Peritoneaaldialyse met APD Peritoneaaldialyse met APD

Werkwijze en mogelijkheden met de APD machine

APD (automatische peritoneale dialyse) is een vorm van peritoneaaldialyse. Het principe van APD-dialyse is hetzelfde als bij CAPD (continue ambulante peritoneale dialyse), alleen wordt deze behandeling ’s nachts uitgevoerd en met behulp van een machine. Deze machine, de Homechoice of de Claria, regelt het in- en uitlopen van de vloeistof.

De machine moet worden opgebouwd met behulp van vloeistofzakken en een lijnenset. Er is een afvoer (of tankjes) nodig om de PD-vloeistof af te voeren. Deze vloeistof bevat de verwijderde afvalstoffen en het onttrokken vocht (=UF). Het opbouwen, aansluiten, beëindigen en afbreken gebeurt volgens een protocol.

De Homechoice registreert het verloop van de behandeling. Zoals de hoeveelheid UF, de verblijfstijd van de vloeistof en de eventuele alarmen. Dit kunt u aflezen op de display van de machine en opschrijven op de wissellijst. Hier wordt net als bij CAPD ook dagelijks de bloeddruk en het gewicht genoteerd. De Claria-machine registeert de gegevens van de behandeling ook digitaal en stuurt de gegevens na de behandeling door naar de PD-afdeling. Deze gegevens worden niet dagelijks bekeken door de verpleegkundigen van de PD-afdeling. De gegevens worden bekeken voordat u op de poli komt of als u aangeeft problemen te ondervinden met de behandeling.

Soms doen patiënten een combinatie van CAPD (overdag handmatig wisselen) en APD, als er met alleen APD te weinig afvalstoffen verwijderd worden.

Op de machine kunt u ook kiezen voor een programma dat 'Tidal' heet. Als er sprake is van uitlooppijn, laat de machine bij dit programma de buik niet volledig uitlopen. Doordat er iedere keer een beetje vloeistof achterblijft in de buik wordt eventuele uitlooppijn aan het eind van de uitloop voorkomen. Alleen tijdens de laatste uitloop zal de machine de buik volledig laten leeglopen.

De arts bepaalt het volume waarmee moet worden gewisseld. Dit is afhankelijk van de restnierfunctie en de KT/V (meten van de afvalstoffen in de pd-vloeistof).
De PD-verpleegkundige overlegt met u hoe u het dialyseren het beste kunt inpassen inuw persoonlijke leefomstandigheden.

Alarmen

De machine kan drie soorten alarmen geven:

• zelf corrigerende alarmen;
• continue alarmen;
• systeemfoutalarmen.

Zelfcorrigerende alarmen: u hoort 3 piepjes, het alarm stopt automatisch als het probleem is opgelost. Als er nog steeds een reden voor alarm is, hoort u 6 piepjes. Als het probleem nog niet is opgelost, gaat het over in een continue alarm. Dit alarm klinkt bijvoorbeeld als u op de patiëntenlijn ligt.

Continue alarmen

Als de machine een alarmsignaal blijft geven:

• drukt u op stop;
• leest u wat er op de display staat;
• raadpleegt u de handleiding;
• lost u het probleem op en drukt u op start.

Is daarmee het probleem niet verholpen? Bel dan de bereikbare dienst van de PD.

Steriliteit

Bij de PD-behandeling is het erg belangrijk om schoon te werken! Dit in verband met mogelijk infectiegevaar waardoor een peritonitis (=buikvliesontsteking) kan ontstaan.

Houd de volgende regels in acht:

• Sluit deuren en ramen tijdens het opbouwen en aan- en afsluiten;
  Door tocht en wind wordt stof in de lucht verplaatst.
• Was uw handen met handenalcohol en zet uw mondmasker op voor het opbouwen van de machine en voor het aan -en afkoppelen van de zakken.
• Praat, hoest of nies niet tijdens het maken van de koppelingen. 
• Raak het katheterverlengstuk nooit met uw handen aan.

