeelden en behandelingen in de wachtkamer. Dit kan bij medepatiënten leiden tot vergelijking en onnodige ongerustheid.
• Niet mobiel te bellen in de wachtkamer. Bellen kunt u in de hal bij binnenkomst; de ruimte waar de rolstoelen staan.

Hoge kwaliteit

Op onze afdeling vinden wij kwaliteit erg belangrijk. Daarom houden wij regelmatig enquêtes om te vragen wat patiënten van onze zorg vinden. Ook vindt u op onze afdeling borden om uw tips en tops/verbetersuggesties op te schrijven. Daarmee helpt u ons om onze zorg verder te verbeteren.

Gesprek bij de ondersteuningsconsulent

Voor de best passende zorg en ondersteuning bij leven met of na kanker, komt iedereen die de diagnose kanker krijgt in Isala tenminste 1x bij de ondersteuningsconsulent. Gesprekken kunnen bijvoorbeeld gaan over: verkrijgen van een hypotheek na de diagnose, ziekteverlof, arbeidscontract, werken als ZZp’er maar ook over: ‘hoe vertel ik het mijn kinderen’ en ‘hoe houd ik balans tussen behandeling en privéleven’. De eerste 5 gesprekken worden vergoed via de zorgverzekering. Ook al denkt u dat dit niet nodig is, is onze ervaring dat vrijwel iedereen achteraf het gesprek als zinvol/handig ervaart.

Folders en flyers kunt u vinden in het folderrek. Spreekuren vinden plaats in Nazorgcentrum IntermeZZo, op loopafstand van Isala.

Maatschappelijk werk

Tijdens uw behandeling kunt u (en eventueel ook uw naasten) begeleiding en ondersteuning krijgen van een maatschappelijk werker. Een maatschappelijk werker kan u helpen bij de verwerking van emoties. Daarnaast kan hij/zij u helpen bij het oplossen van praktische problemen die samenhangen met kanker. Het kan een eenmalig gesprek zijn, maar eventueel ook meerdere keren. Wilt u een gesprek met een maatschappelijk werker? Neem dan contact op met uw behandelend radiotherapeut.

Klachten of problemen

Onze medewerkers willen u zo goed mogelijk behandelen. Toch kan het gebeuren dat u een klacht heeft. Als u een klacht heeft, dan kunt u die het beste meteen bespreken met de betreffende medewerker. De medewerker kan dan eerst samen met u een oplossing zoeken. Misschien heeft u elkaar niet goed begrepen. Dat kunt u met elkaar uitpraten. In de meeste gevallen leidt dit tot een oplossing.

U kunt ook naar de leidinggevende van de afdeling vragen. Hij of zij kan met u in gesprek gaan. Wanneer u er toch samen niet uitkomt, kunt u de klachtenfunctionaris om hulp vragen. Dat kan ook als u liever niet direct met de medewerker in gesprek gaat. De klachtenfunctionaris van Isala kunt u bellen via 088 624 47 27.

Lezing over straling terugzien

U kunt twee films bekijken van de Isala Publieksacademie over straling. Bekijk het eerste deel van de lezing over straling door de sprekers Jorn van Dalen en Miranda van 't Veer-ten Kate.

Bekijk het tweede deel van de lezing door de sprekers Hester Arkies en Erwin Wiegman en aansluitend de vragenronde.

Contact

Heeft u nog vragen, dan kunt u bellen met de locatie waar u onder behandeling bent: 

Zwolle

Radiotherapie
088 624 54 49 (bereikbaar van maandag tot en met vrijdag van 8.00 tot 17.00 uur)