Het goed functioneren van het lichaam is voor een deel afhankelijk van een goede en stabiele werking van de organen. Als de werking van de nieren achteruitgaat, functioneert het lichaam minder goed.
Een van de mogelijke behandelingen is peritoneaaldialyse. In deze folder leggen we uit wat peritoneaaldialyse is en hoe deze de werking van de nieren overneemt. Daarnaast lichten we de twee soorten peritoneaaldialyse toe.
Peritoneaaldialyse
Gezonde nieren werken als een soort filter. Het bloed stroomt langs dit filter en de overtollige stoffen verlaten het lichaam via de urine. Op deze manier regelt de nier de hoeveelheid water en zouten in het lichaam en raken wij vocht en afvalstoffen kwijt.
Peritoneaaldialyse is een behandeling die voor een gedeelte de werking van de nieren overnemen en wordt ook wel buikvliesdialyse genoemd. De buikholte en alle organen in de buikholte zijn bedekt met buikvlies. Dit buikvlies blijkt een geschikt filter voor dialyse. Het buikvlies vormt de scheiding tussen bloed en de spoelvloeistof. Peritoneaaldialyse heeft het doel zouten, afvalstoffen en vocht uit het bloed te verwijderen.
De werking van peritoneaaldialyse
De maag, darmen en de binnenkant van de buikholte worden bedekt door een vlies dat buikvlies of ook wel peritoneum genoemd. Het buikvlies is vrij groot, ongeveer twee vierkante meter. In het buikvlies lopen veel bloedvaten.
Bij peritoneaaldialyse wordt er spoelvloeistof in de buikholte gebracht via een katheter. De spoelvloeistof verblijft enige tijd in uw buikholte en komt in contact met het buikvlies. Omdat het buikvlies rijk doorbloed is, kunnen zouten, afvalstoffen en vocht vanuit het bloed via het buikvlies naar de spoelvloeistof gaan. Het buikvlies wordt dan gebruikt als filter om overtollige zouten, afvalstoffen en vocht te verwijderen.
In de spoelvloeistof zit onder andere glucose (suiker). Glucose trekt vocht aan, waardoor vocht aan uw lichaam onttrokken kan worden. Er bestaan verschillende samenstellingen van de spoelvloeistof, waarbij met steeds sterkere oplossingen ook meer vocht kan worden onttrokken.
De katheter
Om het in- en uitlopen van de spoelvloeistof mogelijk te maken, heeft u een slangetje, een katheter, gekregen dat door de buikwand heen in de buikholte is geplaatst. Deze katheter is gemaakt van soepele kunststof.
Het grootste gedeelte van de katheter ligt in de buikholte tussen de darmen. Het uiteinde ligt in het laagste punt van de buikholte. Dit uiteinde van de katheter is open en in de wand zitten kleine gaatjes.
Het middengedeelte van de katheter loopt door de buikwand heen en ligt enkele centimeters vlak onder huid. Bij het middengedeelte zitten twee ‘cuffs’. Deze zetten de katheter vast in de buikwand, zodat de katheter niet zal verschuiven. Er bestaat dus geen gevaar dat de katheter uit de buikwand of juist naar binnen schiet. Daarnaast voorkomen de cuffs dat bacteriën van buiten de buik langs de katheter naar binnen dringen. De katheter komt vervolgens uit de huid (de katheterpoort of ook wel huidpoort).
Soorten peritoneaaldialyse
Er bestaan twee vormen van peritoneaaldialyse. CAPD en APD. Bij CAPD doet u dagelijks 4 keer een handeling om de vloeistof in de buik te verversen, dit doet u rondom de maaltijden en voordat u naar bed gaat. Bij deze handeling heeft u geen machine nodig. Bij APD sluit u zich voor de nacht aan, aan een machine met een lange lijn, waarna de machine het verversen van de vloeistof in de nacht regelt.
CAPD
Bij continue ambulante peritoneaaldialyse (CAPD) heeft u 24 uur per dag en zeven dagen per week spoelvloeistof in de buikholte. Na 4 tot 6 uur is de spoelvloeistof ‘verzadigd’, dat wil zeggen dat de spoelvloeistof vol is met afvalstoffen en er nieuwe vloeistof nodig is.
Gemiddeld hebt u twee liter vloeistof in de buikholte. Door de aanwezigheid van de vloeistof kan de buikomvang met ongeveer twee centimeter toenemen. Ook kan het gewicht toenemen door opname van glucose uit de spoelvloeistof.
Behalve dat u vier keer per dag ongeveer 30 minuten besteedt aan het verversen van de spoelvloeistof, beperkt CAPD u weinig in uw verdere bezigheden.
APD
Bij automatische peritoneaaldialyse (APD) vindt het verversen van de spoelvloeistof in de buikholte ‘s nachts plaats. Dit wordt door de machine gedaan. Deze machine verwarmt de spoelvloeistof tot lichaamstemperatuur. Een ingesteld programma op de machine regelt de hoeveelheid spoelvloeistof die in en uit de buikholte loopt.
De APD-machine komt bij u thuis naast uw bed te staan De machine moet van de voren klaargemaakt/opgebouwd worden, omdat de vloeistof warm moet zijn voordat deze in uw buik loopt. Dit verwarmen duurt ongeveer een uur. Voordat u gaat slapen, koppelt u de katheter aan, gaat u naar bed en doet de machine verder al het werk. De volgende ochtend na beëindiging van het programma koppelt u het systeem van de katheter af en sluit u de katheter weer af met een steriel dopje.
De tijd die u aan de machine doorbrengt, is minimaal acht uur. Het kan soms nog nodig zijn om ook overdag nog een CAPD-wisseling te doen om tot een optimale dialyse te komen.