Wat moet u doen bij problemen met betrekking tot steriliteit bij APD

• Aanraken van uiteinde katheterverlengstuk:
  Wanneer u het uiteinde van het katheterverlengstuk heeft aangeraakt tijdens het aan- of afkoppelen, dan moet u een nieuwe jodiumdop op het katheterverlengstuk plaatsen en deze 5 minuten laten zitten.
  De jodium in de dop krijgt dan de kans eventuele bacteriën te doden. Na 5 minuten plaats u weer een nieuwe jodiumdop op het katheterverlengstuk. Pas daarna kunt u verder gaan. Bij het aansluiten betekent dit dat ook de Homechoice opnieuw moet worden opgebouwd, omdat het beschermdopje van de patiëntenlijn verwijderd is.
   
• Patientenlijn valt op de grond.
  Wanneer tijdens het aankoppelen de patiëntenlijn op de grond valt, mag er niet aangekoppeld worden! Er moet dan opnieuw worden opgebouwd.
  Wanneer u het uiteinde van de PD-vloeistofzak aanraakt als het beschermdopje eraf is, pakt u een nieuwe vloeistofzak.

Buikpijn

Controleer of de uitloop helder is door een uitloopzak of monsterzakje aan te sluiten. Als de vloeistof troebel is moet er direct contact opgenomen worden met de PD-verpleegkundige. Troebele vloeistof betekent meestal een peritonitis (buikvliesontsteking) en deze moet zo snel mogelijk behandeld worden met antibiotica. Bij een peritonitis wordt u meestal opgenomen in het ziekenhuis. U gaat dan tijdelijk over op CAPD.

Enkele aandachtspunten

• De machine minimaal 1 uur voor start behandeling aanzetten zodat de vloeistof en de lijnenset warm kunnen worden.
• Het puffende geluid kan ’s nachts gestopt worden door op 'Stop' en 'Start' te drukken in verblijffase.
• Tijdens de priming nooit meer dan 5 liter op de schaal leggen.
• Als u opgenomen moet worden in het ziekenhuis dient u zelf de machine mee te nemen.
• Mocht u een andere machine van Baxter geleverd krijgen in verband met onderhoud of een technische storing, neem dan contact op met de PD- verpleegkundige om het ingestelde programma te controleren.
• Bij gebruik van tankjes voor de afvoer, dagelijks het metalen Y-stuk en de tankjes doorspoelen met warm water.
• Bij gebruik van de afvoerlijn, deze wekelijks vernieuwen.

Uitleg van begrippen die tijdens de behandeling op de display staan

 
Eerste uitloop

De vloeistof van overdag wordt er eerst uitgehaald. Deze uitloop wordt aan het begin van de behandeling uitgevoerd. 

Inloop

Hoeveelheid vloeistof die per cyclus (wisseling) in de buikholte stroomt.
Op het beeldscherm van de machine staat:

• inloop 1 van 4 of;
• inloop 2 van 4 of;
• inloop 3 van 4 of;
• inloop 4 van 4.

Verblijf

Tijdsduur dat de vloeistof in de buikholte verblijft.
De machine doet nu geen in- of uitloop.
Kijk onder het driehoekje rest. verb. tijd……min.
Op het beeldscherm van de machine staat:

• verblijf 1 van 4 of;
• verblijf 2 van 4 of;
• verblijf 3 van 4 of;
• verblijf 4 van 4 

Uitloop

Verwijdering van de vloeistof uit de buikholte.
Op het beeldscherm van de machine staat:

• uitloop 1 van 4 of;
• uitloop 2 van 4 of;
• uitloop 3 van 4 of;
• uitloop 4 van 4.

Laatste inloop

De laatste inloop is de vloeistof die aan het einde van de behandeling in de buikholte stroomt en er overdag in blijft ('volle buik').

Einde behandeling

Uitleg andere begrippen

Cyclus

Een cyclus bestaat uit een uitloop-, inloop- en verblijfsfase. Een behandeling begint altijd met een eerste uitloop en eindigt met een laatste inloop.

Connection shield

Witte beschermhuls met jodiumoplossing, die tijdens de behandeling om de aansluiting van de katheter met de patiëntenlijn gaat.

Opticap

Combinatie van jodiumdop en dop voor de patiëntenlijn. Deze is te gebruiken als u ’s nachts tijdens de behandeling van de machine af zou willen, bijvoorbeeld voor toiletbezoek. De kleine witte dop is voor de katheter en de grote witte dop is voor de patiëntenlijn (zie verder werkwijze opticap). Dit kunt u het beste doen tijdens een verblijfstijd.

