De nieren
De nieren zijn twee boonvormige organen met de grote van een vuist. Ze liggen links en rechts van de wervelkolom. Vanuit de grote lichaamsslagader (aorta) stroomt het bloed via de nierslagader naar de nier. Via de nieraderen stroomt het bloed vanuit de nier weer terug naar de grote lichaamsader.
De urinewegen
Vanuit elke nier gaat er een urineleider naar uw blaas. Via de urineleider stroomt de urine van de nier naar de blaas. In de blaas wordt de urine opgeslagen. Door te plassen verlaat de urine via de plasbuis het lichaam.
Filter
Een nier bestaat van binnen uit heel veel nefronen (bestaande uit een nierfilter en nierbuisje), waar het bloed doorheen en langs stroomt. Stoffen die het lichaam niet meer nodig heeft, worden zo uit het bloed gefilterd. Samen met het teveel aan vocht verdwijnen deze afvalstoffen via de blaas uit het lichaam. Dit is de urine.
Bloed
Elk volwassen mens heeft ongeveer vijf liter bloed. Ons bloed bestaat uit vocht met daarin allerlei stoffen en bloedcellen. Per uur stroomt ongeveer zestig liter bloed door de nieren. Dit betekent dat al ons bloed meer dan tweehonderd keer per dag gefilterd wordt door onze nieren.
De meest bekende taak van de nieren is het maken van urine waardoor vocht en afvalstoffen uit ons lichaam verdwijnen. Maar dit is niet de enige taak. De nier heeft een taak bij:
- het verwijderen van afvalstoffen, zouten en overtollig vocht uit het lichaam (dit is urine);
- het aanmaken van hormonen;
- het helpen regelen van de bloeddruk;
- het actief maken van vitamine D.
Het verwijderen van afvalstoffen, zouten en overtollig vocht uit het lichaam
Ons lichaam bestaat voor tweederde uit water. Het kan alleen goed werken als de hoeveelheid water ongeveer gelijk blijft. Ook is het belangrijk om de hoeveelheid zouten binnen bepaalde grenzen te houden. Het regelen van de hoeveelheid water en zout in ons lichaam gebeurt door de nieren. Dit regelen noemt men ook wel de water- en zouthuishouding.
Water- en zouthuishouding
Het op peil houden van de hoeveelheid water en zouten in het lichaam is een erg ingewikkelde taak. U eet en drinkt een paar keer op een dag, maar de hoeveelheid die u eet en drinkt verschilt per dag. Soms bevat uw eten veel zout, soms weinig. Belangrijk is wel dat de hoeveelheid water en zout op peil blijft.
Niet alleen wat u eet en drinkt, heeft invloed, maar ook bijvoorbeeld of het warm of koud is. Op een winterdag zweet u meestal niet veel en verliest u weinig water en zouten. Op vakantie in een warm land zweet u juist veel. Ook bewegen, sporten en ziekte hebben invloed op de hoeveelheid water en zouten in ons lichaam.
Urine
Urine bestaat uit water waarin onder meer zouten zijn opgelost. Door te plassen raakt u het teveel aan water en zouten kwijt. De nier past de hoeveelheid en samenstelling van de urine telkens aan. Hierdoor zorg de nier ervoor dat de hoeveelheid water en zout in lichaam gelijk blijft. Per 24 uur plassen we ongeveer 1,5 liter urine uit. Afhankelijk van de omstandigheden kan dit variëren van een halve liter tot drie liter of meer.
Het aanmaken van hormonen
Een andere belangrijke functie van de nieren is het maken van hormonen. Hormonen zijn stofjes die de werking van bepaalde cellen stimuleren. De nieren geven de hormonen af aan het bloed. Het bloed vervoert de hormonen naar de juiste cellen. De nieren maken twee belangrijke hormonen aan:
Renine
Renine is een hormoon dat helpt bij het regelen van de bloeddruk. Wanneer de nieren niet goed functioneren, maken zij vaak teveel renine aan. De gevolgen hiervan leggen we verderop uit onder het kopje ‘Het helpen regelen van de bloeddruk’.
Erytropoëtine
Het bloed bevat rode bloedlichaampjes. De belangrijkste functie van rode bloedlichaampjes is het vervoeren van zuurstof door ons lichaam. Het hormoon Erytropoëtine stimuleert de aanmaak van deze rode bloedlichaampjes. Wanneer de nieren minder goed werken, maken zij minder van dit hormoon aan. Hierdoor krijgen mensen met een nieraandoening vaak last van bloedarmoede. Bloedarmoede heeft als belangrijkste klacht moeheid. Om deze reden kunnen mensen met een nierziekte last hebben van moeheid.
Het helpen regelen van de bloeddruk
De nieren spelen een heel belangrijke rol bij het op peil houden van uw bloeddruk. De nieren regelen de bloeddruk samen met het zenuwstelsel, de bijnieren, het hart en de bloedvaten. De hoeveelheid vocht in ons lichaam is hierbij belangrijk. Veel vocht in het lichaam leidt tot verhoging van de bloeddruk; weinig vocht leidt tot een lage bloeddruk.
De nieren regelen de bloeddruk door het meer of minder vasthouden van water en zout. Dit doen zij door de hoeveelheid urine en de hoeveelheid zout in de urine aan te passen.
Daarnaast maken de nieren het hormoon renine aan. Dit hormoon verhoogt de bloeddruk. De nieren kunnen de hoeveelheid renine aanpassen waardoor de bloeddruk stijgt of daalt.
Als de nieren niet goed meer werken, leidt dit tot het vasthouden van zout en water. Vaak leidt het ook tot het aanmaken van teveel renine. Beide factoren zorgen voor een hoge bloeddruk.
Het actief maken van vitamine D
Vitamine D hebben we nodig om onze botten gezond te houden. Het zorgt ervoor dat onze botten kalk opnemen. We nemen vitamine D op uit onze voeding. Vitamine D wordt eerst door de lever en daarna in de nieren veranderd in een vorm die de werking sterker maakt (actief maakt).
Als de werking van de nieren achteruit gaat, kan het lichaam de vitamine D niet goed actief maken. Hierdoor krijgen mensen met een nierziekte soms problemen met hun botten (botontkalking).
