Nierkanker (PID): H2 Nierkanker en onderzoeken Nierkanker (PID): H2 Nierkanker en onderzoeken

Patiënten Informatie Dossier

De nieren

Ieder mens heeft normaal gesproken twee nieren; deze zijn onderdeel van de urinewegen. Het zijn boonvormige organen van ongeveer 12 centimeter. De nieren bevinden zich ter hoogte van uw middel. Ze liggen in een beschermend vetkussentje aan de binnenkant van de rug.

Om de nieren zit een stevig omhulsel: het nierkapsel. Daaronder liggen de nierschors en het niermerg. In het niermerg zitten ongeveer een miljoen kleine filtertjes: de nefronen. Op elke nier ligt als een soort kapje de bijnier. De bijnier maakt hormonen aan en heeft niets met urine te maken.

Afbeelding 1: Tekening van de urinewegen.

1. Nierslagader
2. Aorta
3. Onderste holle ader
4. Nierader
5. Nier
6. Urineleiders
7. Blaas
8. Plasbuis
9. Bekken

Afbeelding 2: Dwarsdoorsnede van de nier.

a. nierkapsel
b. nierschors
c. niermerg en nefronen
d. nierbekken
e. bloedvaten
f. urineleider

Hoe werken de nieren?

De nieren hebben drie belangrijke functies:

• het verwijderen van afvalstoffen
• het regelen van de vochtbalans
• het maken van hormonen.

Verwijderen van afvalstoffen

Ons lichaam maakt allerlei afvalstoffen. De nieren filteren de afvalstoffen uit het bloed. De nefronen, miljoenen nierbuisjes in de nier, halen die afvalstoffen uit het bloed. Deze afvalstoffen worden als urine via de urineleiders afgevoerd naar de blaas en zorgen dat deze als urine het lichaam verlaten. Per dag zuiveren de nieren 180 tot 200 liter bloed.

Regelen van de vochtbalans

Het menselijk lichaam bestaat voor 80 procent uit water. De nieren zorgen voor een zo goed mogelijke samenstelling van het vocht in uw lichaam en ze zorgen dat de hoeveelheid vocht in het lichaam gelijk blijft. Zo zorgen de nieren ervoor dat het lichaam goed kan blijven functioneren bij veel en weinig transpireren, bij veel en weinig drinken en bij warm en koud weer.

Maken van hormonen

De nieren en de bijnieren maken hormonen. Deze hormonen zijn belangrijk voor de bloeddruk, het kalkgehalte in de botten en het vormen van rode bloedlichaampjes.
De nieren hebben een grote reservecapaciteit. Als één nier uitvalt, heeft de andere nier genoeg capaciteit om alle functies goed uit te voeren. Met één nier kan een mens prima leven. Klachten ontstaan pas als de ene nier nog maar voor 30% werkt.

Nierkanker

Kanker is een verzamelnaam voor meerdere aandoeningen. Nierkanker is er één van. Bij nierkanker is er een kwaadaardige tumor (gezwel) in de nier ontstaan. Kwaadaardig betekent:

• dat een tumor in de omliggende weefsels groeit en deze beschadigt, waardoor klachten kunnen ontstaan;
• dat de tumor steeds blijft groeien, waardoor het op de plaats waar het zich bevindt, steeds meer schade aanricht;
• dat de tumor kan uitzaaien: uit de tumor kunnen cellen naar andere plaatsen in het lichaam worden vervoerd, waar ze tot nieuwe tumoren kunnen uitgroeien.

Nierkanker is groei van kwaadaardige tumorcellen in het nierweefsel. Er zijn verschillende vormen van nierkanker:

• Het niercelcarcinoom (carcinoom=kanker), vroeger ook wel ‘Grawitztumor’ genoemd. Over deze vorm van nierkanker gaat dit PID. Deze vorm komt het meest voor.
• Het urotheelcelcarcinoom. Dit begint in de cellen die de binnenbekleding (slijmvlies) vormen van het nierbekken, de urineleiders en de blaas. Dit is dezelfde soort tumor als blaaskanker. Ongeveer 10% van de mensen met nierkanker hebben urotheelcelcarcinoom.