Patientenlijn

De lijn met de grote lichtblauwe dop links in de houder met een wit aansluitstuk. Deze lijn moet aan de katheter bevestigd worden.

Priming

Automatisch vullen van de lijnen met de PD-vloeistof. Tijdens de primingsfase niet meer aan de vloeistofzakken komen.

Bypass

Hiermee kunt u door naar een volgende fase in het HC-programma. U slaat hiermee een fase van het programma over, daarom gaat dat altijd in overleg met de PD-verpleegkundige.

Monsterzakje

Kan aangesloten worden om de uitloop te controleren op helderheid. Deze kan je aansluiten aan de zijlijn van de uitlooplijn (tijdens de uitloop die de machine doet) of aan het katheterverlengstuk.

Opbouwen

Ramen en deuren sluiten
Bij het aan- en afkoppelen mag er niet worden gepraat, gehoest en geniesd. 
 
Benodigdheden:

• vloeistoffen klaarleggen;
• lijnenset ;
• 2 tankjes of afvoerlijn;
• connectionshield;
• handenalcohol;
• 2 mondmaskers;
• afsluitdop (voor de afsluitprocedure).

Werkwijze:

• Handen wassen en drogen met een schone handdoek. 
• Bovenstaande benodigdheden klaarleggen.

Controleer de vloeistof op:

• datum;
• juiste vloeistof hoeveelheid.

Vloeistof uit de buitenverpakking halen.
Controleer de vloeistof op:

• helderheid;
• lekkage (iets condens vocht is normaal).
  
  
• Bij een 5 liter zak: verbreek de lasnaad tussen de 2 componenten en bij het aansluitpunt van de zak.
  Bij een 2,5 liter zak: hang zak op zodat het bovenste compartiment en het onderste compartiment bij elkaar kan lopen en zich kan mengen.
• Plaats de zak op de verwarmingsschaal.
• Leg de andere zakken klaar op een ander plankje of aan een infuuspaal/haakje.

Aansluiten

• Neem een handdoek op uw schoot.
• Haal het katheterverlengstuk tevoorschijn.
• Doe het mondmasker voor.
• Maak uw handen schoon met handenalcohol.
• Neem de patiëntenlijn uit de organisator tussen wijs- en middelvinger en pak in dezelfde hand het katheterverlengstuk erbij.
• Verwijder de beschermhuls van de patiëntenlijn.
• Verwijder de afsluitdop van het katheterverlengstuk en leg deze weg.
• Neem het katheterverlengstuk over in uw vrije hand en draai de patiëntenlijn op het katheterverlengstuk. 
• Open de rollerklem en bevestig de connectionshield. 
• Mondmasker kan worden afgedaan.
• Druk op groene startknop. In de display verschijnt 'eerste uitloop' (nogmaals op groen drukken als deze melding niet gelijk verschijnt). 
• Katheter goed fixeren.

Afsluiten

Sluit ramen en deuren.
Benodigdheden:

• afsluitdop;
• mondmasker;
• handenalcohol.

Werkwijze:

• Op de display staat: Einde Behandeling
• Afsluitdop klaarleggen.
• Connectionshield eraf halen.
• Rollerklem dichtdraaien.
• Witte klem op de patiëntenlijn sluiten.
• Mondmasker voordoen.
• Handen schoonmaken met handenalcohol. 
• De verpakking openen van de afsluitdop.
• Het katheterverlengstuk en de patiëntenlijn ontkoppelen en de afsluitdop plaatsen.
• U bent klaar met de behandeling. Alvorens de machine af te breken moet deze afgelezen worden en de gegevens worden genoteerd.

N.B.

• Al het afval kan in een plastic vuilniszak en daarna weggegooid bij het plastic of het reguliere afval.
• Inhoud van de tankjes legen in het toilet of pospoeler, tankjes schoonspoelen met lauw water.
• Een verleng afvoerlijn 1 x per week vervangen.

Aflezen van de gegevens

 
Open de deur en haal de cassette eruit. Gooi de disposableset en de vloeistoffen weg. Als de klep niet open wil, heeft u waarschijnlijk niet alle stappen juist doorlopen.

Werkwijze Opticap

Sluit ramen en deuren. 
Benodigdheden:

• Opticap;
• handenalcohol;
• mondmasker;
• connectionshield;
• handdoek. 