Verschijnselen

Onderstaande verschijnselen kunnen voorkomen bij nierkanker maar hoeven niet zonder meer op nierkanker te wijzen. Ze kunnen ook een andere oorzaak hebben.

• bloed in de urine;
• pijn in de zij (nierstreek);
• bloedarmoede;
• aanhoudende koorts;
• nachtelijk zweten;
• lusteloosheid;
• verlies van eetlust;
• onverklaarbaar gewichtsverlies.

Diverse stadia van nierkanker

De uroloog zal het stadium van uw ziekte aan de hand van verschillende indelingen met u bespreken. Aangezien de termen veel gebruikt worden in gesprekken, worden ze hieronder benoemd en kort uitgelegd.

Stadium T1

De tumor is kleiner dan 7 cm en beperkt zich tot de nier.

Stadium T2

De tumor is groter dan 7 cm en beperkt zich tot de nier.

Stadium T3

De tumor heeft zich uitgebreid in de bloedvaten van de nier of in de bijnier of buiten de nier in het vet, maar niet in of door de fascie van Gerota. De fascie van Gerota is een vlies (fascie) dat om de nier en het niervet ligt.

Stadium T4

De tumor heeft zich uitgebreid tot buiten de fascie van Gerota.

Stadium N+ of M+

De tumor heeft zich uitgebreid naar de lymfklieren (N+) of naar de organen en botten (M+) elders in het lichaam.

Afbeelding 3: Dwarsdoorsnede van de nier.

a. bijnier
b. nierader
c. onderste holle ader
d. urineleider
e. nier
f. nierkapsel
g. vetkussen
h. fascie van Gerota

Cijfers

• In Nederland wordt per jaar circa 2000 keer de diagnose nierkanker gesteld.
• Van de mensen met nierkanker is 65% man en 35% vrouw.
• Nierkanker komt het meest voor in de leeftijd tussen 60 en 79 jaar.

Oorzaak

Over de oorzaak van nierkanker is nog weinig bekend. Overgewicht en roken kunnen de kans op het krijgen van nierkanker vergroten. Bij ongeveer 2% van de mensen met nierkanker gaat het om een erfelijke aandoening.

Mensen met nierkanker hebben in het begin bijna nooit klachten. Dat maakt het moeilijk om de ziekte in een vroeg stadium vast te stellen. Vaak wordt een tumor in de nier bij toeval ontdekt als iemand om een heel andere reden een onderzoek (bijvoorbeeld een echo van de buik) heeft in het ziekenhuis .

Onderzoeken

Om nierkanker en het stadium van de kanker te kunnen vaststellen zijn verschillende onderzoeken nodig. Enkele hebt u hiervan al gehad, misschien zullen verdere onderzoeken nog volgen. Mocht het nodig zijn om meer vervolgonderzoeken te doen, dan zult u hierover meer informatie ontvangen van uw behandelend specialist.

Bloedonderzoek

Er zijn geen bloedonderzoeken die nierkanker aantonen. Wel kunnen we in het bloed onderzoeken hoe de nieren en andere organen werken.

Echografie

Met behulp van geluidsgolven worden organen en weefsels zichtbaar gemaakt op een beeldscherm. Een eventuele tumor en/of uitzaaiingen worden zo zichtbaar.

CT-scan (computertomografie)

Als er sprake is van nierkanker en er op de echografie een tumor wordt gevonden, zal uw arts vaak een CT scan laten maken om meer informatie te krijgen over de grootte van de tumor en of er eventueel uitzaaiingen zijn.

Een computertomograaf is een apparaat waarmee organen en/of weefsels zeer nauwkeurig in beeld worden gebracht. Bij dit onderzoek ligt u op een smalle tafel en wordt u door een ring geschoven. Vanuit die ring worden tegelijkertijd verschillende foto’s gemaakt. Die worden door de computer als ‘plakjes’ samengevoegd. Zo zijn uw organen en lymfeklieren goed in beeld te brengen.

Röntgenfoto (X-thorax)

Dit is een röntgenfoto van de borstkas waarmee wordt gekeken of er uitzaaiingen in de longen of nabij gelegen lymfklieren zijn.