Werkwijze:

• Controleer in welke fase de machine zich bevindt.
  Is de machine in de verblijfsfase: ga dan door met de werkwijze.
  Zo niet: druk op de stopknop en ga door met de werkwijze.
• Sluit de rollerklem van het katheterverlengstuk.
• Sluit de klem van de patiëntenlijn of de verlenglijn.
• Verwijder de connectionshield van de verbinding tussen het katheterverlengstuk en de patiëntenlijn of de verlenglijn.
• Mondmasker voordoen.
• Reinig de handen met handenalcohol.
• Verpakking van de Opticap openen. De Opticap ligt met de ‘grote’ witte dop naar u toe.
• Draai het katheterverlengstuk van de patiëntenlijn of de verlenglijn.
• Neem de patiëntenlijn of verlenglijn tussen wijs- en middelvinger.
  Het katheterverlengstuk bevindt zich tussen de duim en wijsvinger van dezelfde hand.
• Pak de Opticap met de vrije hand bij de ‘grote’ witte dop en draai de ‘gewone’  afsluitdop op het katheterverlengstuk.
• Houdt de ‘grote’ witte dop vast en houdt met de andere hand het blauwe tussenplaatje tegen en wip de grote dop ervan af.
• Draai de ‘grote’ witte dop op de patiëntenlijn of de verlenglijn.
• Plaats de patiëntenlijn of de verlenglijn in de betreffende houder.

Aankoppelen na onderbreking

Doel: de behandeling voortzetten

 Benodigdheden:

• handenalcohol;
• mondmasker;
• connectionshield;
• handdoek.

Werkwijze:

• Mondmasker voordoen.
• Reinig de handen met handenalcohol.
• Neem de patiëntenlijn of de verlenglijn uit de houder.
• Neem de patiëntenlijn of verlenglijn tussen wijs- en middelvinger.
• Neem het katheterverlengstuk tussen duim en wijsvinger.
• Verwijder de ‘grote’ witte dop.
• Verwijder de afsluitdop.
• Neem het katheterverlengstuk over in de vrije hand en draai de patiëntenlijn of
  de verlenglijn op het katheterverlengstuk.
• Plaats een nieuw connectionshield om de verbinding katheterverlengstuk en patiëntenlijn of verlenglijn.
• Open rollerklem.
• Open de klem van de patiëntenlijn of de verlenglijn.
• Indien de Homechoice niet in de verblijfsfase is, druk op de ‘startknop (groen).
• Mondmasker afzetten.

KT/V bij APD

De KT/V staat voor klaring, tijd en volume.
Het doel van de KT/V is het meten van de effectiviteit van uw dialyse behandeling.

Benodigheden:

• urinebokaal;
• emmer;
• lepel;
• vacutainer met rietje;
• twee labbuisjes.

1. Plas bij het opstaan volledig uit op het toilet.
2. Verzamel daarna gedurende 24 uur ieder portie urine en doe dit in de urine bokaal.
3. Plas de volgende morgen bij het opstaan, op het zelfde tijdstip als de vorige dag, volledig uit. Voeg deze urine ook toe.

24-uurs-materiaal van de APD

1. Gebruikt u een lange afvoerlijn, leg deze dan de dag voor de behandeling in de emmer en plak de lijn vast. Gebruikt u tankjes? Leeg de tankjes dan na de behandeling in de emmer.
2. Bovenstaande is inclusief priming, dit is de vloeistof die de machine gebruikt om de lijnen goed te vullen. Wilt u ’s morgens ook alle overgebleven vloeistof van alle zakken in de emmer erbij doen.
3. Doet u nog een handmatige wisseling, giet de uitloop hiervan ook in de emmer.
   
4. Roer de vloeistof eventueel door met een lepel.  
5. Houd het rietje van de vacutainer in de vloeistof zoals de foto hieronder u laat zien.
   
6. Druk daarna het labbuisje goed in de vacutainer. Het buisje loopt nu vol met vloeistof.
   
   
7. Doe daarna hetzelfde met het tweede buisje.
8. Noteer de gegevens van de machine goed op de wissellijst. Ook wanneer u een extra wisseling heeft. 
9. Neem de labbuisjes, het urinebokaal en de wissellijst mee naar de afdeling Peritoneaaldialyse.